Maksymy Wezyra Ptahhotepa

Maksymy Wezyra Ptahhotepa – dzieło starożytnej egipskiej literatury mądrościowej, uznawane za wzorzec dla późniejszych dzieł w tej dziedzinie. Napisane w języku staroegipskim, wersje zachowane do dzisiejszych czasów napisane są w języku średnioegipskim. Za czasy jego powstania uznaje się okres Starego Państwa (ok. 2414–2375 p.n.e.). Autorstwo przypisuje się Wezyrowi Ptahhotep, wysokiemu przedstawicielowi dworu Faraona Dżedkare Izezi.

Opis

Maksymy, należące do gatunku sebayt składają się ze wstępu, części głównej, czyli 45 maksym oraz zakończenia. Całość ukazuje drogę, którą powinna przejść osoba zainteresowana osiągnięciem sukcesu w administracji państwowej.

Wstęp do maksym zawiera prośbę Wezyra do Faraona o pozwolenie mu na nauczenie swego syna mądrości, które posiadł w ciągu swojego wieloletniego życia. Pojawia się tu także opis zasług i doświadczenia samego Wezyra: „Książę, Hrabia, Ojciec Boga, Umiłowany przez Boga, Najstarszy syn Króla, syn jego ciała, Burmistrz miasta i Wezyr Ptahhotep”. Wezyr jest pokazany jako przykład, że zastosowanie się do wspomnianych maksym pomoże w osiągnięciu sukcesu.

Część główna to 45 maksym podzielonych na dwa typy: materialne oraz formalne. Pierwsze 37 maksym nazwanych materialnymi tłumaczy jak należy zachowywać się w różnych sytuacjach, kolejnych 8 maksym pokazuje w jaki sposób wykorzystać nabytą wiedzę.

W epilogu Wezyr informuje swojego syna o swoim wielkim sukcesie, przewyższającym swoich przodków oraz życzy mu tego samego.

Maat

To pojęcie często pojawiające się w maksymach, które oznacza prawo, wartości, którymi warto się kierować. To także ogół norm obowiązujących w społeczeństwie egipskim, które zapewniają jego porządek.

Maksymy

Główny element dzieła, składa się z 47 maksym. Każda z nich ma podobną, trójelementową strukturę:^[4] 1. hipoteza- określa adresata oraz okoliczności stosowania normy. 2. dyspozycja- wyjaśnia jak w przypadku realizacji hipotezy powinien zachować się adresat oraz 3. sankcja- to korzyści spływające na adresata, który zachowa się, jak zakłada to dyspozycja.

Wezyr w swoich maksymach przekazuje wartości, takie jak wiedza, Ma’at, pozycja społeczna, powodzenie w interesach oraz sława. „Każdy człowiek dąży do przyjemności, a unika nieprzyjemności i niepokoju”, a „najlepszym sposobem, by wieźć życie pozbawione nieprzyjemności i niepokojów, a bogate w przyjemności i korzyści jest życie zgodne z ideałem mędrca dostojnika”. Żeby żyć zgodnie z tym ideałem, należy posiąść wiedzę oraz zachowywać się zgodnie z nią. Wiedzę tę można pozyskać z maksym materialnych. Kolejnym warunkiem dla życia jako mędrzec dostojnik to obowiązujący Ma’at, a mędrzec dostojnik go realizuje oraz utrwala.

Ideologia urzędników Starego Państwa

Wezyr jako przedstawiciel klasy urzędniczej uwypukla i prezentuje jej priorytety. Są to przede wszystkim: „powodzenie w interesach, zwycięstwo w procesach, intratne posady w administracji publicznej, powodzenie w rolnictwie, gdyż bycie przedstawicielem klasy urzędniczej wiązało się często z posiadaniem ziemi i czerpaniem z niej dochodów”. Aby osiągnąć powyższe priorytety należy działać zgodnie z zasadami Ma’at, dzięki nim adresat maksym będzie mógł się cieszyć z wysokiej pozycji w administracji.