Logistyka (logika)
Logistyka (z gr. he logistike [techne] – praktyczna umiejętność rachowania, to logistikon – zdolność rozumowania; fr. logistique) – alternatywna nazwa logiki matematycznej. Przyjęła się szeroko w pierwszej połowie XX wieku, także w Polsce, obecnie jednak wyszła z użycia[1]. Tak np. Rudolf Carnap, choć sam posługuje się raczej określeniem symbolic logic, chwali ją za zwięzłość w Introduction to Symbolic Logic and its Applications[2]. Także Alexius Meinong (obok jej twórców, co omówiono niżej) nazwę „logistyka” uznawał za dobraną trafnie[3].
Nazwa ta wprowadzona została przez André Lalande’a, Louisa Couturata i Gregora Itelsona w 1904, przedtem używano takich jak „logika algebraiczna”. Już wcześniej zdarzały się sporadyczne wystąpienia tego terminu (François Viète, Wilhelm Traugott Krug), jednak przy odmiennych znaczeniach.
Rozpowszechnienie się terminu „logistyka” wiąże się z II Kongresem Filozoficznym, który odbył się w Genewie, a w którym uczestniczyli jego twórcy. Sprawozdanie z kongresu zamieścił magazyn filozoficzny „Revue de métaphysique et de morale”, gdzie też omówiono szczegóły związane z okolicznościami powstania terminu oraz zapisy wypowiedzi jego autorów dotyczące tak zagadnień terminologicznych, jak i rzeczowych tak istotnych dla rozwoju logiki w ich czasach, jak i skłaniających ich do ukucia nowej nazwy dla logiki[4]. Wypowiedź Itelsona na II Kongresie Filozoficznym, w której pada termin „logistyka”, zwraca uwagę na to, że „logika symboliczna” nie jest czymś odmiennym od tradycyjnej logiki formalnej, ale jest jedynie jej nową postacią. Uważał, że nazwa „logistyka” jest o tyle właściwa, że pochodzi od metody logiki – natomiast gdyby chcieć nazywać ją nie od jej metody, ale przedmiotu, właściwsza byłaby „pantyka” lub „pantologia”[5]. Później skarżył się Bertrandowi Russellowi w 1908 w rozmowie, że – wbrew wypowiedzi Couturata – to tylko on jest prawdziwym twórcą terminu „logistyka”[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wśród nowszych użyć odnotować można takie prace jak Sto zabobonów Józefa Marii Bocheńskiego, 1987, czy Tadeusz Kotarbiński Marka Jaworskiego, 1971.
- ↑ Rudolf Carnap, Introduction to Symbolic Logic and its Applications, 1958, s. 3.
- ↑ Alexius Meinong, Über die Stellung der Gegenstandstheorie im System der Wissenschaften, 1907, s. 115: Insbesondere konnte ich darauf hinweisen, wie die moderne Mathematik sich augenscheinlich in der Richtung zur Gegenständstheorie bewegt: man könnte übrigens mit eben so viel Recht von einer Bewegung der Gegenstandstheorie in der Richtung zur Mathematik reden, wenn man in jener „symbolischen Logik”, für die sich der Name „Logistik” mit Recht durchzusetzen scheint, ein Stück Gegenstandstheorie erkannt hat. Meinong odwołuje się w dołączonym do tej wypowiedzi przypisie do omówionych niżej zamieszczonych w „Revue de métaphysique et de morale” wypowiedzi twórców terminu „logistyka”.
- ↑ IIme Congrès de Philosophie. Genève. Comptes Rendues Critiques, „Revue de métaphysique et de morale”, t. XII, s. 1007; omawiane zagadnienia s. 1042.
- ↑ La Logique symbolique n’est pas une autre Logique que la Logique traditionelle; elle est simplement la forme moderne de la Logique formelle [...]. Si l’on veut la dénnomer d’après son objet, il faudra l’appeler la pantique ou la pantologique; si l’on veut la dénnomer d’après sa méthode, on l’appellera la Logistique, du mot grec qui signifie à la fois raisonnementet calcul, et qui se trouve dans le mot sylogisme. La Logistique est plus générale que la sylogistique.
- ↑ Bertrand Russel, The Selected letters of Bertrand Russel, t. I, The Private Years. 1884–1914, s. 308.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gideon Freudenthal, Tatiana Karachentsev, G. Itelson – A Socratic Philosopher, w: John Symons, Olga Pombo, Juan Manuel Torres (red.), Otto Neurath and the Unity of Science, 2011.
- Antoni Podsiad, Słownik terminów i pojęć filozoficznych, 2000.
- Theodor Ziehen, Lehrbuch der Logik auf positivistischer Grundlage mit Berücksichtigung der Geschichte der Logik, 1920.