Masakra w areszcie w Szczercu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Masakra w areszcie w Szczercu – mord na więźniach przetrzymywanych w areszcie w Szczercu dokonany przez funkcjonariuszy NKWD w ostatnich dniach czerwca 1941 roku. Ofiarą zbrodni padło około 30 Ukraińców i Polaków. Była to jedna z wielu tzw. masakr więziennych, dokonanych przez NKWD po rozpoczęciu niemieckiej inwazji na ZSRR.

Przebieg wydarzeń[edytuj | edytuj kod]

22 czerwca 1941 roku nazistowskie Niemcy dokonały inwazji na Związek Radziecki. Pierwsze tygodnie wojny miały bardzo pomyślny przebieg dla strony niemieckiej. Dywizjom Wehrmachtu udało się bowiem rozbić wojska nadgranicznych okręgów wojskowych ZSRR, a następnie wedrzeć się w głąb sowieckiego terytorium. Wobec szybkich postępów niemieckiej ofensywy NKWD przystąpiło do likwidacji więźniów politycznych przetrzymywanych w strefie działań wojennych. Latem 1941 roku w więzieniach i aresztach na okupowanych Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej zamordowano od 20 tys. do 30 tys. osób[1].

 Osobny artykuł: Masakry więzienne NKWD 1941.

Jednym z kresowych miast, w których dokonano masowego mordu na więźniach był Szczerzec. Sowieckie archiwa milczą na temat liczby osób przetrzymywanych w tamtejszym areszcie, a także ich losów po rozpoczęciu niemieckiej inwazji[2]. Według relacji świadków, z rąk enkawudzistów zginęło około 30 więźniów (Ukraińców i Polaków)[2][3][4]. Egzekucja miała miejsce poza terenem aresztu[3].

Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Szczerca mieszkańcy podjęli poszukiwania więźniów[3][4]. Jerzy Węgierski podaje, że Niemcy z poduszczenia miejscowych Ukraińców schwytali pewną liczbę Żydów, po czym dali im ultimatum, aby w ciągu godziny odszukali zaginionych[3]. Niedługo później w stodole miejscowego probostwa zaobserwowano krew wypływającą spod ziemi. Okazało się, że w miejscu tym spoczywały płytko zakopane zwłoki więźniów. Nosić miały one ślady bestialskich tortur (obcięte nosy i uszy, powykręcane stopy)[a][3][4].

Epilog[edytuj | edytuj kod]

Zamordowanych więźniów uroczyście pochowano w zbiorowej mogile wykopanej nieopodal cerkwi[3].

Podobnie jak miało to miejsce w przypadku wielu innych masakr więziennych, winą za zbrodnie NKWD obarczono ludność żydowską, którą zgodnie ze stereotypem „żydokomuny” utożsamiano w całości z systemem sowieckim i stosowaną przezeń polityką terroru. Niemcy – według Bogdana Musiała być może za namową miejscowych Ukraińców[4] – zmusili grupę Żydów, aby własnymi rękoma rozkopali znajdujący się w stodole grób, a następnie wydobyli i obmyli zwłoki więźniów[3][4]. W mieście doszło również do antysemickich zamieszek[5].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W zeznaniach i relacjach świadków, którzy uczestniczyli w ekshumacjach ofiar masakr więziennych NKWD, wielokrotnie powtarzają się informacje, że odnalezione zwłoki nosiły ślady bestialskich tortur. Niewykluczone, że niektórzy enkawudziści znęcali się nad ofiarami przed ich zamordowaniem. Faktem jest również, że część ofiar mordowano za pomocą bagnetów i tępych narzędzi. Bogdan Musiał jest jednak zdania, że obrażenia, które świadkowie brali za ślady tortur, były zazwyczaj spowodowane rozkładem zwłok (postępującym bardzo szybko na skutek letnich upałów), a także działalnością padlinożerców i niewprawną ekshumacją. Nie bez znaczenia jest również fakt, że egzekucje przeprowadzano niekiedy bardzo pośpiesznie, np. przy użyciu granatów i broni maszynowej. Ponadto zdarzały się wypadki, gdy już po odejściu Sowietów zwłoki były rozmyślnie okaleczane przez ukraińskich nacjonalistów, którzy w celach propagandowych pragnęli dysponować drastycznymi przykładami martyrologii swojego narodu. Patrz: Musiał 2001 ↓, s. 235–241.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Musiał 2001 ↓, s. 125.
  2. ↑ a b Zbrodnicza ewakuacja 1997 ↓, s. 76.
  3. ↑ a b c d e f g Węgierski 1991 ↓, s. 277.
  4. ↑ a b c d e Musiał 2001 ↓, s. 144.
  5. ↑ Musiał 2001 ↓, s. 155.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bogdan Musiał: Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne. Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2001. ISBN 83-88747-40-1.
  • Jerzy Węgierski: Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941. Warszawa: Editions Spotkania, 1991. ISBN 83-85195-15-7.
  • Zbrodnicza ewakuacja więzień i aresztów NKWD na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej w czerwcu – lipcu 1941 roku. Materiały z sesji naukowej w 55. rocznicę ewakuacji więźniów NKWD w głąb ZSRR, Łódź 10 czerwca 1996 r. Warszawa: GKBZpNP-IPN, 1997. ISBN 83-903356-6-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Masakra_w_areszcie_w_Szczercu&oldid=55242138”