Maja Wolny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maja Wolny
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 listopada 1976
Kielce

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła

„Dom tysiąca nocy”, „Czarne liście”, „Księgobójca”, „Powrót z Północy”, „Jasność”, „Pociąg do Tybetu”

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Maja Wolny (ur. 1976 w Kielcach) – polska pisarka, autorka powieści, reportaży, sztuk teatralnych, kuratorka wystaw.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Doktor nauk humanistycznych, filolog polska. Pracę doktorską Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej pod kierunkiem Jerzego Bralczyka obroniła na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego w 2003. Była stypendystką Stowarzyszenia Naukowego Collegium Invisibile. W latach 1998-2002 dziennikarka Polityki. W dziale kultury tego tygodnika stworzyła wraz ze Zdzisławem Pietrasikiem rubrykę recenzencką “Wieczne pióra”, współpracując m.in. z Jerzym Pilchem i Ryszardem Kapuścińskim. Z dziennikarzem “Polityki”, Piotrem Sarzyńskim, napisała książkę Kronika śmierci przedwczesnych (Iskry, 2000), będącą zbiorem esejów o polskich artystach XX wieku, którzy zmarli, zanim osiągnęli dojrzałość[1]. Podczas Targów Książki we Frankfurcie w 2000, kiedy Polska była gościem honorowym imprezy, pomogła belgijskiej gazecie “De Morgen” w przeprowadzeniu wywiadu z Ryszardem Kapuścińskim. W ten sposób poznała swojego przyszłego męża, belgijskiego dziennikarza, Marca Peirsa[2].

Przez wiele lat mieszkała w Belgii, gdzie prowadziła Centrum Wschodnioeuropejskie Post Viadrina[3]. W latach 2010-2015 była dyrektorem belgijskiego muzeum NAVIGO(inne języki), gdzie zrealizowała liczne wystawy poświęcone związkom kultury, literatury i morza. Rozgłos przyniosła jej szczególnie kontrowersyjna „Zeerotica”[4] („Erotyka morza”) z 2011 roku. Wydarzenie zostało dostrzeżone przez brytyjskiego reżysera Petera Greenawaya, który wspólnie z żoną Saskią Boddeke(inne języki), stworzył w 2013 roku nawiązującą do pomysłu Wolny wystawę: „Sex &The Sea” w Muzeum Morskim w Rotterdamie(inne języki)[5][6]. W latach 2015-2016 pisywała felietony dla najważniejszego flamandzkiego serwisu internetowego VRT.

Dla prozatorskiej twórczości Wolny przełomowa okazała się powieść Czarne liście, w której przedstawione są losy polsko-żydowskiej fotografki Julii Pirotte oraz problematyka pogromu kieleckiego[7]. Powieść została uznana przez belgijską gazetę De Standaard za jedną z najlepszych książek 2017 roku[8].

Po wydaniu Czarnych liści Maja Wolny zamieszkała na stałe w Polsce, w Kazimierzu Dolnym, gdzie angażuje się w życie kulturalne i społeczne, m.in. w pamięć o żydowskiej przeszłości miasta oraz działania ekologiczne. Jest pomysłodawczynią i kuratorką kazimierskiego festiwalu literackiego „Dwa księżyce - słowa mają moc”[9]. W Kazimierzu Dolnym rozgrywa się akcja powieści Wolny Klątwa (2022), która opowiada o mającym miejsce w 1644 roku zalaniu miasta, a także procesie o czary Reginy Zaleskiej[10]. Współpracuje z miejscowym teatrem studyjnym Klepisko, z którym wspólnie zrealizowała trzy przedstawienia: Syn Mistrza (2017)[11], wystawioną na Zamku w Janowcu Rzecz o Poli (2018)[12] oraz plenerową adaptację Zamku F. Kafki[13]. Jest współautorką międzynarodowej wystawy „Pancerne skrzydła” (2018), poświęconej żołnierzom generała Stanisława Maczka, wystawianej m.in. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Żołnierzem I Dywizji Pancernej był jeden z głównych bohaterów debiutanckiej powieści Wolny Kara. W 2016 i 2017 podróżowała samotnie na Syberię, zbierając materiały do powieści Powrót z Północy[14]. W następnych latach kontynuowała wyprawy do Azji. Ich owocem jest wydany w 2020 roku dziennik z elementami reportażu Pociąg do Tybetu, w którym opisuje podróż koleją z Warszawy aż do Lhasy, w tym przejazd koleją tybetańską[15]. Książka została nominowana do Nagrody im. Beaty Pawlak 2020[16] oraz otrzymała nagrodę w konkursie Książka Górska Roku 2021 w kategorii literatura podróżnicza i reportaż, przyznawaną podczas Festiwalu Górskiego im. Andrzeja Zawady[17].

