Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie ACE

Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie
Allied Command Europe ACE
	Historia
Organizacja	NATO
Sformowanie	kwiecień 1951
Rozformowanie	12 czerwca 2003
	Tradycje
Kontynuacja	ACO
	Dowódcy
Pierwszy	gen. Dwight Eisenhower
	Organizacja
Dyslokacja	Rocquencourt; Mons
Podległość	Komitet Wojskowy NATO

Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (ang. Allied Command Europe ACE) – nieistniejące już jedno z dowództw strategicznych^[a] NATO.

Kwatera Główna Naczelnego Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie mieściła się w Rocquencourt we Francji, a potem przeniesiona została do Mons w Belgii. Na czele dowództwa stał naczelny dowódca sojuszniczy w Europie SACEUR.
W listopadzie 2002 przyjęto deklarację o reorganizacji struktur dowodzenia NATO. Na bazie Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie powstało Dowództwo Sił Sojuszniczych NATO ds. Operacji ACO^[2].

Osobny artykuł: Sojusznicze Dowództwo Operacji.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1951 generał Dwight Eisenhower podpisał rozkaz powołujący Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (ACE). Kwatera Główna Naczelnego Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) rozmieszczona została na terytorium Francji w Rocquencourt. Jej strukturę oparto na organizacji amerykańskiego sztabu. W początkowym okresie liczyła 183 oficerów delegowanych z 9 krajów^[3]. W związku z utworzeniem nowej organizacji, rozwiązano regionalne grupy planowania Europy Zachodniej, Europy Północnej, Europy Południowej i zachodniej części Morza Śródziemnego. Ich zadania przejęły^[4]:

Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północnej (Allied Forces North Europe (AFNORD)
Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Centralnej (Allied Forces Central Europe (AFCENT)
Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Południowej (Allied Forces South Europe (AFSOUTH)

W 1951 zasadę podziału terytorialnego zastosowano w stosunku do Północno i Południowoeuropejskiego TDW. Ze względu na duże różnice stanowisk pomiędzy USA, Wielką Brytanią i Francją, a dotyczące relacji i podległości sił na Centralnym TDW, dowodził nim osobiście generał Eisenhower. Na tym TDW podlegali mu bezpośrednio^[5]:

dowódca Połączonych Sił Powietrznych Europy Centralnej (CINCAIRCENT)
dowódca Połączonych Sił Lądowych Europy Centralnej (CINCLANDCENT)
flagowy oficer Europy Centralnej (FLAGCENT)

W późniejszych latach strukturę militarną systematycznie poprawiano i dopasowywano do zmieniającej się rzeczywistości^[6]. W 1953 nastąpiła pierwsza restrukturyzacja. Powołano Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Morza Śródziemnego AFMED. Odtworzono też Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Centralnej AFCENT. Podporządkowane zostały mu^[7]:

Dowództwo Połączonych Sił Powietrznych
Dowództwo Połączonych Sił Morskich
Dowództwo Połączonych Sił Lądowych Europy Centralnej

Wycofanie się Francji ze struktur militarnych NATO spowodowało kolejne zmiany w strukturach dowodzenia. Stanowiska zajmowane przez personel francuski zostały zastąpione przez personel pozostałych państw członkowskich. W Kwaterze Głównej Naczelnego Dowódcy Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (SHAPE) straciło stanowiska czterech generałów francuskich, a do 1968 zlikwidowano stanowiska zastępców do spraw lotnictwa i marynarki wojennej, a także zastępcy do spraw broni atomowej^[8].
Obsada stanowisk w 1968^[9]

