Obrovská priepasť
48°34′04″N 20°41′09″E/48,567778 20,685833 Otwór wejściowy jaskini | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Położenie |
płaskowyż Dolný vrch, na terenie wsi Jablonov nad Turňou |
| Głębokość |
100 m |
| Wysokość otworów |
535 m n.p.m. |
| Data odkrycia |
1959 |
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48°34′04″N 20°41′09″E/48,567778 20,685833
| |
Obrovská priepasť (też: Oriáš, Čtvercová, Propasť č. 23, węg. Óriás-zsomboly,; pol. Ogromna Przepaść) – jaskinia krasowa o rozwinięciu pionowym w Krasie Słowacko-Węgierskim na Słowacji. Leży w granicach katastralnych wsi Jablonov nad Turňou w powiecie Rożniawa.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia znajduje się w centralnej, najszerszej części płaskowyżu Dolnego Wierchu, ok. 1,5 km na pd.-zach. od najwyższego wzniesienia płaskowyżu, zwanego Pavlovský vrch. Leży 3 km w linii prostej na pd. od centrum Jablonova nad Turňou i jedynie 600 m na pn. od granicy słowacko-węgierskiej. Jej otwór wejściowy w formie przepaścistej studni otwiera się w pobliżu leśnej drogi, prowadzącej z Jablonova nad Turňou koło dawnego młyna wodnego nad rzeką Turňa w górę na płaskowyż i dalej na pd., na węgierską stronę.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
„Ogromna Przepaść” jest jaskinią typu korozyjno-zapadliskowego. Powstała w jasnych wapieniach pochodzących ze środkowego triasu, tzw. wettersteinskich, należących do płaszczowiny silickiej, poprzez zawalenie się (prawdopodobnie w pliocenie) stropów pustek, powstałych wzdłuż lokalnych pęknięć górotworu. Zgodnie z nazwą, ma wielki otwór wejściowy (na wysokości 535 m n.p.m.) prowadzący do systemu trzech kolejnych, połączonych ze sobą studni. Środkowa z nich, najgłębsza (głęb. 63 m), ma butelkowaty kształt. Posiada interesującą szatę naciekową – najbogatsza występuje w bocznej komorze zwanej Galéria, mającej wylot mniej więcej w połowie głębokości środkowej studni.
Historia eksploracji[edytuj | edytuj kod]
Odkrycia jaskini dla współczesnej nauki dokonała w roku 1959 dwójka węgierskich speleologów w trakcie rutynowego przeszukiwania Dolnego Wierchu. W trakcie pomiarów prowadzonych w 1967 r. głębokość jaskini ustalono na 100 m.[1] Pomimo wielokrotnych prób dotychczas nie udało się tej granicy przekroczyć. Do 1997 r. była uważana za najgłębszą jaskinię po słowackiej stronie Dolnego Wierchu, a obecnie pozostaje trzecią w tym rankingu (po jaskiniach Natrhnutá priepasť (-112 m) i Hlinoš (-110 m)). Prowadzone badania kolorymetryczne wykazały, że hydrologicznie jaskinia związana jest z wywierzyskiem w tzw. ogrodzie św. Andróda koło Jablonova nad Turňou.
Fauna[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia jest jednym z ważniejszych miejsc hibernacji nietoperzy w tej części Słowacji. Dotychczas stwierdzono tu 4 gatunki nietoperzy, z których najliczniej występują podkowiec mały i nocek duży. Z bezkręgowców żyje tu rzadki, niewielki pajęczak z rzędu zaleszczotków, Neobisium (Blothrus) slovacum, znany z jaskiń Diviačia priepasť i Šingliarova priepasť na niedalekim Płaskowyżu Pleszywskim.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia znajduje się w granicach Parku Narodowego Kras Słowacki. W 1995 r. wraz z szeregiem innych jaskiń Krasu Słowacko-Węgierskiego została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Od 1996 r. jest dodatkowo chroniona jako narodowy pomnik przyrody (słow. Národná prírodná pamiatka). Nie jest dostępna do zwiedzania turystycznego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5;
- Hochmuth Zdenko: Krasove územia a jaskyne Slovenska, wyd. Ústav geografie, Prírodovedecká fakulta Univerzity P. J. Šafárika v Košiciach, Košice 2008;
- Slovenský kras – Domica. Turistická mapa 1:50 000, wydanie 3, wyd. VKÚ Harmanec 2007, ISBN 80-8042-413-6;
- O jaskini na portalu Správy Slovenských Jaskýň (słow.) [2];