Leopold Auer
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód |
Leopold Auer, węg. Auer Lipót, ros. Леопо́льд Семёнович А́уэр (ur. 7 czerwca 1845 w Veszprémie, zm. 15 lipca 1930 w Dreźnie) – węgierski skrzypek i pedagog, kompozytor oraz dyrygent; arystokrata rosyjski.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Auer urodził się w 1845 roku w żydowskiej rodzinie osiadłej w węgierskim Veszprém. Systematyczną naukę gry na skrzypcach rozpoczął w 1855 roku w konserwatorium w Budapeszcie u Dávidnála Ridleya-Kohnego, kontynuował ją w latach 1857-1858 w konserwatorium w Wiedniu u Jakoba Donta i Josefa Hellmesbergera Sr. oraz w 1861 roku u Jeana-Delphina Alarda w Paryżu. W latach 1863-1864 studiował u Josepha Joachima w Hanowerze, uzupełniając umiejętności w zakresie gry solowej, kameralnej i orkiestrowej. W latach 1864-1866 był koncertmistrzem orkiestry w Düsseldorfie, następnie w Hamburgu, gdzie kierował kwartetem smyczkowym, a później, do 1868 roku, grał jako pierwszy skrzypek w kwartecie braci Müllerów. W maju 1868 roku koncertował z Antonem Rubinsteinem w Londynie, a w październiku wyjechał do Rosji na trzyletnie tourné. Pozostał tam jednak znacznie dłużej: w roku 1883 uzyskał rosyjskie obywatelstwo, a trzynaście lat później carską nobilitację. W latach 1867-1917 prowadził klasę gry skrzypcowej i kameralistyki w konserwatorium w Petersburgu. Do 1906 roku był solistą i kierownikiem kwartetu Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego, a od 1872 roku solistą w orkiestrze Teatru Maryjskiego (obydwie funkcje przejął od Henryka Wieniawskiego). Od 1874 roku zajmował też stanowisko nadwornego solisty cara, a w 1883 roku rozpoczął działalność dyrygencką i w sezonach 1883-1884, 1887-1892 i 1894-1895 prowadził koncerty symfoniczne Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Do 1917 roku rozwijał bardzo ożywioną działalność społeczną, organizacyjną, a przede wszystkim koncertową. Występował jako solista i dyrygent w Rosji i w całej Europie (w tym wielokrotnie w Polsce). Uczestniczył jako oficjalny przedstawiciel Rosji w wielu międzynarodowych kongresach i konkursach. Po wydarzeniach rewolucyjnych w Rosji, w trakcie niepewnego rozstrzygnięcia wojny domowej, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych (1918 rok). Tam kontynuował działalność pedagogiczną w Institut of Music Art (późniejsza Juilliard School) w Nowym Jorku i w Curtis Institute of Music w Filadelfii. Pomimo sędziwego wieku nadal koncertował. Od 1924 roku występował w Carnegie Hall. W 1928 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Zmarł w poddrezdeńskim Loschwitz 15 lipca 1930 roku, podczas odbywania tournée w Niemczech.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Auer uznany jest za twórcę rosyjskiej szkoły skrzypcowej, miał równie wielkie osiągnięcia w dziedzinie wykonawstwa, jak i pedagogiki. Do uczniów Auera należeli m.in.: Konstanty Gorski, Josif Achron, Jascha Heifetz, Efrem Zimbalist, Michaił Elman, Nathan Milstein i Emil Młynarski. Wielu uczniów-cudzoziemców kształciło się w latach 1906-1911 u Auera w Londynie. Leopold Auer jest autorem licznych transkryptów i opracowań literatury skrzypcowej, komponował także utwory na skrzypce i orkiestrę, np. Rapsodie hongroise, Tarantelle de concert. Sukcesy w wykonawstwie i pedagogice zawdzięczał swej nowatorskiej technice, głębokiej wiedzy o stylach wykonawstwa oraz rozległej i wszechstronnej kulturze muzycznej. Podczas dyrygentury występów zagranicznych propagował rosyjską muzykę symfoniczną, poprowadził m.in. kilka zagranicznych prawykonań utworów Piotra Czajkowskiego. Jako skrzypek koncertował z wieloma artystami światowej sławy, jak np. z Eugenem d’Albertem, Raoulem Pugno, Teodorem Leszetyckim, Józefem Wieniawskim i Siergiejem Taniejewem, ponadto regularnie występował z Antonem Rubinsteinem i Anną Jesipową.
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Jako pedagog gry skrzypcowej Auer wydał trzy książki, w tym ostatnia to zbiór dwóch wcześniejszych w jednym tomie, wydana w Moskwie już po jego śmierci:
- Nauka gry na skrzypcach (ang. Violin Playing as I Teach It), Nowy Jork 1921
- Mistrzowskie dzieła na skrzypce i ich interpretacja (ang. Violin Master Works and Their Interpretation), Nowy Jork 1925
- Moja szkoła gry na skrzypcach. Interpretacja nauki klasyki skrzypcowej (ros. Moja szkoła igry na skripkie. Intierpietacyja proizwiedienij skripicznoj klasiki), Moskwa 1965
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Helman Z., Auer Leopold [w:] Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna, t. I: AB, red. E. Dziębowska, PWM, Kraków 1979, ISBN 83-224-0113-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Leopold Auer – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Nuty Leopolda Auera w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000108580036
- VIAF: 61730920
- LCCN: n81026496
- GND: 118995022
- NDL: 00519675
- LIBRIS: tr5786wc5gmgg1p
- BnF: 138909698
- SUDOC: 199217963
- NLA: 35010156
- NKC: xx0003867
- BNE: XX1612293
- NTA: 069918252
- BIBSYS: 1004606
- Open Library: OL1763686A
- PLWABN: 9810690871005606
- NUKAT: n2009048630
- J9U: 987007257891005171
- LNB: 000057099
- NSK: 000667855
- CONOR: 253826403
- KRNLK: KAC200003899
- LIH: LNB:V*88216;=BL
- NSZL: 522325
- RISM: people/30043697
- WorldCat: lccn-n81026496
- Artyści związani z Budapesztem
- Artyści związani z Hamburgiem
- Artyści związani z Londynem
- Artyści związani z Paryżem
- Artyści związani z Petersburgiem
- Artyści związani z Wiedniem
- Ludzie urodzeni w Veszprémie
- Ludzie związani z Hanowerem
- Muzycy związani z Dreznem
- Muzycy związani z Nowym Jorkiem
- Urodzeni w 1845
- Węgierscy dyrygenci
- Węgierscy kompozytorzy
- Węgierscy pedagodzy muzyczni
- Węgierscy skrzypkowie
- Węgierscy Żydzi
- Zmarli w 1930