Lebiedziewo
54°18′41″N 26°42′29″E/54,311389 26,708056 Kaplica na cmentarzu w Lebiedziewie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
1767 |
| Kod pocztowy |
222315 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 54°18′41″N 26°42′29″E/54,311389 26,708056
| |
Lebiedziewo (biał. Лебедзева, Lebiedziewa; ros. Лебедево, Lebiediewo) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeckim, siedziba administracyjna sielsowietu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dawniej miasteczko. Lebiedziewo założone zostało w średniowieczu. W 1476 wzniesiono tu drewniany kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia NMP. Istniała tu również cerkiew prawosławna oraz w czasach przedrozbiorowych zbór kalwiński.
Pierwszymi właścicielami byli kniaziowie Holszańscy. W latach 1519–1557 królewszczyzna, następnie do 1588 majątek należał do Radziwiłłowów, a później do innych rodów (m.in. Radziszewskich i Cywińskich)[2].
Od 1476 siedziba parafii rzymskokatolickiej Najświętszego Serca Pana Jezusa w Lebiedziewie. Działa tu również parafia prawosławna pw. Świętej Trójcy; współcześnie istniejąca cerkiew została zbudowana w 1869 r.[3]
W czasach carskich oraz w II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy Lebiedziewo.
W czasach zaborów miasteczko w gminie Lebiedziewo, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 roku liczyło 1099 mieszkańców w 182 domach[4].
W latach 1921–1945 wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Lebiedziewo.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 1828 osób, 446 było wyznania rzymskokatolickiego, 636 prawosławnego, 2 ewangelickiego, 740 mojżeszowego, 4 mahometańskiego. Jednocześnie 220 mieszkańców zadeklarowało polską, 942 białoruską, 657 żydowską, 4 tatarską a 5 rosyjską przynależność narodową. Było tu 305 budynków mieszkalnych[5]. W 1931 w 357 domach zamieszkiwały 2092 osoby[6].
Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Mołodecznie i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy[7].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR[8][9]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR[10].
Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1000 osób. 24 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Sprawcami zbrodni byli Niemcy z SD w Wilejce oraz pluton Waffen-SS[11].
Przynależność państwowa i administracyjna[edytuj | edytuj kod]
- ?–1569
Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie - 1569–1793
I Rzeczpospolita, Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie - 1793–1917
Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski - 1917–1919
Rosyjska FSRR - 1919–1920
Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (II RP), okręg wileński - 1920 Rosyjska FSRR
- 1920–1945[b]
Polska
- województwo:
- nowogródzkie (1921–1922)
- Ziemia Wileńska (1922–1926)
- wileńskie (od 1926)
- powiat:
- wilejski (1920–1927)
- mołodeczański (od 1927)
- województwo:
- 1945–1991
ZSRR, Białoruska SRR - od 1991
Białoruś
-
Cerkiew Świętej Trójcy z 1869 -
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
- ↑ De facto do 1939.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Lebiedziów, pow. wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 111.
- ↑ Приход храма Святой Живоначальной Троицы аг. Лебедево. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-05]. (ros.).
- ↑ Biertoszki, wieś, powiat wilejski, gmina Lebiedziewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 147.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 28.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 872.
- ↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
- ↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-03].
- ↑ Piotr Eberhardt, Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1222.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lebiedziów, pow. wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 111.
- Lebiedziew na mapie WIG
- Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3.
