Ludwika Życka
| Data i miejsce urodzenia |
1859 |
|---|---|
| Data śmierci |
po 1939 |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
Ludwika Życka (ur. 1859 w Wilnie, zm. po 1939) – polska pisarka epoki pozytywizmu, publicystka, nauczycielka, działaczka oświatowa. Siostra Władysławy Życkiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo spędziła w rodzinnym majątku matki pod Wilnem, następnie mieszkała w majątku ojca Życkiszki pod Rosieniami[1]. Prowadziła tu tajną szkółkę dla dzieci[1]. Uczyła się w Warszawie i Krakowie[1]. W 1888 rozpoczęła działalność pedagogiczną na Mińszczyźnie[1].
W 1902 zamieszkała na stałe w Wilnie[1]. Z ogromnym zaangażowaniem włączyła się w działalność oświatową[1]. Tak charakteryzowała stan możliwości używania języka polskiego w Wilnie po 1863 roku:
Zamarła nauka, zamarło wszelkie życie publiczne. Za jedno słowo wymówione po polsku w publicznym lokalu płacono 25-50 rubli kary. Dziecko szkolne mówiące z rodzicami na ulicy w języku ojczystym ryzykowało, że będzie wypędzone ze szkół z "wilczym biletem".
Z ramienia Towarzystwa „Oświata” (zalegalizowane w 1906 ) pełniła funkcję wizytatorki tajnych szkółek polskich na Wileńszczyźnie, działała też w sekcji odczytowej. Współpracowała z prasą: „Przyjacielem Ludu”, „Zorzą Wileńską”, „Kurierem Litewskim”, „Gońcem Wileńskim”, „Wieczorami Rodzinnymi”, „Przeglądem Pedagogicznym”[2]. Podróżowała po Francji i Włoszech[1]. Publikowała reportaże, recenzje, felietony oraz drobne utwory prozatorskie i poetyckie[1]. W publikacjach podejmowała też tematykę walki kobiet o równouprawnienie[3]. Najdłużej była związana z „Przyjacielem” i „Dziennikiem Wileńskim”[1]. W 1912 w Wilnie wydała Rzeczy bajeczne, nakładem „Przyjaciela” w 1912 ukazała się jej broszura pt. Ksiądz Piotr Skarga[1]. Wydawała i redagowała w Wilnie dwutygodnik dla kobiet „Nasze Ognisko” (1913-1914), a od 1924 – dwutygodnik „Promyk”. Na łamach „Naszego Ogniska” została opublikowana jej powieść pt. Z prądem[1].
W dwudziestoleciu międzywojennych kontynuowała współpracę z „Dziennikiem Wileńskim”, pisywała też sporadycznie dla „Słowa” i „Kuriera Wileńskiego” (opublikowała tu kilka nowel)[1]. 3 marca 1925 na łamach czasopisma „Dziś i jutro” opublikowała opowiadanie «Jednolatki. Opowiadanie z życia» o postaci Ferdynanda Radziwiłła[4]. Na łamach „Dziennika Wileńskiego” w 1930 opublikowała obszerny szkic Zarys dziejów polskiej tajnej oświaty na ziemiach wschodnich[1]. W 1939 w Warszawie została wydana jej praca (napisana wspólnie z Michaliną Łęską) pt. Działalność popowstaniowa Polaków na Ziemi Mińskiej (Materiały i wspomnienia)[1]. W 1925 została odznaczona krzyżem kawalerskim orderu Polonia Restituta[1]. Należała do Związku Zawodowego Literatów Polskich w Wilnie. W dorobku literackim Życkiej na uwagę zasługują utwory dla dzieci, bajki, satyry (np. Rzeczy bajeczne, Wilno 1912), powieść Te dwie (Wilno 1924)[1]. Jest ona również autorką Ćwiczeń dla nauki poprawnego pisania oraz czytanek dla dzieci[1].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Ludwіka Życka, Ksiądz Piotr Skarga, Wilno, 1912
- Ludwіka Życka, Rzeczy bajeczne, Wilno, 1912
- Ludwіka Życka, Wilno, Wilno, 1912
- Ludwіka Życka, Początkowe ćwiczenia do nauki poprawnego pisania. Cz. 1, Wilno, 1916
- Ludwіka Życka, Zatrute ziarna : opowiadanie na tle wypadków na Litwie w roku 1920, Wilno, 1921
- Ludwіka Życka, Cichy bohater : historja zwyczajnego człowieka z lat niewoli, Wilno, 1921
- Ludwіka Życka, Te dwie: powieść współczesna, Wilno, 1924
- Ludwіka Życka, Krótki rys dziejów tajnej oświaty polskiej na ziemi wileńskiej od 1880 do 1919, Wilno, 1932
- L. Życka, M. Niedziałkowska-Dobaczewska, Emma Jeleńska-Dmochowska. Strażniczka kresowa, Kraków, 1932.
- Ludwіka Życka, Michalina Łęska. Dzіałalność popowstanіowa Polaków na zіemі Mіńskіej: (materіały і wspomnіenіa). — Warszawa: nakł. Koła Przyjacіół Uchodźców z Mіńszczyzny, 1939.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Mieczysław Jackiewicz, Biografia, Ludwika Życka, kwartalnik Znad Wilii, Wilno, 2021, 1 (85), s. 104—105.
- ↑ Mieczysław Jackiewicz, Wileński słownik biograficzny (wydanie drugie poszerzone). — Bydgoszcz: Zaklad Poligraficzny SPRINT Tomasz Toczkiewicz, 2008. — S. 602. — 605 s. — ISBN 978-83-87865-59-7
- ↑ Ludwika Życka, O równouprawnieniu kobiet Dziennik Wileński : polityczny, społeczny i literacki. R. 2, № 289, s. 1-2.
- ↑ ks. Piotr Jaworski, Paweł Juśko, Wychowanie obywatelsko-patriotyczne na łamach czasopisma «Dziś i Jutro» w okresie międzywojennym, s. 495.