Nabu-zer-iddina
Nabu-zer-iddina, Nabu-zer-iddin (akad. Nabû-zēr-iddina[1], Nabû-zēr-iddin[2]; zapisywane mdAG-NUMUN-i-din-nam[3]; tłum. „(Bóg) Nabu dał mi potomstwo”[1]) – wysoki dostojnik za rządów babilońskiego króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.), sprawujący na dworze królewskim urząd rab nuḫatimmī (rab nuḫatimmu), oznaczający „naczelnego kucharza” bądź „naczelnego piekarza”[1][2][4]; identyfikowany z biblijnym Nebuzaradanem, dowódcą wojskowym Nabuchodonozora II, wzmiankowanym w 2 Księdze Królewskiej (rozdział 25) i Księdze Jeremiasza (rozdziały 39, 40 i 52)[4].
Dostojnik ten wzmiankowany jest w tekstach pochodzących z czasów panowania Nabuchodonozora II, przede wszystkim w jednej z inskrypcji budowlanych tego króla, opisującej jego prace przy rozbudowie Starego Pałacu w Babilonie[5]. Inskrypcja ta umieszczona jest na glinianym, ośmiobocznym graniastosłupie, odnalezionym przez Roberta Koldeweya w ruinach Babilonu i przechowywanym obecnie w Muzeum Archeologicznym w Stambule (nr inwent. EŞ 7834)[4][5][6]. W samym tekście Nabu-zer-iddina wymieniany jest w grupie sześciu najwyższych dostojników pałacowych[2]. Poza nim, czyli „naczelnym kucharzem/piekarzem” (rab nuḫatimmī), znaleźli się w niej również: „zarządca królewski” (mašennu), „główny skarbnik” (rab kāṣirī), „intendent pałacu” (ša pān ekalli), „majordomus” (rab bīti) i „dowódca gwardii królewskiej” (bēl ṭābīḫī)[2]. Urzędnik noszący tytuł „naczelnego kucharza/piekarza” odpowiedzialny był tradycyjnie za królewską kuchnię, aczkolwiek wydaje się, iż w czasach Nabuchodonozora II był to już tytuł w dużej mierze honorowy[4][6].
Z Nabu-zer-iddiną identyfikowany jest biblijny Nebuzaradan, wysoki babiloński dowódca wojskowy, który w miesiąc po zdobyciu Jerozolimy przez Babilończyków (587 r. p.n.e.) przybyć miał do tego miasta, aby z rozkazu Nabuchodonozora II rozpocząć proces jego systematycznego niszczenia[4][7]. W Biblii (2 Krl 25:8,11; Jr 39:9-10) określany jest on jako rab ṭabbāḥîm („naczelny kucharz”), co wydaje się być hebrajskim tłumaczeniem akadyjskiego tytułu rab nuḫatimmī, noszonego przez Nabu-zer-iddinę[4][6]. Są też uczeni, którzy wywodzą hebrajskie rab ṭabbāḥîm od poświadczonego w tekstach nowobabilońskich akadyjskiego tytułu rab ṭābīḫī („dowódca gwardii królewskiej”, dosł. „naczelny rzeźnik”), postulując, iż to właśnie ten tytuł nosił Nabu-zer-iddina w chwili przybycia do Jerozolimy[8].
Zgodnie z przekazem biblijnym to właśnie z rozkazu Nebuzaradana żołnierze babilońscy spalili Świątynię, pałac królewski oraz najważniejsze domy w Jerozolimie, a także zburzyli mury otaczające to miasto (2 Krl 25:8-12; Jr 39:8-10; Jr 52:12-14)[4]. Nebuzaradan rozkazał również wysłać do Babilonu złupione ze Świątyni przedmioty kultowe wykonane z brązu, srebra i złota, w tym wielkie zbiorniki na wodę z brązu, które stały na jej dziedzińcu oraz dwie kolumny z brązu, które stały po obu stronach jej głównego wejścia (2 Krl 25:13-17; Jr 52:17-23)[4]. Zarządził też kolejne deportacje (Jr 52:29-30), wysiedlając część ludności przebywającej wciąż w mieście (2 Krl 25:11; Jr 39:9; Jr 52:15)[4]. Wykonując polecenia króla babilońskiego Nebuzaradan wypuścił proroka Jeremiasza z aresztu, zapewnił mu ochronę, a następnie przekazał go pod opiekę nowego gubernatora (Jr 39:11-14)[4]. Wydaje się, iż w jakiś czas po uwolnieniu Jeremiasz przez pomyłkę znów został pojmany i wraz z innymi deportowanymi wysłany w łańcuchach do miasta Rama, gdzie dopiero po interwencji Nebuzaradana został uwolniony (Jr 40:1-6)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Lipschitz O., The Fall and Rise of Jerusalem ..., s. 79-80, przypis 163.
- ↑ a b c d Da Riva, R., Nebuchadnezzar II’s Prism ..., s. 202.
- ↑ Da Riva, R., Nebuchadnezzar II’s Prism ..., s. 211.
- ↑ a b c d e f g h i j k Mitchell T.C., Judah until the fall of Jerusalem ..., s. 408.
- ↑ a b Da Riva, R., Nebuchadnezzar II’s Prism ..., s. 196, 202.
- ↑ a b c McKane W., A Critical and Exegetical Commentary ..., s. 974.
- ↑ Lipschitz O., The Fall and Rise of Jerusalem ..., s. 79-80.
- ↑ Da Riva, R., Nebuchadnezzar II’s Prism ..., s. 203.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Da Riva, R., Nebuchadnezzar II’s Prism (EŞ 7834): A New Edition, w: Zeitschrift für Assyriologie 103(2), 2013, s. 196-229.
- Lipschitz O., The Fall and Rise of Jerusalem: Judah Under Babylonian Rule, Eisenbrauns, 2005.
- McKane W., A Critical and Exegetical Commentary on Jeremiah, tom 2 (Commentary on Jeremiah XXVI-LII), Bloomsbury Publishing, 2000.
- Mitchell T.C., Judah until the fall of Jerusalem (c. 700—586 B.C.), w: The Cambridge Ancient History, tom 3, część 2 (The Assyrian and Babylonian Empires and other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C.), Cambridge University Press, 1970, s. 371-409.