SACEUR (USA) – generał czterogwiazdkowy
- zastępca dowódcy (WB) – generał czterogwiazdkowy
- szef sztabu (USA) – generał czterogwiazdkowy
  - zastępca szefa sztabu ds. planowania i operacji (RFN) – generał trzygwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. wywiadu (WB) – generał dwugwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. logistyki (Belgia) – generał dwugwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. operacji (USA) – generał dwugwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. łączności (RFN) – generał dwugwiazdkowy
  - zastępca szefa sztabu ds. logistyki i administracji (Włochy) – generał trzygwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. personalnych i administracji (RFN) – generał dwugwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. planów i strategii (USA) – generał dwugwiazdkowy
    - szef budżetu i finansów (Belgia) – generał dwugwiazdkowy
    - asystent szefa sztabu ds. informatyki (WB) – generał dwugwiazdkowy

Struktura ACE w latach 1975–1994^[10]:

Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie – Mons w Belgii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północnej – Kolsas w Norwegii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Centralnej – Brunssum w Holandii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Południowej – Neapol we Włoszech
- Dowództwo Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii – High Wycombe w Wielkiej Brytanii

W następstwie szybko następujących zdarzeń, które zachodziły w Europie Wschodniej na początku lat dziewięćdziesiątych, NATO podjęło reformy, które umożliwiły adaptację Sojuszu do nowego środowiska bezpieczeństwa w Europie. W lipcu 1990 na szczycie NATO w Londynie zadeklarowano koniec „zimnej wojny” i zaproszono kraje Europy Wschodniej do budowania partnerskich stosunków^[11].
Struktura ACE po restrukturyzacji w 1994^[12]:

Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie – Belgia
- Siły Reagowania (Reaction Forces)
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północno-Zachodniej – High Wycombe w Wielkiej Brytanii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Centralnej – Brunssum w Holandii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Południowej – Neapol we Włoszech
- Dowódca Portugalskich Sił Powietrznych – Lizbona w Portugalii

We wrześniu 1999 wprowadzono kolejne zmiany w strukturze dowodzenia NATO. Naczelne Dowództwa Teatrów Wojny (MNCs) zastąpiono Strategicznymi Dowództwami, zaś Pośrednie Wyższe Podporządkowane Dowództwa (MSCs) zastąpiono Regionalnymi Dowództwami. Najniższe w hierarchii – Główne Podporządkowane Dowództwa (PSCs) przemianowano na Subregionalne Dowództwa (Dowództwa Komponentów i Połączone Dowództwa Subregionalne)^[13]. Nowa struktura nadal opierała się na geograficznym podziale obowiązków. Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie (ACE) przeformowane zostało na Strategiczne Dowództwo Sił Sojuszniczych NATO w Europie (ACE)^[14].

Organizacja ACE w 1999^[15]:

Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie – Mons w Belgii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Północnej (RC North) – Brunssum w Holandii
- Dowództwo Połączonych Sił Sojuszniczych Europy Południowej (RC South) – Neapol we Włoszech

Po terrorystycznych atakach z 11 września 2001 NATO zdało sobie sprawę z faktu, że musi być zdolne do szybkiego rozmieszczenia zrównoważonych, elastycznych, dobrze uzbrojonych oddziałów gotowych do prowadzenia operacji w dowolnie oddalonym regionie. W listopadzie 2002, na szczycie w Pradze, przyjęto deklarację o reorganizacji i dalszym rozszerzeniu NATO^[16]. 12 czerwca 2003 ministrowie obrony NATO zaakceptowali nową strukturę dowodzenia Sojuszu. Ważnym elementem tej organizacyjnej zmiany była koncepcja oparcia systemu dowodzenia na kryteriach funkcjonalności, a nie na tradycyjnym podziale geograficznym. Nowa struktura została utworzona wokół dwóch dowództw strategicznych. Na bazie Dowództwa Połączonych Sił Sojuszniczych NATO w Europie powstało Dowództwo Sił Sojuszniczych NATO ds. Operacji^[2]:

Dowódcy ACE[edytuj | edytuj kod]

Funkcję naczelnego dowódcy połączonych sił zbrojnych NATO w Europie (Supreme Allied Commander Europe) od chwili powstania sojuszu pełnili wyłącznie wojskowi amerykańscy.

