Maria Frankowska
| Data i miejsce urodzenia |
15 lipca 1906 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 września 1996 |
| Zawód, zajęcie |
etnolożka, muzealniczka, badaczka terenowa, dydaktyczka |
Maria Frankowska z domu Karbowska (ur. 15 lipca 1906 w Bołogoje, zm. 17 września 1996 w Warszawie) – profesor etnologii, muzealniczka, jedna z najwybitniejszych badaczek i dydaktyków w tej dziedzinie w XX w. w Polsce[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1929 zaczęła pracę jako asystentka w Instytucie Etnologii Uniwersytetu Poznańskiego (zajmowała się m.in. inwentaryzacją zbiorów w Muzeum Kaszubskim we Wdzydzach), a w 1931 uzyskała tam tytuł doktora filozofii w zakresie etnografii, etnologii i prehistorii na Wydziale Humanistycznym[2]. W latach 1930–1939 była kustoszem w warszawskim Muzeum Etnograficznym (obecnie: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie), opiekując się kolekcją indochińską. W 1945 roku przez kilka miesięcy pracowała jako kustosz w Muzeum Wielkopolskim w Poznaniu (obecnie Muzeum Narodowe), by następnie powrócić do Warszawy, gdzie w latach 1963–1966 piastowała stanowisko kierownika Działu Pozaeuropejskiego w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Kuratorem tego działu była w latach 1967–1976[2].
Od 1969 roku pracowała jako profesor na poznańskiej uczelni, a w latach 1954–1976 kierowała Pracownią Etnografii w Instytucie Kultury Materialnej PAN w Poznaniu[3].
Przez całe swoje zawodowe życie utrzymywała także silne związki z ośrodkami naukowymi w Polsce i Ameryce Łacińskiej[2]. Instytucjonalnie związana była natomiast z kilkoma ważniejszymi placówkami, takimi jak: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Katedra Etnografii UAM (obecnie Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM w Poznaniu), Zakład Etnografii IHKM PAN w Warszawie (obecnie Zakład Etnologii IAiE PAN w Warszawie), Pracownia Etnografii (obecnie Pracownia Etnologii) IHKM PAN w Poznaniu[2].
Jednym z ważniejszych nurtów jej zainteresowań był stan muzealnictwa – w latach 1934–1938 realizowała studyjne wyjazdy i okresowe prace w muzeach Berlina, Madrytu, Lipska etc., angażowała się też w prace kilku ważniejszych muzeów polskich: przede wszystkim było to warszawskie Muzeum Etnograficzne w Warszawie/Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, gdzie oprócz bycia kierownikiem i kuratorem, autorką katalogów i wystaw, była też członkinią Rady Muzealnej[2].
Jej zasługą są unikalne zbiory meksykańskie w polskich zbiorach muzealnych[4].
Zajmowała się etnologią Polski, Europy i Ameryki, prowadząc liczne, nierzadko pionierskie, badania naukowe i terenowe w kraju i zagranicą[5].
Wyróżniała się różnorodnością zainteresowań, bogactwem inicjatyw naukowych i przedsięwzięć organizacyjnych. Zapamiętana jako mentorka dla licznej grupy powojennych polskich etnologów.
Była twórczynią i redaktorką naukowego pisma etnologicznego, organu Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, wydawanego od 1975 roku w językach obcych (hiszp., ang.) jako Ethnologia Polona[1].
Znana jest jako autorka wielu książek (m.in. Mitologia Azteków (1987), Aztekowie (1993)) i licznych artykułów naukowych oraz popularnonaukowych (np. La economia rural el Perú durante el ultimo periodo de la dominacion de los Incas y sus cambios despues de la conquista w czasopiśmie Wiadomości archeologiczne (1975)).
Jako jedna z pierwszych w kraju, zwróciła uwagę na rolę badań interdyscyplinarnych w humanistyce, inicjując m.in. interdyscyplinarne badania amerykanistyczne.
Córka Jana Karbowskiego. Żona profesora Eugeniusza Frankowskiego.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Jest jedną z bohaterek wystawy „Etnografki, antropolożki, profesorki” w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie (2022–2023)[6]. Jej teksty opublikowano w książce Żywe ogniwa. Wybór tekstów polskich etnografek (1888–1939)[7]. Wydawcą jest Państwowy Instytut Wydawniczy i Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Frankowska Maria, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-03-04].
- Ethnologia Polonia Vol. 26:2005: The Life and Activity of Professor Doctor Maria Frankowska (1906 -1996) by Maria Paradowska [1]
- Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, pod red. E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej i A. Spiss, t. I, Kraków 2002, s. 92, 98
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Maria Paradowska, Profesor Maria Frankowska - etnolog, amerykanista, „Kronika Wielkopolski”, wyd.91, t.6, PWN, 1999, s.101 i dalsze.
- ↑ a b c d e Maria Paradowska, Maria Frankowska (1906–1996) - nekrolog, „Etnografia Polska”, t. XL, z. 1-2, 1996, ISSN 0071-1861.
- ↑ Frankowska Maria, [w:] Jan Wojnowski (red.), Wielka Encyklopedia PWN, 2005, ISBN 83-01-13357-0, ISBN 978-83-01-13357-3.
- ↑ Aleksander Posern - Zieliński, Pracownica Etnograficzna IHKM PAN w Poznaniu, „Etnografia Polska”, 29, z.1-32, s. 210–214.
- ↑ Carmelo Mesa Lago, Sandra E. Miller, Shirley A. Kregar, Latin American Studies in Europe, t. 1, s. 82.
- ↑ „Etnografki, antropolożki, profesorki” w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie [online], SZUM, 24 października 2022 [dostęp 2023-06-18] (pol.).
- ↑ Żywe ogniwa - - Państwowy Instytut Wydawniczy [online], piw.pl [dostęp 2023-06-18].