W 2018 Wolny otrzymała belgijską nagrodę literacką Hercule Poirotprijs w kategorii „debiuty” za powieść Księgobójca (De Boekenmoordenaar)[18].

W 2019 ukazała się kolejna powieść Wolny, „Jasność”, w której pisarka, opowiadając o skutkach zmian klimatycznych, nawiązuje do Brexitu[19]. Jest to pierwsza w języku polskim powieść z gatunku climate fiction[20]

Po inwazji Rosji na Ukrainę i ogłoszeniu przez Władimira Putina tzw. częściowej mobilizacji, Wolny jako jedna z nielicznych na świecie autorek, udała się do Rosji. Korespondencje z tego kraju publikowała w Onecie[21][22], w Polityce[23] oraz belgijskiej gazecie De Standaard[24]. Była też gościem podcastu Dariusza Rosiaka Raport o stanie świata. Wywiad z Wolny głosami słuchaczy znalazł się wśród najciekawszych audycji roku 2022[25]. W styczniu 2023 Maja Wolny została zatrzymana na granicy polsko-białoruskiej i otrzymała 20-letni zakaz wjazdu na teren Białorusi, który został wydany przez władze Rosji[26]. W październiku 2023 ukazał się dokumentujący te wyprawy reportaż „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji”[27].

Powieści[edytuj | edytuj kod]

Literatura faktu[edytuj | edytuj kod]

  • Kronika śmierci przedwczesnych (Iskry, 2000) – z Piotrem Sarzyńskim
  • Pociąg do Tybetu (Wydawnictwo WAM/Mando, 2020) – przekład na język niderlandzki
  • Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji (Wydawnictwo Marginesy, 2023)

Audiobooki[edytuj | edytuj kod]

Publikacje naukowe[edytuj | edytuj kod]

  • Język sukcesu we współczesnej polskiej komunikacji publicznej (Wydawnictwo Trio, 2005)

