Lakownica czerwonawa

Lakownica czerwonawa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	żagwiowate
Rodzaj	lakownica
Gatunek	lakownica czerwonawa
Nazwa systematyczna
Ganoderma pfeifferi Bres. Bull. Soc. bot. Fr. 5(2,3): 70 (1889)

Lakownica czerwonawa (Ganoderma pfeifferi Bres.) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ganoderma, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1889 r. Giacomo Bresàdola

Ma 14 synonimów. Niektóre z nich:

• Elfvingia pfeifferi (Bres.) Kotl. & Pouzar 1956
• Fomes cupreolaccatus Kalchbr. ex Ferd. & C.A. Jørg. 1939.

W 1967 r. Stanisław Domański nadał mu polską nazwę lakownica Pfeiffera, Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. zmienili ją na lakownica czerwonawa.

Morfologia

Owocnik

Wieloletni, siedzący i szeroko osadzony, półkolisty i często o dużych wymiarach, do 30 × 12 × 8 cm, o konsystencji skórzastej do zdrewniałej. Brzeg zaokrąglony i żółtawy. Górna powierzchnia płaska do wypukłej, bruzdowana szerokimi strefami, z wyraźną skórką, początkowo jasnoczerwoną i półbłyszczącą, potem czerwonawo-brązową do gniadej. Wskutek pokrycia warstewką wydzielanej przez owocnik żywicy jest matowa. W stanie świeżym jest gładka, ale po zgnieceniu szybko pęka, marszczy się i żółknie. Łatwo topi się w płomieniu zapałki i staje się gładka i błyszcząca. Powierzchnia porów biaława do kremowej, późną jesienią i zimą bardziej żółtawa z powodu wydalanej woskowej warstwy o słodkim zapachu wosku pszczelego. u starych i martwych okazów powierzchnia porów staje się ochrowa do płowożółta lub bladobrązowa. Pory okrągłe, 5–6 na mm. Kontekst o grubości do 4 cm u podstawy, ciemnobrązowy do umbrowego, jednorodny, koncentrycznie strefowany. Warstwy rurek ciemnobrązowe, warstwowe, ale nie oddzielone od tramy. Każda warstwa rurek ma grubość do 2 cm, a całkowita grubość warstwy rurek osiąga do 10 cm. W starych okazach rurki często wypełnione są grzybnią.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy trymityczny. Strzępki generatywne szkliste, cienkościenne, ze sprzążkami, o średnicy 2–4 µm, często trudne do zaobserwowania. Strzępki szkieletowe obfite, grubościenne, bladobrązowe, nieseptowane, o średnicy 4–6 µm, proste, nierozgałęzione lub z kilkoma bocznymi tępymi odgałęzieniami lub zgrubieniami, często oddzielonymi od głównej strzępki prostą przegrodą. Strzępki łącznikowe z długimi gałęziami przypominającymi bicze, bladobrązowe, nieseptowane, o średnicy 3–4 µm w głównej gałęzi, najlepiej widoczne w kontekście. Cystyd i innych sterylnych elementów hymenium brak. Podstawki szeroko maczugowate, 4-sterygmowe, 12–18 × 6–10 µm ze sprzążką bazalną. Bazydiospory elipsoidalne o ściętych wierzchołkach, bladobrązowe, nieamyloidalne, z podwójną ścianką. Endospory brązowe, grube, oddzielone od cienkich, szklistych egzospor międzyściennymi słupkami, 9–11,5 × 6–9 µm.

Gatunki podobne

Jest to gatunek bardzo charakterystyczny ze względu na spękaną i pomarszczoną warstwę żywicy na kapeluszu, słodki zapach zimą i ciemnobrązowy kontekst. Po cechach tych można go natychmiast odróżnić od starych okazów lakownicy żółtawej (Ganoderma lucidum) i lakownicy jasnomiąższowej (Ganoderma resinaceum).

Występowanie i siedlisko

Podano występowanie lakownicy czerwonawej w Europie, nad Morzem Kaspijskim i w Australii. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 10 stanowisk. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Grzyb nadrzewny, saprotrof i pasożyt występujący na żywych i obumarłych drzewach liściastych w lasach, parkach, przy drogach. Powoduje białą zgniliznę drewna. W Polsce notowany na klonie srebrzystym (Acer saccharinum), buku pospolitym (Fagus sylvatica) i wiązie szypułkowym (Ulmus laevis) od września do listopada. Najczęściej występuje na bukach, ale notowany także na drzewach należących do rodzajów kasztanowiec (Aesculus), klon (Acer), jesion (Fraxinus), śliwa (Prunus), dąb (Quercus) i wiąz (Ulmus). Prawdopodobnie jest gatunkiem synantropijnym.