Lili Ország
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
Lili Ország (ur. 8 sierpnia 1926 w Użhorodzie, zm. 1 października 1978 w Budapeszcie) – węgierska malarka, graficzka i projektantka lalek[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1937 r. zdecydowała, że będzie malarką. Uczyła się rysunku u Miklósa Rosenberga. Wykonywała rysunki węglem, martwe natury i rzeźby. Lato spędziła z babcią w Wenecji. Wujek, który był lekarzem, fascynował się mistycyzmem i wywarł na nią wielki wpływ. W 1944 r. zdała maturę w rodzinnym mieście. Oprócz węgierskiego mówiła i czytała po czesku, słowacku, niemiecku, angielsku, włosku i hebrajsku[2].
W 1945 r. została przyjęta na Węgierski Uniwersytet Sztuk Pięknych w Budapeszcie, gdzie jej mistrzami byli István Szőnyi, Róbert Berény i Lajos Szentiványi. Zaprzyjaźniła się tam z poetą Jánosem Pilinszkym. W 1948 r. zmadziaryzowała swoje nazwisko na Ország[2].
Po ukończeniu uczelni trafiła do Budapeszteńskiego Teatru Lalek (Budapest Bábszínház), gdzie malowała scenografie w latach 1950–1954. 20 maja 1950 r. zawarła małżeństwo z Györgyem Majláthem, pedagogiem specjalnym. Lato 1956 r. spędziła w Bułgarii. Widziane tam ikony prawosławne wywarły wielki wpływ na jej malarstwo[2].
Pomiędzy rokiem 1954 a 1960 nie miała stałego zatrudnienia. Ilustrowała czasopisma dla dzieci, książki z bajkami i powieści młodzieżowe, tworzyła projekty lalek i scenografii. Od roku 1960 do śmierci była scenografką i kostiumografką oraz kierowniczką pracowni malarskiej Budapeszteńskiego Teatru Lalek. Współpracowała tam z Verą Bródy i Ivánem Koósem[2].
W latach 1968–1974 wielokrotnie podróżowała do Neapolu i Pompejów[3].
W czerwcu 1978 r. wprowadziła się do nowego mieszkania połączonego z pracownią artystyczną mieszczącą się na Zamku Królewskim w Budapeszcie. Tam też po czterech miesiącach, 1 października 1978, spotkała ją śmierć[2].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Wczesnymi pracami były głównie akwarele, będące odbiciem wpływu Istvána Szőnyiego (Baromfiudvar, 1948; Falusi temető, 1949). Obrazy malowane w latach 1952–1957 powstawały pod wpływem surrealistów René Magritte’a i Giorgio de Chirico (Kislány fal előtt, 1955; Szorongás, 1955; Nő fal előtt, 1956). Jako wstępne studium tych prac wykonywała szereg papierowych kolaży. Metoda ta towarzyszyła całej jej twórczości malarskiej[4].
W latach 1957–1959 pod wpływem podróży do Bułgarii malowała tzw. obrazy ikoniczne (Bizánci ikon, 1958)[3]. Twórczość malarska Ország zbliżyła się do świata wizualnego Lajosa Vajdy i jego kręgu, a jej barwna i promieniująca transcendencją sztuka przeszła od surrealistycznych prac z realistycznymi przedstawieniami do surowych, konstruktywnych przedstawień, których głównymi tematami były miejskie pejzaże, rzuty budynków i mury miejskie. W pracach tych świadomie i jednoznacznie utrwalana jest przeszłość starożytnych miast, jako znak przestrogi (Jeruzsálem fala, 1966; Persepolis, 1965; Requiem hét táblán elpusztult városok és emberek emlékére, 1963)[4].
Po podróży do Pragi nowym tematem jej malarstwa, zainspirowanym przez nagrobki widziane na żydowskim cmentarzu, stały się stylizowane litery alfabetu hebrajskiego, które na starych nagrobkach zostały w różny sposób przekształcone przez czas (Exodus, 1963; Írás a falon, 1967; Ima a halottakért, 1967)[4].