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

  • 2018 - Nagroda Herkulesa Poirota (Hercule Poirotprijs) za Księgobójcę (De Boekenmoordenaar)
  • 2020 - Nagroda im. Beaty Pawlak (nominacja) za Pociąg do Tybetu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ d, „Kronika śmierci przedwczesnych” [online], www.polityka.pl, 2000 [dostęp 2021-10-06] (pol.).
  2. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2021-10-06].
  3. ↑ Echa_Polonijne [online], polonia.be [dostęp 2018-10-17].
  4. ↑ Mark Maes, Zeerotica, erotische primeur in Oostduinkerks Visserijmuseum, „Het Nieuwsblad” [dostęp 2018-10-17] (niderl.).
  5. ↑ Regisseur Peter Greenaway maakt expo ‘Sex & The Sea’ (16+), „Cobra.be” [dostęp 2018-10-17] (niderl.).
  6. ↑ Exhibition Review: Sex & The SeaSex & The Sea, Maritime Museum Rotterdam: Leuvehaven 1, 3011 EA Rotterdam, The Netherlands; www.maritiemmuseum.nl, on until 19 December 2014, from 10.00 to 17.00 hours daily (Sunday 11.00–17.00), „International Journal of Maritime History”, 26 (2), 2014, s. 378–381, DOI: 10.1177/0843871414528082, ISSN 0843-8714 [dostęp 2018-10-17] (ang.).
  7. ↑ „Czarne liście” i trudna historia, którą trzeba przepracować, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2018-10-17].
  8. ↑ d, Wat zijn volgens u de beste boeken van 2017?, „De Standaard” [dostęp 2018-10-17] (niderl.).
  9. ↑ Kazimierz Dolny, Festiwal Literacki "Dwa Księżyce - Słowa Mają Moc" [online], Kazimierz Dolny [dostęp 2023-07-10] (pol.).
  10. ↑ Dziennik Wschodni, Ksiądz, czarownica i kataklizm. Maja Wolny zdradza o czym jest "Klątwa". Będzie bestseller? [online], Dziennik Wschodni [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  11. ↑ Niełatwo być synem Mistrza... [online], Kazimierzdolny.pl [dostęp 2018-10-31] (pol.).
  12. ↑ Premiera: Rzecz o Poli, „lublin.wyborcza.pl” [dostęp 2018-10-31] (pol.).
  13. ↑ Dziennik Wschodni, Franz Kafka na Zamku w Kazimierzu Dolnym [online], Dziennik Wschodni [dostęp 2019-09-18] (pol.).
  14. ↑ Maja Wolny - Made in Świętokrzyskie, „Made in Świętokrzyskie”, 20 listopada 2016 [dostęp 2018-10-17] (pol.).
  15. ↑ Katarzyna Gurmińska WPROST.pl, Coś dla tych, którzy już planują wakacje. „Pociąg do Tybetu” zabierze was w niezwykłą podróż [online], Wprost, 3 czerwca 2020 [dostęp 2020-08-04] (pol.).
  16. ↑ Nagroda im. Beaty Pawlak 2019 i 2020 [online], Fundacja im. Stefana Batorego [dostęp 2020-10-25].
  17. ↑ Największe spotkanie Ludzi Gór za nami. Zakończył się 26. Festiwal Górski im. Andrzeja Zawady [online], Festiwal Górski im. Andrzeja Zawady, 23 września 2021 [dostęp 2021-10-19] (pol.).
  18. ↑ Maja Wolny z nagrodą Herkulesa Poirot | Polska Agencja Prasowa SA [online], pap.pl [dostęp 2018-10-30] (pol.).
  19. ↑ Into the darkness: writer uses post-apocalyptic Britain as grim metaphor for Brexit [online], thefirstnews.com [dostęp 2019-09-18] (ang.).
  20. ↑ Maciej Jakubowiak, Syndrom końca świata, „Książki” (5 (38)), listopad 2019, s. 83, ISSN 2083-3881.
  21. ↑ Polka w Rosji nie jest już mile widziana. "To powinno być przestrogą" [online], Onet Wiadomości, 24 listopada 2022 [dostęp 2023-01-12] (pol.).
  22. ↑ Jak nie zostałam gwiazdą rosyjskich mediów [online], www.onet.pl [dostęp 2023-01-12] (pol.).
  23. ↑ Maja Wolny, Jak Rosjanie widzą tę wojnę? Moskwa nie wierzy łzom. „Mamy misję dziejową” [online], www.polityka.pl, 2022 [dostęp 2023-01-12] (pol.).
  24. ↑ Dwars door Poetinland [online], De Standaard [dostęp 2023-01-12] (niderl.).
  25. ↑ Wszystko, co najlepsze - Raport o stanie świata 2022 [online], Raport o stanie świata [dostęp 2023-01-12].
  26. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Rosjanie wyrzucili Polkę. "Jestem w dalszym ciągu w szoku" [online], o2.pl, 10 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-12] (pol.).
  27. ↑ Pisarze pl Admin, Wacław Holewiński – Podsumowanie. Moje osobiste wyróżnienia i rózgi [online], Pisarze.pl, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  28. ↑ Nagroda Wielkiego Kalibru 2018 - długa lista - Portal Kryminalny [online], portalkryminalny.pl [dostęp 2024-04-24] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maja_Wolny&oldid=73794727”