Stopień, imię i nazwisko	Objęcie funkcji	Zakończenie pełnienia funkcji
gen. Dwight D. Eisenhower	2 kwietnia 1951	30 maja 1952
gen. Matthew B. Ridgway	30 maja 1952	11 lipca 1953
gen. Alfred Gruenther	11 lipca 1953	20 listopada 1956
gen. Lauris Norstad	20 listopada 1956	1 stycznia 1963
gen. Lyman L. Lemnitzer	1 stycznia 1963	1 lipca 1969
gen. Andrew J. Goodpaster	1 lipca 1969	15 grudnia 1974
gen. Alexander M. Haig	15 grudnia 1974	1 lipca 1979
gen. Bernard W. Rogers	1 lipca 1979	26 czerwca 1987
gen. John R. Galvin	26 czerwca 1987	23 czerwca 1992
gen. John M. Shalikashvili	23 czerwca 1992	22 października 1993
gen. George A. Joulwan	22 października 1993	11 lipca 1997
gen. Wesley K. Clark	11 lipca 1997	3 maja 2000
gen. Joseph W. Ralston	3 maja 2000	17 stycznia 2003
gen. James L. Jones	17 stycznia 2003	do restrukturyzacji

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Naczelne dowództwo NATO (Major NATO Commands – MNCs). Dowódca MNCs był tytułowany jako Supreme^[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zarychta 2013 ↓, s. 76.
↑ ^a ^b Zarychta 2013 ↓, s. 322.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 71.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 73.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 81.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 80.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 97.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 137.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 138.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 151.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 191.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 299.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 313.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 315.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 317.
↑ Zarychta 2013 ↓, s. 320.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Zarychta: Struktury militarne NATO 1949–2013. Warszawa: Bellona SA, 2013. ISBN 978-83-11-13021-0.

[2] Naczelne dowództwo NATO (Major NATO Commands – MNCs). Dowódca MNCs był tytułowany jako Supreme^[1].

[CITEREFZarychta201376-1] Zarychta 2013 ↓, s. 76.

[CITEREFZarychta2013322-3] Zarychta 2013 ↓, s. 322.

[CITEREFZarychta201371-4] Zarychta 2013 ↓, s. 71.

[CITEREFZarychta201373-5] Zarychta 2013 ↓, s. 73.

[CITEREFZarychta201381-6] Zarychta 2013 ↓, s. 81.

[CITEREFZarychta201380-7] Zarychta 2013 ↓, s. 80.

[CITEREFZarychta201397-8] Zarychta 2013 ↓, s. 97.

[CITEREFZarychta2013137-9] Zarychta 2013 ↓, s. 137.

[CITEREFZarychta2013138-10] Zarychta 2013 ↓, s. 138.

[CITEREFZarychta2013151-11] Zarychta 2013 ↓, s. 151.

[CITEREFZarychta2013191-12] Zarychta 2013 ↓, s. 191.

[CITEREFZarychta2013299-13] Zarychta 2013 ↓, s. 299.

[CITEREFZarychta2013313-14] Zarychta 2013 ↓, s. 313.

[CITEREFZarychta2013315-15] Zarychta 2013 ↓, s. 315.

[CITEREFZarychta2013317-16] Zarychta 2013 ↓, s. 317.

[CITEREFZarychta2013320-17] Zarychta 2013 ↓, s. 320.

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[1]

Państwa członkowskie	Albania Belgia Bułgaria Czarnogóra Chorwacja Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Islandia Kanada Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Stany Zjednoczone Szwecja Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy
Kandydaci	Bośnia i Hercegowina
Struktura	Rada Północnoatlantycka Grupa Planowania Nuklearnego Sekretarz Generalny Sekretariat Międzynarodowy Zgromadzenie Parlamentarne Komitet Wojskowy Międzynarodowy Sztab Wojskowy Sojusznicze Dowództwo Operacji Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji Sojusznicze Dowództwo Sił Połączonych NATO w Brunssum