W latach 1973–1978 namalowała swoje główne dzieło, podsumowujące jej twórczość, serię 48 tablic pod wspólnym tytułem Labirintus[3], na których, korzystając ze stosowanych wcześniej technik i motywów, udowadnia, że starożytne mity są obecne we współczesności, przedstawiając jednocześnie ponadczasowość historii i sztuki (Kék tükrök háza I., 1974; Ikarosz, 1974; Várakozók, 1977; Fekete kép ősi jellel I., 1978)[4].
Dzieła w zbiorach publicznych[edytuj | edytuj kod]
- Ferenczy Múzeum, Szentendre
- Fővárosi Képtár, Budapeszt
- Herman Ottó Múzeum, Miszkolc
- Szent István Király Múzeum, Székesfehérvár
- Israel Museum, Jerozolima
- Pannonius Janus Múzeum, Pecz
- Laczkó D. Múzeum, Veszprém
- Magyar Nemzeti Galéria, Budapeszt
- Szombathelyi Képtár, Szombathely[4]
Wystawy indywidualne[edytuj | edytuj kod]
- 1957 – Fészek Művészklub, Budapeszt
- 1966 – Hadassa „K” Klatchkin Gallery, Tel Awiw-Jafa
- 1967 – István Király Múzeum, Székesfehérvár
- 1968 – Rákosligeti Művelődési Ház, Budapeszt
- 1969 – Galleria d’arte II Babuino, Rzym
- 1971 – Győri Műcsarnok, Győr
- 1972 – István Király Múzeum, Székesfehérvár •Diósgyőri vár rondellája, Diósgyőr (dzielnica Miszkolca)
- 1973 – Dunaújváros
- 1974 – Fészek Művészklub, Budapeszt
- 1976 – Atelier Mensch, Hamburg
- 1977 – Galleria d’arte moderna Viotti Torino • Műhely, Magyar Nemzeti Galéria, Budapeszt
- 1978 – Atelier Mensch, Hamburg
- 1979 – Műcsarnok, Budapest • Salzburger Kunstverein, Traklhaus, Salzburg
- 1980 – „Labirintus”, Budapesti Történeti Múzeum
- 1981 – Ország Lili festményei Vasilescu János és ifj, Vasilescu János gyűjteményében, Sárvári Művelődési Ház, Sárvár
- 1983 – „Kiáltás”, Fészek Klub, Herman Terem, Budapeszt
- 1986 – Művelődési Ház, Marcali
- 1987 – Ország Lili festményei a Kolozsvár-gyűjteményben, Tihanyi Múzeum
- 1988 – Grafikák, Somogyi Képtár, Kaposvár
- 1991 – Szolnoki Galéria • Móricz Zsigmond Színház, Nyíregyháza
- 1993 – Művészetek Háza, Pécs, Vasilescu-gyűjtemény • Szent István Király Múzeum, Székesfehérvár
- 1995 – Ország Lili művei a Kolozsváry-gyűjteményben, Nagy Gyula Galéria, Várpalota • Ország Lili kollázsai, Kassák Lajos Emlékmúzeum – Zichy-kastély, Budapeszt
- 1997 – Márki Sándor Múzeum, Sarkad[4]
- 2016 – „Árny a kövön – Ország Lili művészete”, Magyar Nemzeti Galéria, Budapeszt[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ország Lili. [dostęp 2022-03-06]. (węg.).
- ↑ a b c d e ORSZÁG LILI. [dostęp 2022-03-06]. (węg.).
- ↑ a b c ORSZÁG, LILI UNGVÁR, 1926 – 1978, BUDAPEST. [dostęp 2022-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f ORSZÁG Lili. [dostęp 2022-03-06]. (węg.).
- ↑ ÁRNY A KÖVÖN – ORSZÁG LILI MŰVÉSZETE. [dostęp 2022-03-06]. (węg.).