Montivipera
| Montivipera[1] | |||
| Nilson, Tuniyev, Andrén, Orlov, Joger & Herrmann, 1999[2] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – żmija turecko-irańska (M. wagneri) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Montivipera | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Daboia xanthina J.E. Gray, 1849 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Montivipera – rodzaj jadowitych węży z podrodziny żmij (Viperinae) w rodzinie żmijowatych (Viperidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie (Grecja) i Azji (Armenia, Azerbejdżan, Turcja, Syria, Liban, Izrael i Iran)[3][4].
Systematyka i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Analizy filogenetyczne zgodnie wskazują, że rodzajem najbliżej spokrewnionym z Montivipera jest Macrovipera[5][6]. Ostatni wspólny przodek tych rodzajów żył w miocenie, prawdopodobnie między 15,7[5] a 12,86 mln lat temu[6]. Bazalna dywergencja linii ewolucyjnych w obrębie Montivipera także miała miejsce w miocenie – analizy molekularne wskazują, że miało to miejsce między 12,3[5] a 8 milionami lat[6]. Niektóre z obecnie wyróżnianych gatunków[3] nie są dobrze zróżnicowane i występuje pomiędzy nimi przepływ genów[5], przez co taksonomia rodzaju nie jest jeszcze w pełni ustalona[6].
Uproszczone dendrogramy rodzaju (z szacowanym czasem rozejścia się poszczególnych linii ewolucyjnych podanym w milionach lat) według:
|
|
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Montivipera: łac. mons, montis „góra”; vipera „żmija”, od vivus „żywy”; pario „urodzić”[2].
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki[3]:
- Montivipera albizona – wątpliwa ważność gatunku[6], być może podgatunek M. bulgardaghica[5]
- Montivipera bornmuelleri
- Montivipera bulgardaghica – wątpliwa ważność gatunku[6]
- Montivipera kuhrangica – wątpliwa ważność gatunku[6]
- Montivipera latifii – żmija irańska; wątpliwa ważność gatunku[6]
- Montivipera raddei – żmija armeńska
- Montivipera wagneri – żmija turecko-irańska[7]; wątpliwa ważność gatunku[6]
- Montivipera xanthina – żmija bliskowschodnia[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Montivipera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b G. Nilson, B. Tuniyev, A. Andrén, N. Orlov, U. Joger & H.W. Herrmann. Taxonomic position of the Vipera xanthina complex. „Kaupia”. 8, s. 101, 1999. (ang.).
- ↑ a b c P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Montivipera. The Reptile Database. [dostęp 2019-11-22]. (ang.).
- ↑ R. Midtgaard: Montivipera. RepFocus. [dostęp 2019-11-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e f N. Stümpel, M. Rajabizadeh, A. Avcı, W. Wüster & U. Joger. Phylogeny and diversification of mountain vipers (Montivipera, Nilson et al., 2001) triggered by multiple Plio–Pleistocene refugia and high-mountain topography in the Near and Middle East. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 101, s. 336–351, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2016.04.025. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j
I. Freitas, S. Ursenbacher, K. Mebert, O. Zinenko, S. Schweiger, W. Wüster, J.C. Brito, J. Crnobrnja-Isailović, B. Halpern, S. Fahd, X. Santos, J.M. Pleguezuelos, U. Joger, N. Orlov, E. Mizsei, O. Lourdais, M.A.L. Zuffi, A. Strugariu, Ş.R. Zamfirescu, Í. Martínez-Solano, G. Velo-Antón, A. Kaliontzopoulou & F. Martínez-Freiría. Evaluating taxonomic inflation: towards evidence-based species delimitation in Eurasian vipers (Serpentes: Viperinae). „Amphibia-Reptilia”. 41 (3), s. 285–311, 2020. DOI: 10.1163/15685381-bja10007. (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 412. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 154, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).
