Ludwik VII Młody

Ludwik VII Młody

Król Francji
Okres	od 1 sierpnia 1137 do 18 września 1180
Koronacja	25 października 1131
Poprzednik	Ludwik VI Gruby
Następca	Filip II August
Dane biograficzne
Dynastia	Kapetyngowie
Data urodzenia	1120
Data i miejsce śmierci	18 września 1180 Paryż
Ojciec	Ludwik VI Gruby
Matka	Adelajda z Maurienne
Żona	Eleonora Akwitańska od 22 lipca 1137 do 11 marca 1152
Dzieci	Maria z Szampanii Alicja Francuska
Żona	Konstancja Kastylijska od 1154 do 4 października 1160
Dzieci	Małgorzata Francuska Alicja Francuska
Żona	Adela z Szampanii od 13 listopada 1160 do 18 września 1180
Dzieci	Filip II August Agnieszka Francuska

Ludwik VII Młody (franc. Louis VII le Jeune) (ur. 1120, zm. 18 września 1180 w Paryżu) – król Francji od 1131. Początkowo koregent ojca. Samodzielny władca w latach 1137–1180. Syn Ludwika VI, króla Francji z dynastii Kapetyngów, i Adelajdy z Maurienne, córki Humberta II Grubego, hrabiego Sabaudii.

Początek rządów

Jako młodszy syn królewski Ludwik był od swoich wczesnych lat przygotowywany do stanu duchownego. Po przypadkowej śmierci swojego starszego brata, Filipa, został niespodziewanie następcą tronu. Koronowany został w Reims 25 października 1131 r. przez papieża Innocentego II. Według przekazów mu współczesnych był oczytany i pobożny, charakteryzował się ascetycznością i prostodusznością, miał melancholijną naturę. Po śmierci swojego ojca, Ludwika VI, został ponownie koronowany w Bourges 25 grudnia 1137 r. i objął władzę.

22 lipca 1137 r. wziął ślub z Eleonorą Akwitańską. Małżeństwo nie było zbyt udane na skutek różnicy usposobień i temperamentów małżonków. Eleonora miała kiedyś powiedzieć, że myślała, iż wychodzi za króla, a okazało się, że wyszła za mnicha. Ludwik otrzymał w posagu Księstwo Akwitanii, czyli prowincje Limousin, Angoumois, Périgord, Poitou, Saintonge i Gaskonię. W ten sposób obszar pozostający pod władzą królewską zwiększył się prawie trzykrotnie.

Bezpośrednio po objęciu tronu przez Ludwika mieszczanie w Orlean i Poitiers utworzyli komuny miejskie, domagając się autonomii od władzy urzędników królewskich i książęcych. Ruch ten został przez Ludwika VII uznany za bunt i stanowczo stłumiony. Młody król wszedł także w konflikt z papieżem Innocentym II wokół obsady arcybiskupstwa Bourges. Król mianował na stolicę biskupią jednego ze swych kanclerzy, Cadurca, natomiast papież nominował Pierre’a de la Charte. Ludwik zamknął przed Pierre’em bramy miasta i poprzysiągł na relikwie, że prędzej zginie niż wpuści papieskiego nominata do Bourges. Konflikt ten ściągnął na królestwo papieski interdykt.

Ludwik zaangażował się w konflikt zbrojny z Tybaldem II z Szampanii. Przyczyną konfliktu była zgoda Ludwika na oddalenie przez królewskiego seneszala, Raoula I z Vermandois, żony, siostrzenicy Tybalda, i jego ponowny ślub z Petronelą Akwitańską, siostrą żony króla. Dodatkowym powodem było wzięcie przez Tybalda strony papiestwa w konflikcie o arcybiskupstwo Bourges. Działania zbrojne trwały od 1142 do 1144 r. i zakończyły się zajęciem hrabstwa przez siły królewskie. Ludwik osobiście dowodził szturmem i spaleniem miasta Vitry (ponad tysiąc mieszkańców zginęło w płomieniach).

W międzyczasie Godfryd V Plantagenet, hrabia Andegawenii, podbił Normandię, zagrażając bezpośrednio posiadłościom królewskim. Ludwik śmiałym manewrem przerzucił swoje wojska nad granicę normandzką i zdobył strategicznie położone Gisors.

