Marcin Ziółkowski
Marcin Andrzej Ziółkowski (ur. 22 listopada 1790 w Rogoźnie lub Międzylesiu, zm. 23 stycznia 1864 w Radomsku)[1] – polski prawnik i filantrop, fundator szpitala w Radomsku, uczestnik wojen napoleońskich.
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
W młodości pełnił funkcje: kancelisty Sądu Kryminalnego Departamentu Poznańskiego i Kaliskiego w Poznaniu (1808), kancelisty Sądu Policji Poprawczej Obwodu Wschowskiego (1808-1809), pisarza Sądu Podsędkowskiego Kryminalnego i Sądu Policji Poprawczej we Wschowie (1810-1812). W tym okresie należał do lóż masońskich[1].
Służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]
Był oficerem w służbie armii Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Uczestniczył w kampanii przeciw Moskwie (1812). W latach 1813-1814 przebywał w niewoli rosyjskiej. W 1815 r. ponownie podjął służbę wojskową, lecz już w roku następnym został na własną prośbę zdymisjonowany. Za walkę w wojskach napoleońskich odznaczony Medalem św. Heleny[1].
Okres radomszczański[edytuj | edytuj kod]
Po kilku latach dzierżawy dóbr ziemskich w Lublińcu, Hucie Starej A i Chorzenicach osiadł w Radomsku (1820). W 1823 r. nabył w wieczystą dzierżawę osadę na wójtostwie Bugaj na obrzeżach Radomska, w której w ciągu następnych trzech lat wybudował dom. Osiągnął znaczny majątek: posiadał w Radomsku siedem domów, był również dzierżawcą dóbr ziemskich m. in. w Kleszczowie i Dziepółci[1][2].
Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Pełnił funkcje kolejno funkcje pisarza (1820-1842) i podsędka (1842-1858) w Sądzie Pokoju Powiatu Radomskiego w Radomsku. W 1858 r. przeszedł na emeryturę[1].
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
Był prekursorem przemysłu rękodzielniczego w Radomsku oraz w zarządzanych przez siebie majątkach ziemskich. Utworzył warsztaty bednarskie w okolicach Dziepółci. Zainicjował produkcję kolorowych wyrobów szklanych w hucie w Jasieniu[1].
Działalność społeczna[edytuj | edytuj kod]
Był pomysłodawcą i utworzenia murowanego szpitala przy w Radomsku (szpital św. Aleksandra) . Na ten cel ofiarował plac oraz budulec. Na rzecz szpitala przekazał środki pieniężne w swym testamencie. Po uroczystym otwarciu szpitala (1839) angażował się w organizację jego pracy. W latach 1835-1843 był przewodniczącym Rady Szczegółowej Opiekuńczej Szpitala św. Aleksandra w Radomsku. Zainicjował wydzielenie ochronki dla sierot z Domu Schronienia i utworzył na tej cel fundusz. Za zasługi przy wznoszeniu szpitala został odznaczony Orderem św. Stanisława 3 klasy oraz Znakiem Nieskazitelnej Służby[1][3][4].
Pochówek[edytuj | edytuj kod]
Został pochowany na Cmentarzu Starym w Radomsku. W tym samym grobie spoczywa również jego wnuk, Adolf Władysław Zawadzki (powstaniec styczniowy). W 2023 r. nagrobek został odnowiony z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Historycznego (Oddział w Radomsku)[1][5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2016 r. imieniem Marcina Ziółkowskiego nazwano skwer w Radomsku[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Włodzimierz Stefani, ZIÓŁKOWSKI Marcin Andrzej, [w:] Grzegorz Mieczyński (red.), Radomszczański słownik biograficzny. T. 1, Radomsko: Polskie Towarzystwo Historyczne (Oddział), 2017, s. 220-221, ISBN 978-83-942674-3-8.
- ↑ Włodzimierz Stefani, Marcin Ziółkowski. Najbogatszy mieszkaniec Radomska, „Gazeta Radomszczańska” (nr 46), 2015, s. 14-15.
- ↑ Region [online], Muzeum Regionalne im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Paweł Dudek, Z „Kuriera Warszawskiego” 1836 r. – w Radomsku powstała Rada Szczegółowa, która zajmie się budową szpitala [online], Radomsk.pl, 6 lutego 2022 [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Janusz Kucharski, Nagrobek Marcina Ziółkowskiego jak nowy. Renowacją zajął się radomszczański oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego [online], Radomszczańska.pl, 10 czerwca 2023 [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Jacek Paszewski, Marcin Ziółkowski ma swój skwer w Radomsku [online], Radomsko24, 14 września 2016 [dostęp 2024-01-17].