Niszczyciele rakietowe typu Audace
Kraj budowy | |
---|---|
Użytkownicy | |
Stocznia |
2 stocznie |
Wejście do służby | |
Wycofanie | |
Zbudowane okręty |
2 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność |
standardowa 3950 t |
Długość |
140,7 m |
Szerokość |
14,65 m |
Zanurzenie |
4,6 m (maks. 6,1 m) |
Napęd |
2 turbiny parowe o mocy 73.000 KM, 4 kotły parowe, 2 śruby |
Prędkość |
33 węzły |
Zasięg |
4000 Mm /25 w |
Załoga |
416 |
Uzbrojenie |
1 wyrzutnia pocisków plot Standard SM-1MR, 40 rakiet |
Wyposażenie lotnicze |
2 śmigłowce |
Niszczyciele rakietowe typu Audace – seria dwóch włoskich niszczycieli rakietowych, w służbie w latach 1972–2006.
Główne uzbrojenie okrętów stanowiła pojedyncza wyrzutnia amerykańskich pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu SM-1MR i początkowo dwie automatyczne armaty uniwersalne kalibru 127 mm, cztery armaty przeciwlotnicze 76 mm i wyrzutnie torped. Przenosiły one ponadto do dwóch śmigłowców. Po modernizacji na przełomie lat 80. i 90. otrzymały zamiast jednej armaty 127 mm dodatkową wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Aspide oraz wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych Teseo Mk 2.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Okręty typu Audace były drugim typem opracowanych we Włoszech niszczycieli rakietowych, po okrętach typu Impavido powstałych w latach 50. Decyzję o budowie nowego typu okrętów podjęto w kwietniu 1966 roku, zlecając ją dwóm stoczniom[1]. Stępki pod ich budowę położono w 1968 roku. Okręty były przeznaczone przede wszystkim do zwalczania samolotów i okrętów podwodnych. Ulepszeniem w stosunku do Impavido, oprócz nowszych systemów uzbrojenia i wyposażenia elektronicznego, było wprowadzenie hangaru dla dwóch śmigłowców pokładowych[2]. Poza amerykańskimi pociskami przeciwlotniczymi i torpedami, pozostałe uzbrojenie i większość wyposażenia było produkcji włoskiej[3].
Jako pierwszy zbudowano „Audace”, budowany w stoczni Cantieri Navali e Riuniti del Tirreno (późn. Fincantieri) w Riva Trigoso, wcielony do służby 16 listopada 1972 roku. Drugi okręt, „Ardito”, zbudowano w stoczni Italcantieri w Castellammare di Stabia i wszedł do służby 5 grudnia tego samego roku[1]. Pomimo że „Ardito” otrzymał niższy znak taktyczny, to typ określany jest jako Audace, od wcześniej zaczętego okrętu, który jako pierwszy wszedł do służby[1].
Nazwa (nr taktyczny) | Położenie stępki | Data wodowania | Wejście do służby | Wycofanie |
---|---|---|---|---|
Audace (D551) | 27. 04. 1968 | 02. 10. 1971 | 16. 11. 1972 | 28. 09. 2006 |
Ardito (D550) | 19. 07. 1968 | 27. 11. 1971 | 05. 12. 1972[a] | 28. 09. 2006 |
Opis[edytuj | edytuj kod]
Okręty miały harmonijną, uznawaną za ładną sylwetkę[1]. Gładkopokładowy kadłub miał wyraźny wznios pokładu na ostro wysuniętym dziobie. Początkowo okręty miały odrębną nadbudówkę dziobową i rufową, później zabudowano śródokręcie niskim łącznikiem, łącząc nadbudówki w jeden kompleks, ciągnący się na większości długości okrętu. Przez pierwszy okres służby elementem wyróżniającym ich sylwetkę, nietypowym już dla okrętów tego okresu, były dwie wieże dział 127 mm w superpozycji na pokładzie dziobowym i na piętrze nadbudówki dziobowej. Kształt wież tych dział był charakterystyczny dla włoskich okrętów, z nachylonymi płaskimi ścianami i pochyłym dachem. W toku modernizacji zastąpiono drugą wieżę przez kontenerową wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych Aspide[1]. Dość szeroka i wysoka nadbudówka dziobowa, o kształcie zbliżonym do prostopadłościanu, z zakrytym mostkiem, stanowiła razem z wbudowanym w jej tylną część kominem, podstawę dla anten urządzeń elektronicznych. Komin miał wyloty spalin na boki i był połączony z głównym masztem.
W obniżeniu za nadbudówką dziobową zainstalowano po modernizacji pojemnikowe wyrzutnie dla pocisków woda-woda Teseo, skierowane na burty. Dalej znajdował się kompleks nadbudówki rufowej, z drugim kominem, z dalszymi antenami na nim. Następnie na dachu nadbudówki znajdowały się dwa radary SPG-51C kierowania pocisków przeciwlotniczych Tartar/Standard, a dalej wyrzutnia tych pocisków. Nadbudówka kończyła się podniesionym hangarem dla śmigłowców, których prostokątne lądowisko zajmowało cały pokład rufowy.