Udział w drugiej krucjacie

Pieczęć Ludwika VII

Ludwík VII na drugiej wyprawie krzyżowej

W święta Bożego Narodzenia 1145 r. król Ludwik, być może targany wyrzutami sumienia z powodu swojego udziału w wojnie w Szampanii, zadeklarował chęć wyruszenia na pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Planom królewskich sprzyjała sytuacja w Outremer, gdzie muzułmanie zajęli hrabstwo Edessy, co wywołało szok w Europie. Papież Eugeniusz III ogłosił wyprawę krzyżową, której wielkim propagatorem stał się Bernard z Clairvaux. Ostatecznie Ludwik, w towarzystwie żony i wielu swoich wasali, wyruszył w czerwcu 1147 r. z Metzu w Lotaryngii, drogą lądową w kierunku Ziemi Świętej. Ludwik o mały włos uniknął śmierci w krwawej bitwie, która wywiązała się, gdy w okolicach Latakii armia krzyżowców została zaskoczona w wąwozie przez wojska tureckie. Ostatecznie armia francuska dotarła do Antiochii w 1148 r. Książę Antiochii, Rajmund z Poitiers, wuj Eleonory, nalegał na Ludwika, aby ten wstrzymał swój marsz ku Jerozolimie i pomógł mu w zdobyciu Aleppo i Cezarei. Na tym tle doszło do konfliktu pomiędzy małżonkami. Król podejrzewał również kazirodczy romans swojej żony z Rajmundem. Ludwik VII pośpiesznie opuszcza Antiochię.

Razem z królem Niemiec Konradem III i królem Jerozolimy Baldwinem III rozpoczął nieskuteczne oblężenie Damaszku zakończone klęską i odwrotem krzyżowców. Ludwik, pomimo protestów swojej żony, zdecydował się (1149 r.) na powrót z armią do Francji.

Rozwód z Eleonorą i jego skutki

Jedynymi rezultatami wyprawy był deficyt w skarbcu królewskim, utrata znacznej części rycerstwa, a także kryzys małżeństwa Ludwika i Eleonory, który narastał mimo prób pogodzenia małżonków podejmowanych przez papieża Eugeniusza podczas ich wizyty w Rzymie. W marcu 1152 r. synod w Beaugency anulował królewskie małżeństwo pod pretekstem zbyt bliskiego pokrewieństwa między małżonkami. Nieoficjalną przyczyną było zachowanie się królowej podczas wyprawy krzyżowej, ciągłe kłótnie pomiędzy małżonkami a także malejące szanse na spłodzenie męskiego potomka w tym związku. Wkrótce po anulowaniu małżeństwa, Eleonora wyszła za mąż za Henryka II, hrabiego Andegawenii (od 1154 r. również króla Anglii) i przekazała mu Akwitanię w charakterze posagu. Ludwik prowadził niezbyt skuteczną wojnę przeciw Henrykowi pod pretekstem zawarcia małżeństwa bez zgody suwerena. W 1154 r. zrezygnował z roszczeń do Akwitanii w zamian za odszkodowanie pieniężne.

Kolejne małżeństwa

W 1154 r. Ludwik ożenił się z Konstancją, córką króla Kastylii Alfonsa VII. Małżeństwo to także nie przyniosło królowi męskiego potomka. Konstancja umarła w połogu w 1160 r. Pięć tygodni później król ożeni się po raz trzeci, z Adelą z Szampanii.

Konflikt z Plantagenetami

Jako element procesu pokojowego z Henrykiem I, król Ludwik przyrzekł rękę swojej córki, Małgorzaty Francuskiej synowi Henryka II, Henrykowi Młodszemu ustanawiając posag w postaci normandzkich twierdz Vexin i Gisors. Bezpośrednio po trzecim ślubie Ludwika, Henryk II przeprowadził ślub swojego pięcioletniego syna z dwuletnią Małgorzatą: miało to na celu jak najszybsze przejęcie posagu. Ludwik zdawał sobie sprawę z konieczności przeciwstawienia się narastającej hegemonii Plantagenetów na kontynencie, ale poprzez brak zdecydowania, środków finansowych i militarnych nie był w stanie skutecznie wpływać na rozwój wydarzeń. Jednym z niewielu sukcesów militarnych była odsiecz udzielona Rajmundowi V, hrabiemu Tuluzy, zaatakowanemu przez Henryka II w 1159.

