Notitia dignitatum

Ilustracja przedstawiająca Mezopotamię z Eufratem

Notitia dignitatum – późnoantyczny dokument zawierający wiadomości topograficzne ze spisem urzędów cywilnych i wojskowych Cesarstwa Rzymskiego w IV/V wieku n.e.

Powstał najpewniej w pierwszej połowie V stulecia. Jego pełny tytuł brzmi Notitia dignitatum et administrationum omnium tam civilium quam militarium. W ramach ówczesnego podziału administracyjnego podano w nim wykaz prowincji, miast, twierdz i ważniejszych osiedli oraz związanych z nimi stanowisk administracyjnych i wojskowych. Został bogato zilustrowany kilkudziesięcioma barwnymi obrazkami pełniącymi rolę uzupełniająco-objaśniającą. Są to umowne mapki poszczególnych terytoriów z zaznaczeniem istotnych miejscowości i z dodanymi personifikacjami prowincji. Ponadto graficznie przedstawiono insygnia miejscowych urzędników i znaki lokalnych oddziałów wojskowych. Dość prymitywne ilustracje nie wykazują wartości artystycznej.

Do czasów współczesnych zachowany w postaci 4 kopii (rękopisów) z XV i XVI wieku, sporządzonych z wcześniejszego odpisu – zaginionego Codex Spirensis powstałego w IX-X wieku. Znajdują się one w posiadaniu bibliotek w Oksfordzie, Paryżu, Monachium i Trydencie.

Zobacz też

• Tabula Peutingeriana
• Itinerarium Antonina
• Itinerarium Burdigalense

Bibliografia

• Maria Nowicka: Antyczna książka ilustrowana. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979, s. 97–98.
• Słownik kultury antycznej. Ryszard Kulesza (red.). Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 355. ISBN 978-83-235-0942-4.
• Adam Ziółkowski: Historia Rzymu. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2004, s. 561. ISBN 83-7063-412-5.

Linki zewnętrzne

• Notitia dignitatum na stronie The Latin Library.