Napęd okrętów jest w dość konserwatywnym układzie, w postaci dwóch turbin parowych o łącznej mocy 73 000 KM, zasilanych z 4 kotłów Foster-Wheeler[4]. Okręty mają dwie śruby i dwa stery. Mogły rozwijać maksymalną prędkość 33 węzły[1]. Zasięg wynosił 4000 mil morskich przy prędkości 25 węzłów[1].
Uzbrojenie pierwotne[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie jedynym uzbrojeniem rakietowym okrętów była jednoprowadnicowa wyrzutnia Mk 13 Mod. 4 przeciwlotniczych pocisków rakietowych RIM-66 Standard SM-1MR na dachu nadbudówki rufowej[1][5][b]. Zapas rakiet wynosił 40 pocisków. Uzbrojenie to służyło do walki z samolotami na średnich dystansach. Zwalczanie samolotów na bliższych odległościach, a także okrętów, zapewniało wyjątkowo silne jak na niszczyciele tego okresu uzbrojenie artyleryjskie[6]. Tworzyły je dwie pojedyncze armaty uniwersalne 127 mm OTO Melara Compact L/54 w wieżach na dziobie umieszczonych w superpozycji oraz czterech armat przeciwlotniczych 76 mm OTO Melara Compact L/63 w wieżach na śródokręciu, po dwie na burtach[3]. Wszystkie armaty były szybkostrzelne. Uzbrojenie to jednak miało niedogodności w postaci ograniczonego pola ostrzału w kierunku rufy, a pojedynczy system Standard nie mógł odeprzeć zmasowanych ataków.
Drugim głównym zadaniem okrętów było zwalczanie okrętów podwodnych, do czego służyły na dużych odległościach przede wszystkim śmigłowce pokładowe. Okręty miały duże możliwości w tym zakresie jak na niszczyciele tej wielkości, mogąc zabierać w hangarze dwa śmigłowce Agusta-Bell AB-212 lub jeden cięższy SH-3 Sea King[3]. Na mniejszych dystansach do tego celu służyły cztery nieruchome wyrzutnie ciężkich torped 533 mm, kierowanych przewodowo, umieszczone nietypowo w pawęży rufowej, skierowane do tyłu[1]. Wystrzeliwano z nich włoskie torpedy naprowadzane przewodowo Whitehead A-184 o zasięgu około 15 km, które jako ładunek bojowy przenosiły samonaprowadzające się lekkie torpedy Mk 46[3]. Mogły one służyć także przeciw celom nawodnym. Zestaw uzbrojenia przeciwpodwodnego uzupełniały dwie potrójne wyrzutnie ILAS-3 kalibru 324 mm dla lekkich torped przeciw okrętom podwodnym Mk 44 lub Mk 46, umieszczone na pokładzie na burtach na śródokręciu[3].
Modernizacja[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec lat 80. okręty zmodernizowano w celu zwiększenia ich możliwości bojowych, posiłkując się rozwiązaniami opracowanymi dla nowych niszczycieli typu Durand de La Penne[1]. W marcu 1988 roku ukończono modernizację „Ardito”, a w 1991 roku „Audace”[1].
Zwiększono możliwości przeciwlotnicze okrętów przez zamianę drugiej wieży dział 127 mm na kontenerową ośmioprowadnicową wyrzutnię Selenia Albatros dla pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Aspide[1]. Przy tym, zdemontowane wieże zostały wykorzystane dla niszczycieli typu Durand de La Penne[1]. Wszystkie cztery armaty 76 mm Compact na „Audace” i jedną na „Ardito” wymieniono na nowszy model OTO Melara 76 mm Super Rapid, o szybkostrzelności zwiększonej z 85 do 120 strz/min (z wymiany pozostałych armat, planowanej na 1994 rok, zrezygnowano)[1].
Okręty zyskały możliwość zwalczania okrętów na dalekich dystansach przez zainstalowanie podstaw dla czterech podwójnych kontenerowych wyrzutni pocisków woda-woda Teseo Mk 2, o zasięgu do 185 km[7]. Zrezygnowano natomiast z rufowych wyrzutni torped 533 mm, demontując je[1]. Z okrętów mogły ponadto operować nowsze śmigłowce AW 101 Merlin[8]. Zmodernizowano ponadto wyposażenie elektroniczne.
