Marta Podoska-Koch
| Data i miejsce urodzenia |
12 sierpnia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 października 2003 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
Marta Podoska-Koch h. Junosza[1] (ur. 12 sierpnia 1905 w Kijowie, zm. 24 października 2003 w Zielonce)[1] – polska malarka, rzeźbiarka i ceramiczka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką Romana – uczonego-elektryka i Marii z d. Zakrzewskiej. Miała starszego brata Jana Józefa – profesora Politechniki Warszawskiej.
Dużą część dzieciństwa, aż do rewolucji bolszewickiej, spędziła na wsi ukraińskiej[2]. Cała jej rodzina ze strony obojga rodziców pochodziła z Ukrainy. Wszyscy jednak byli Polakami. Wywodzili się z dawno osiadłych na tamtych ziemiach polskich rodzin.
W 1918 przeniosła się z rodziną do Warszawy, a później do nieodległej od stolicy Zielonki. Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi ukończyła w Warszawie[3]. Następnie od 1926 do 1931 studiowała w stołecznej Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 ASP) u Tadeusza Pruszkowskiego (malarstwo sztalugowe i Leonarda Pękalskiego (malarstwo ścienne). Dyplom otrzymała dopiero w 1939[4]. Należała do „Grupy Czwartej”, ostatniej formacji artystycznej powstałej w pracowni Pruszkowskiego.
Marta Podoska-Koch: „Grupa Czwarta” to byli uczniowie profesora Pruszkowskiego. Grupy tworzyły się z tych, którzy w danym roku kończyli szkołę. Były to: „Bractwo św. Łukasza” powstałe w 1925, „Szkoła Warszawska” z 1929, „Loża Wolnomalarska” założona w 1932, która zmieniła trzy lata później nazwę na „Loża Malarska”, oraz w 1936 – „Grupa Czwarta”. „Czwarta” dlatego, że była taka w kolejności powstawania.[4]
W 1937 jej prace były prezentowane w Sztokholmie i Paryżu na Międzynarodowej Wystawie Plastycznej oraz paryskiej – „Les femmes artistes d`Europe”[2]. Rok później w warszawskim Salonie Sztuki Henryka Koterby miała swoją pierwszą wystawę indywidualną[3]. Pokazała na niej pejzaże znad Adriatyku, które były efektem jej kilkukrotnych pobytów w Jugosławii. Dużo podróżowała – przeważnie sama. Zwiedziła Hiszpanię, Wielką Brytanię, Francję i kilka krajów w Afryce. W 1938 razem z mężem, Władysławem Kochem, otrzymała nagrodę za projekt dekoracji barku warszawskiego Dworca Głównego[4]. Mieszkała z nim wtedy w stolicy.
W 1944 straciła męża, który zginął walcząc w powstaniu warszawskim. Wkrótce potem opuściła Warszawę i zamieszkała w domu rodzinnym w Zielonce[5].
Po zakończeniu okupacji niemieckiej zajmowała się głównie sztuką użytkową, grafiką, malarstwem – ściennym (fresk, sgraffito) i na szkle, oraz mozaikami. Ilustrowała książki, m.in. bajki Ewy Szelburg-Zarembiny – Niedziela i Przez różową szybkę. Współpracowała też z Wydawnictwem „Nasza Księgarnia” i pismem dla dzieci – „Iskierki”.
W latach 50. z inicjatywy Instytutu Wzornictwa Przemysłowego zaczęła wraz z Marią Wolską-Berezowską, Wandą Manteuffel, Henrykiem Gaczyńskim, Marią Gralewską współpracować z włocławską fabryką fajansu. Wówczas po raz pierwszy zetknęła się z ceramiką, która wkrótce stała się dominującym obiektem jej zainteresowań i działań twórczych. Wspólne wyjazdy i zajęcia we Włocławku skłoniły ww. grono do założenia nieformalnej „Grupy Pięciu Ceramików”[3]. W 1974 doszło do powołania już oficjalnej Grupy Twórczej „Keramos”. Od początku istnienia nowego stowarzyszenia brała udział w jego wystawach. Ponadto uczestniczyła w wielu międzynarodowych i krajowych pokazach ceramiki. Miała dwie wystawy indywidualne. Jej prace były eksponowane także na pokazach Grupy Artystów Plastyków „Powiśle” oraz w Faenzie i Wiedniu[2].
Znaczące miejsce w jej twórczości miała tematyka sakralna, która najczęściej pojawiała się w malarstwie na szkle. Ponadto zdobiła wnętrza kaplic kościelnych w Staniszynie i Nieborowie. Wykonała też mozaikę w prezbiterium kościoła w Lubaniu. W czasie stanu wojennego powstała Droga Krzyżowa, którą pokazała na wystawie „Obecność” w 1985 w kościele Miłosierdzia Bożego przy ul. Żytniej w Warszawie[3].
Zmarła w swojej ukochanej Zielonce. Została pochowana obok męża na tamtejszym cmentarzu parafialnym (sektor F, rząd 10, nr grobu 25)[6].
Małżeństwo[edytuj | edytuj kod]
Jej mężem był Władysław Koch – malarz i grafik. Poznała go podczas studiów w SSP. Po ślubie często pracowali razem. Mieli córkę Magdalenę.
Wybrana twórczość[edytuj | edytuj kod]
Malarstwo[edytuj | edytuj kod]
- Bezrobotna, 1930
- Portret, lata 30.
- W ogrodzie
- Cyganka, 1933
- Anielka, 1933
- Pejzaż, 1938
- Pejzaż, 1947
Obrazki na szkle[edytuj | edytuj kod]
- Grójec, 1947
- Czarna Madonna, 1957
- Matka Boska Ostrobramska, 1958
- Matka Boska – miniatura
- Madonna z dzieciątkiem
Ceramika[edytuj | edytuj kod]
- Pikasiak, talerz porcelanowy, lata 50.
- Talerz fajansowy z motywami instrumentów muzycznych, 1955
- Wazon fajansowy, malowany pod glazurą, 1955
- Wazon ceramiczny, dwuuszny, fajans zdobiony, lata 60.
- Czarka fajansowa w kolorze szarym, o nieregularnym kształcie, glazurowana, lata 60.
- Kompozycja, ok. 1970
- Foka, 1972
- Ptaki, 1977
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2011 w Galerii Przy Fabryczce w Wołominie została zorganizowana wystawa poświęcona artystycznemu małżeństwu – Marcie i Władysławowi Kochom[5]. Pokazano ich prace z zakresu malarstwa, grafiki, rzeźby i ceramiki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Marta Podoska h. Junosza. sejm-wielki.pl. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
- ↑ a b c Marta Podoska-Koch. artinfo.pl. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
- ↑ a b c d Od Grupy Czwartej do KERAMOSU. ArtIfex. [dostęp 2024-04-04]. (pol.).
- ↑ a b c Koch już niebawem w Galerii Przy Fabryczce. zyciepw.pl. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
- ↑ a b Wyjątkowa wystawa w Galerii Przy Fabryczce. Zielonka.pl. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
- ↑ Cmentarz parafialny w Zielonce. Grobonet. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Koch już niebawem w Galerii Przy Fabryczce, Życie powiatu na Mazowszu
- Marta Podoska-Koch, artinfo.pl
- Wyjątkowa wystawa w Galerii Przy Fabryczce, Zielonka.pl
- Od Grupy Czwartej do Keramosu – Z Marta Podoską-Koch rozmawiała Magdalena Latawiec, ArtIfex