Ludwik Noss

Ludwik Noss
Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1848 ; Czortków
Data i miejsce śmierci	7 września 1913 ; Lwów
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Noss^[1] (ur. 25 stycznia 1848 w Czortkowie, zm. 7 września 1913 we Lwowie) – austriacki samorządowiec, filantrop, działacz społeczny i oświatowy. Cesarski radca^[1], burmistrz Czortkowa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie aptekarza.

Uczył się w szkole przy klasztorze dominikanów w Czortkowie. 1 maja 1863 roku rozpoczął pracę i naukę w aptece ojca. W 1866 r. zdał egzamin z wynikiem chlubnym przed komisją aptekarską i został przyjęty na trzyletnią praktykę zawodową. Później pracował jako asystent w aptece (1866–1869)^[2]. W 1869 roku ukończył gimnazjum państwowe w Tarnopolu. W 1871 roku uzyskał tytuł magistra farmacji na Uniwersytecie Wiedeńskim. Po studiach wrócił do Czortkowa, gdzie był właścicielem apteki (obecnie ul. Apteczna 4)^[2].

Kasjer (1875–1877^[3], 1884–1887) w radzie miasta Czortkowa. W latach 1883 oraz 1888–1913 był burmistrzem Czortkowa. Na tym stanowisku: założył Seminarium dla Kobiet (1908); na miejscu starego wybudowano nowy kościół, ratusz z wieżą zegarową, sądy powiatowe, powiatowe i miejskie, bank, dworzec kolejowy, aptekę, siedzibę Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, pocztę itp.; utwardzono również ulicę Mickiewicza, Rynek i Kolejową^[2].

3 lipca 1887 stał na czele delegacji rady powiatowej w Czortkowie, która brała udział w uroczystościach na dworcu kolejowym we Lwowie z okazji przybycia do Galicji austriackiego arcyksięcia Rudolfa Habsburga. W imieniu delegacji czortkowskiej osobiście powitał następcę cesarza. Potem towarzyszył gościom do Czortkowa, gdzie 7 lipca arcyksiąże przeprowadził inspekcję nowych dworców kolejowych^[2].

Członek rady powiatowej szkolnej Czortkowa, oddziału buczacko-czortkowsko-zaleszczyckiego Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie (1882–1887, 1888), Towarzystwa Stanisława Staszica (1889), przedstawiciel gmin miejskich (1885–1913), oddział organ przedstawicielski (1891–1894, 1905–1913) i zastępca członka wydziału (1885–1890, 1898–1904) rady powiatowej towarzystwa szkoły średniej (1909, 1910, 1911, 1912)^[2].

Zajmował się edukacją i mecenatem. Organizował wieczory poetyckie, poświęcone zwłaszcza twórczości Adama Mickiewicza. Interesował się rozwojem architektury, malarstwa i literatury^[2].

Władał biegle językiem polskim, niemieckim i ukraińskim oraz łacińskim^[2].

Zmarł 7 września 1913 we Lwowie^[4]^[5]. Został pochowany 11 września 1913 w Czortkowie^[2]. Według „Opisu grobów topograficznych na cmentarzu w Czortkowie” z 1995 roku, grób Nossa znajdował się w drugim sektorze cmentarza pod numerem siódmym^[2]. W 2020 roku staraniem m.in. Petra Fedoryszyna grobowiec został odrestaurowany^[6].

Pamięć[edytuj | edytuj kod]

Jedna z ulic Czortkowa nosi imię Ludwika Nossa^[7]^[8].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Honorowy obywatel Czortkowa (1896)^[2],
Złoty Krzyż Zasługi z koroną (1897)^[2],
Order Franciszka Józefa III klasy (1912)^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Любомир Габруський. «Таємницею скарбів Садовських» ділився з чортків`янами автор однойменної книги Петро Федоришин. „Чортків.City”. 17.4.2021.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Менше урядників. Чи більше порядку? Хто, ви пане Носс? // Таємниці скарбів Садовських (Сторінками історії Чорткова (1772—1918 рр.) Книга друга / П. С. Федоришин, Тернопіль: Підручники і посібники, 2021, s. 139—164, ISBN 978-966-07-3848-5.
↑ Менше урядників. Чи більше порядку?, Таємниці скарбів Садовських (Сторінками історії Чорткова (1772—1918 рр.) Книга друга, П. Федоришин, Тернопіль: Підручники і посібники, 2021, s. 125—126, ISBN 978-966-07-3848-5.
↑ Самовбийство бурмістра. „Diło”, 9.9.1913, s. 6, (Новинки). (ukr.)
↑ Не самовбийство а природна смерть. „Diło”. 10.9.1913, s. 3, (Новинки). (ukr.)
↑ У Чорткові відновили гробівець легендарного бурмістра Людвіга Носса, Чортків.City, 5.11.2022.
↑ Я. Чорпіта. Чи буде колись в Чорткові пам’ятник бургомістрові Людвігу Носсу, Золота Пектораль, 17.10.2013.
↑ Чому легендарного бурмістра Чорткова Людвіга Носса недолюблюють у Польщі, де у місті були чотири в’їзні брами та куди подівся пишний палац Садовських? Петро Федоришин представив свою другу книгу про історію Чорткова, Чортківська міська рада, 16.04.2021.

[т2-1] Любомир Габруський. «Таємницею скарбів Садовських» ділився з чортків`янами автор однойменної книги Петро Федоришин. „Чортків.City”. 17.4.2021.

[:тсс-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Менше урядників. Чи більше порядку? Хто, ви пане Носс? // Таємниці скарбів Садовських (Сторінками історії Чорткова (1772—1918 рр.) Книга друга / П. С. Федоришин, Тернопіль: Підручники і посібники, 2021, s. 139—164, ISBN 978-966-07-3848-5.

[3] Менше урядників. Чи більше порядку?, Таємниці скарбів Садовських (Сторінками історії Чорткова (1772—1918 рр.) Книга друга, П. Федоришин, Тернопіль: Підручники і посібники, 2021, s. 125—126, ISBN 978-966-07-3848-5.

[4] Самовбийство бурмістра. „Diło”, 9.9.1913, s. 6, (Новинки). (ukr.)

[5] Не самовбийство а природна смерть. „Diło”. 10.9.1913, s. 3, (Новинки). (ukr.)

[6] У Чорткові відновили гробівець легендарного бурмістра Людвіга Носса, Чортків.City, 5.11.2022.

[7] Я. Чорпіта. Чи буде колись в Чорткові пам’ятник бургомістрові Людвігу Носсу, Золота Пектораль, 17.10.2013.

[8] Чому легендарного бурмістра Чорткова Людвіга Носса недолюблюють у Польщі, де у місті були чотири в’їзні брами та куди подівся пишний палац Садовських? Петро Федоришин представив свою другу книгу про історію Чорткова, Чортківська міська рада, 16.04.2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]