Matylda Buczyńska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Matylda Buczyńska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 stycznia 1811
Wilno

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1867
Warszawa

Zawód, zajęcie

działaczka patriotyczna, filantropka, działaczka społeczna

Matylda Klara Konstancja Buczyńska z domu Günther von Hildesheim (ur. 11 stycznia 1811 w Wilnie, zm. 1 listopada 1867 w Warszawie[1]) – inicjatorka ruchu patriotycznego przed powstaniem styczniowym, filantropka, założycielka Bractwa św. Wincentego a Paulo w Wilnie i jego prezeska.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Była najstarszą córką hrabiów Adama Günthera von Hildesheim i Aleksandry z Tyzenhauzów. Miała dwie siostry: Gabrielę i Idalię[2][3].

Dorastała w majątku Pokraszawa pod Słuckiem. W 1818 rodzina przeniosła się do dworu we wsi Dobrowlany, który ojciec zbudował w klasycystycznym stylu. Zimą rodzina mieszkała w Wilnie, uczestniczyła w życiu towarzyskim i kulturalnym miasta[4].

W 1834 Matylda wyszła za mąż za właściciela ziemskiego Maurycego Buczyńskiego, właścicielka majątku w rejonie miadzielskim niedaleko jeziora Święciany. Później kupił majątki w okolicach jeziora[1]. Buczyńscy nie mieli dzieci[5].

W 1851, kiedy Adam Günther podzielił swoje majątki między córki[6], Matyldzie przypadły Dobrowlany[2]. Matylda Buczyńska ufundowała ołtarz św. Izydora w kościele w Niestaniszkach[7].

Po śmierci męża Matylda Buczyńska przez jakiś czas mieszkała w Paryżu. Tam poznała ludzi zaangażowanych w działalność filantropijną. Otrzymała zgodę na założenie w Wilnie Bractwa św. Wincentego a Paulo[8].

W 1859–1860 Matylda Buczyńska wróciła do Wilna. Rozpowszechniła ideę bractwa wśród wileńskich ziemianek i arystokracji. Pomysł poparł biskup wileński Adam Stanisława Krasiński. W pierwszym spotkaniu bractwa (1860) uczestniczyło około 100 kobiet z wyższych sfer. Celem bractwa była pomoc ubogim i chorym. Matylda Buczyńska została pierwszą prezeską bractwa[9][10]. Ufundowała m.in. pomnik na cmentarzu na Rossie datowany na lata 1857–1860[11].

Wspierała i inicjowała ruch przed powstaniem styczniowym. Pomagała powstańcom[10][12]. W 1861 komisja śledcza, działając na zlecenie Michaiła Murawiowa, oskarżyła bractwo na czele z Buczyńską o działalność antypaństwową. Buczyńska została aresztowana i przesłuchana. Zesłano ją do Niżnego Nowogrodu, ukarano grzywną, a majątek skonfiskowano[13][14]. Zanim wyjechała na Syberię, ukrywała w majątku w Dobrowlanach pisarza Wincentego Dunina Marcinkiewicza. Pozostał tu do 1864[13].

W 1864 Buczyńska poprosiła o pozwolenie na powrót do ojczyzny. Krótko po powrocie do Wilna zmarła. Została pochowana na warszawskich Powązkach.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Matylda Günther von Hildesheim [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-03-24].
  2. ↑ a b Voruta, Irma Randakevičienė. Ką kalba metrikai apie XIX a. pradžios Vilniaus šviesuomenę (III dalis) [online], Voruta, 13 stycznia 2020 [dostęp 2023-03-24] (lit.).
  3. ↑ Maria Berkan-Jabłońska, Arystokratka i biedermeier : rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (1815-1969), Łódź 2015, ISBN 978-83-7969-761-8, OCLC 945697116 [dostęp 2023-03-24].
  4. ↑ Gabrjela z Güntherów Puzynina, Vilniuje ir Lietuvos dvaruose : 1815–1843 metų dienoraštis, Vilnius 2018, ISBN 978-609-466-292-8, OCLC 1046450283 [dostęp 2023-03-24].
  5. ↑ Maria Berkan-Jabłońska, Korespondencyjne spotkania Gabrieli z Güntherów Puzyniny i Katarzyny z Lipińskich Lewockiej, „Tematy i Konteksty” (2 (7)), 2012, s. 70.
  6. ↑ Podbrodzie i okolice - Wirtualna Wileńszczyzna [online], www.podbrodzie.info.pl [dostęp 2023-03-24].
  7. ↑ Niestaniszki [online], slowo.grodnensis.by [dostęp 2023-03-24].
  8. ↑ A. Prašmantaitė, Vilniaus Šv. Vincento Pauliečio brolija (1860–1863). Filantropija ar politika, „Lituanistica”, 2005, s. 22–23.
  9. ↑ Jan Ziołek (red.), Towarzystwo Dobroczynności Dam Polskich. Nieznane losy uczestników powstań narodowych 1830–1831, 1848, 1863–1864, Lublin 2000.
  10. ↑ a b Maria Bruchnalska, Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowem (materjały), t. 1, polona.pl, Miejsce Piastowe 1933 [dostęp 2023-03-24].
  11. ↑ Cmentarz na Rossie w Wilnie - baza danych [online], cmentarznarossie.uksw.edu.pl [dostęp 2023-03-24].
  12. ↑ Towarzystwo Lekarskie Warszawskie [online] [dostęp 2023-03-24] (pol.).
  13. ↑ a b Henadzʹ.* Pashkoŭ, I︠A︡. H. Zvi︠a︡ruha, Pami︠a︡tsʹ--Mi︠a︡dzelʹski rai︠o︡n, Minsk: "Belaruskai︠a︡ Ėntsyklapedyi︠a︡", 1998, ISBN 985-11-0107-9, OCLC 56566782 [dostęp 2023-03-24].
  14. ↑ Виленский временник. Кн.6. Архивные материалы Муравьевского музея, относящиеся к польскому восстанию 1863–1864гг. в пределах Северо-Западного края. Ч.1. Переписка по политическим делам гражданского управления с 1 января 1862 г. по май 1863. – Вильна: Губернская типография, 1913.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Matylda_Buczyńska&oldid=71803024”