Dane[edytuj | edytuj kod]
Uzbrojenie pierwotne
- 2 pojedyncze armaty uniwersalne OTO Melara Compact DP kalibru 127 mm w wieżach (2xI)
- masa pocisku 32 kg, donośność do celów morskich 23 km, do celów powietrznych 15 km, szybkostrzelność 45 strz/min[8]
- 4 pojedyncze armaty przeciwlotnicze OTO Melara Compact kalibru 76 mm w wieżach (4xI)
- masa pocisku 6 kg, donośność do celów morskich 16 km, do celów powietrznych 12 km, szybkostrzelność 85 strz/min[8]
- 1 jednoprowadnicowa wyrzutnia Mk 13 Mod. 4 kierowanych przeciwlotniczych pocisków rakietowych średniego zasięgu Standard SM-1 MR (zapas – 40 pociski)
- zasięg 30 km, pułap 15 m – 20 000 m
- 4 wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm dla kierowanych torped przeciw okrętom podwodnym i nawodnym A.184
- zasięg ok. 10–12 km/36 w, 24 km/24 w
- 2 trzyrurowe wyrzutnie torpedowe Mk 32 Mod.9 kalibru 324 mm dla torped przeciw okrętom podwodnym A.244 lub Mk 46
- zasięg ok. 11 km/40 w
Uzbrojenie po modernizacji
- 1 armata uniwersalna OTO Melara Compact DP kalibru 127 mm w wieży
- masa pocisku 32 kg, donośność do celów morskich 23 km, do celów powietrznych 15 km, szybkostrzelność 45 strz/min
- 4 pojedyncze armaty przeciwlotnicze OTO Melara Super Rapid kalibru 76 mm w wieżach (4xI)
- masa pocisku 6 kg, donośność do celów morskich 16 km, do celów powietrznych 12 km, szybkostrzelność 120 strz/min
- 1 jednoprowadnicowa wyrzutnia Mk 13 Mod. 5 kierowanych przeciwlotniczych pocisków rakietowych średniego zasięgu Standard SM-1 MR (zapas – 40 pociski)[2]
- zasięg ? km, pułap ? m
- 1 ośmioprowadnicowa wyrzutnia Selenia Albatros kierowanych przeciwlotniczych pocisków rakietowych krótkiego Aspide
- zasięg 10 km, pułap 15 m – 5000 m[8]
- 8 wyrzutni kierowanych przeciwokrętowych pocisków odrzutowych Teseo Mk 2
- zasięg 185 km, głowica bojowa – 210 kg[8]
- 2 trzyrurowe wyrzutnie torpedowe Mk 32 Mod.9 kalibru 324 mm dla torped przeciw okrętom podwodnym A.244 lub Mk 46
- zasięg ok. 11 km/40 w
Wyposażenie elektroniczne
(stan po modernizacji)
- radar wczesnego wykrywania Selenia SPS-768(V)3 (RAN-3L) (komin dziobowy) (wcześniej RAN-3 – "Ardito" i SPS-12 – "Audace"[3])
- radar wykrywania celów powietrznych i morskich Selenia SPS-774 (RAN-10S) (dach nadbudówki dziobowej, po modernizacji)
- radar trójwspółrzędny dozoru powietrznego Hughes SPS-52C (komin rufowy)
- radar wykrywania celów morskich SMA SPQ-2D (maszt)
- radar nawigacyjny SMA SPN-748
- 2 radary naprowadzania pocisków przeciwlotniczych Standard Raytheon SPG-51C
- 3 radary kierowania ogniem artylerii i pocisków przeciwlotniczych Aspide Selenia SPG-76 (RTN-30X Dardo-E) (dach sterówki i po bokach drugiego komina)
- podkilowa stacja hydrolokacyjna CWE-610/A
- holowany cel pozorny dla okrętów podwodnych SLQ-25 Nixie
- system walki radioelektronicznej Elettronica SLQ-732 Nettuno
- system dowodzenia Selenia Elsag IPN-20 SADOC-2
- system łączności satelitarnej SATCOM
- system wymiany informacji Link 11 i 14
- 2 wyrzutnie celów pozornych Breda SCLAR (20-prowadnicowe, 105 mm)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Data wejścia do służby 5. 12. 1972 dla „Ardito” według Ciślak 2002 ↓, s. 62 i Gardiner (red.) 1996 ↓, s. 207, natomiast Jane’s Fighting Ships 1976-76. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Yearbooks, 1975, s. 191. ISBN 0-531-03251-5. (ang.). podaje 5. 12. 1973.
- ↑ Niektóre publikacje wymieniają jako początkowe uzbrojenie pociski RIM-24 Tartar (Gardiner (red.) 1996 ↓, s. 207). W okresie budowy okrętów w USA produkowano już ulepszone pociski serii Standard.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Ciślak 2002 ↓, s. 61-62.
- ↑ a b Gardiner (red.) 1996 ↓, s. 207.
- ↑ a b c d e f Jordan 1986 ↓, s. 66-68.
- ↑ Ciślak 2002 ↓, s. 63.
- ↑ Jane’s Fighting Ships 1976-76. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Yearbooks, 1975, s. 191. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
- ↑ Jordan 1986 ↓, s. 66-67.
- ↑ Ciślak 2002 ↓, s. 62-63.
- ↑ a b c d e Ciślak 2002 ↓, s. 63-64.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Ciślak. Włoskie niszczyciele rakietowe typu Audace. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2002, czerwiec 2002.
- Robert Gardiner (red.), Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996.
- John Jordan: An illustrated guide to modern destroyers. Londyn: Salamander Books, 1986. ISBN 0-86101-203-8.