W trakcie sporu cesarstwa z papiestwem o inwestyturę Ludwik poparł papieża Aleksandra III w jego konflikcie z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą. Nie bez wpływu na tę decyzję miały roszczenia Fryderyka do miasta Arles.

Król Ludwik VII

Ludwik przyjął i otoczył opieką Thomasa Becketa podczas jego kilkuletniego pobytu we Francji (1164–1170, początkowo w opactwie cysterskim w Pointigny, później w Sens). Król usiłował prowadzić mediację pomiędzy arcybiskupem a Henrykiem II, lecz wykorzystywał także pobyt Becketa do osłabienia pozycji politycznej swojego rywala. Ludwik wspierał również bunt synów Henryka II przeciwko ojcu w latach 1173–1174, ale konflikty pomiędzy braćmi i brak zdecydowania ze strony Ludwika spowodowały rozpad koalicji. Z inspiracji papieskiej Henryk II i Ludwik VII zawarli traktat w Vitry w 1177 r.

W 1179 r. Ludwik przeprowadził koronację swojego długo oczekiwanego syna i następcy, Filipa. Ludwik VII zmarł 18 września 1180 w Paryżu. Został pochowany w opactwie cystersów Sacer Portus (Saint-Port) w Barbeau. W 1817 r. jego szczątki przeniesiono do bazyliki Saint-Denis.

Bilans rządów

W polityce wewnętrznej Ludwikowi udało się przeprowadzić reformy administracyjne oraz sprzyjać rozwojowi nauki i oświaty, poprzez zakładanie sieci szkół przykościelnych i przyklasztornych. W drugiej połowie panowania Ludwik VII zaczął wyraźnie sprzyjać ruchowi komunalnemu w miastach należących do książąt terytorialnych, zaczął się także godzić z takimi dążeniami w niektórych miastach królewskich. Znacznie przyrosła ludność królestwa, rozwinął się handel, rozbudowały się miasta i fortece. Przychylność, jaką darzył króla Kościół katolicki, zaowocowała umocnieniem władzy królewskiej i sprawności administracyjnej państwa.

Rządy Ludwika VII z punktu widzenia polityki zewnętrznej określa się zwykle jako niefortunne. Biorąc pod uwagę jednak nierówność potencjałów politycznych i gospodarczych ówczesnej Francji i Anglii, a także przewagę Henryka II pod względem umiejętności i możliwości militarnych, można uważać, że Ludwik VII ocalił dynastię Kapetyngów.

Rodzina

12 lipca 1137 w Bordeaux poślubił Eleonorę, księżną Akwitanii (1122 – 1 kwietnia 1204), córkę księcia akwitańskiego Wilhelma X Świętego i Eleonory de Châtellerault, córki Aimery'ego I, wicehrabiego de Châtellerault. Ludwik i Eleonora mieli dwie córki:

• Marię (1145 – 11 marca 1198), żonę Henryka I, hrabiego Szampanii
• Alicję (lato 1151 – 1197/1198), żonę Tybalda V Dobrego, hrabiego Blois

W 1154 w Orleanie poślubił Konstancję (ok. 1136 – 4 października 1160), córkę króla Kastylii Alfonsa VII Imperatora i Berengarii, córki Rajmunda Berengara III, hrabiego Barcelony. Konstancja urodziła Ludwikowi dwie córki:

• Małgorzatę (1158 – 1197), żonę Henryka Młodego Króla, a od 1183 r. Beli III, króla Węgier
• Alicję (4 października 1160 – ok. 1220), hrabinę de Vexin, zaręczoną z Ryszardem Lwie Serce, poślubioną Wilhelmowi IV, hrabiego Ponthieu

13 listopada 1160 r. poślubił Adelę (ok. 1140 – 4 czerwca 1206), córkę Tybalda II, hrabiego Szampanii, i Matyldy, córki Engelberta II z Karyntii. Ich potomstwo to:

• Filip II August (22 sierpnia 1165 – 14 lipca 1223), król Francji
• Agnieszka Francuska (1171 – po 1204), zaręczona z cesarzem Aleksym II Komnenem, żona cesarza Andronika I Komnena, a następnie Teodora Branasa