Okręty podwodne typu Pullino
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Stocznia | |
| Zbudowane |
2 |
| Użytkownicy | |
| Służba w latach |
1913–1919 |
| Stracone |
2 |
| Uzbrojenie: | |
| 1 działo kal. 57 mm 1 działo kal. 37 mm 8 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe • rufowe • zewnętrzne |
|
| Załoga |
19 oficerów i marynarzy |
| Wyporność: | |
| • na powierzchni |
355 ton |
| • w zanurzeniu |
405 ton |
| Rodzaj kadłuba | |
| Zanurzenie testowe |
50 metrów |
| Długość |
42,3 metra |
| Szerokość |
4,17 metra |
| Zanurzenie |
3,96 metra |
| Napęd: | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1460 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 520 KM 2 śruby | |
| Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg: | |
| • na powierzchni |
2700 Mm przy 8 węzłach |
| • w zanurzeniu |
170 Mm przy 2,5 węzła |
Okręty podwodne typu Pullino – włoskie okręty podwodne z początku XX wieku. W latach 1912–1914 w Arsenale La Spezia zbudowano dwa okręty tego typu. Jednostki zostały wcielone w skład Regia Marina w latach 1913–1914 i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, biorąc udział w działaniach wojennych. „Giacinto Pullino” 31 lipca 1916 roku wszedł na mieliznę u wybrzeży Austro-Węgier i został zdobyty przez przeciwnika, jednak zatonął następnego dnia podczas holowania. W 1929 roku okręt został podniesiony przez włoską marynarkę i następnie złomowany. „Galileo Ferraris” 27 listopada 1917 roku również wszedł na mieliznę u ujścia Padu, a po podniesieniu nie wszedł już do służby i skreślono go z listy floty w grudniu 1919 roku.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Jednostki typu Pullino zostały zaprojektowane przez inż. majora korpusu inżynierów okrętowych, Virginia Cavalliniego[1][2]. Okręty charakteryzowały się konstrukcją dwukadłubową z dwoma kadłubami o jednakowej odporności na działanie ciśnienia hydrostatycznego[2][3]. W kadłubie wewnętrznym o przekroju kołowym mieściły się pomieszczenia mieszkalne, centrala i maszynownia[3]. Przestrzeń pomiędzy kadłubami zajmowały rozmieszczone w czterech przedziałach akumulatory, podzielone na cztery części dno podwójne, zbiorniki balastowe oraz paliwa[3]. Kadłub zewnętrzny o wrzecionowatym kształcie miał średnicę w przybliżeniu o jedną trzecią większą od średnicy kadłuba wewnętrznego i był do niego styczny na górze[3]. Okręty otrzymały wzmocnione w stosunku do wcześniejszych włoskich konstrukcji uzbrojenie torpedowe oraz, jako pierwsze włoskie okręty podwodne, działa pokładowe[1][2]. Zwiększona wytrzymałość kadłuba pozwalała też na osiąganie większej w stosunku do poprzedników głębokości zanurzenia wynoszącej 50 metrów[1][4].
Oba okręty podwodne typu Pullino zbudowane zostały w Arsenale La Spezia[5][6]. Stępki okrętów położono w 1912 roku, a zwodowane zostały w 1913 roku[5][6].
| Okręt | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Wejście do służby | Los |
|---|---|---|---|---|---|
| „Giacinto Pullino” | La Spezia | 2 czerwca 1912 | 21 lipca 1913 | 12 grudnia 1913 | zatonął 1 sierpnia 1916, podniesiony w 1929, złomowany |
| „Galileo Ferraris” | 2 czerwca 1912 | 9 listopada 1913 | 5 grudnia 1914 | wszedł na mieliznę 27 listopada 1917, podniesiony, wycofany 15 grudnia 1919 |
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Jednostki typu Pullino były niewielkimi, przybrzeżnymi okrętami podwodnymi[1][4]. Długość całkowita wynosiła 42,3 metra, szerokość 4,17 metra i zanurzenie 3,96 metra[6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 355 ton, a w zanurzeniu 405 ton[6][7][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne FIAT o łącznej mocy 1460 KM[5][6]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano o łącznej mocy 520 KM[5][6]. Dwa wały napędowe obracające dwiema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 14 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[6][7][b]. Zasięg wynosił 2700 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 170 Mm przy prędkości 2,5 węzła w zanurzeniu (lub 600 Mm przy prędkości 14 węzłów w położeniu nawodnym oraz 25 Mm przy prędkości 10 węzłów w zanurzeniu)[6]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[1][6].
Okręty wyposażone były w cztery stałe wyrzutnie torpedowe kalibru 450 mm, po dwie na dziobie i rufie oraz dwie zewnętrzne zainstalowane na pokładzie, z łącznym zapasem ośmiu torped[1][6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły: pojedyncze działo kalibru 57 mm L/40 Hotchkiss M1886 oraz pojedyncze działo kalibru 37 mm L/25 Hotchkiss M1890[1][4][c]
Załoga pojedynczego okrętu składała się z 2 oficerów oraz 17 podoficerów i marynarzy[5][6].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„Giacinto Pullino” został wcielony do służby w Regia Marina 12 grudnia 1913 roku, a „Galileo Ferraris” 5 grudnia 1914 roku[5][6]. Po zakończeniu przeprowadzonych w pobliżu bazy La Spezia testów obie jednostki weszły w skład 3. eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych w Tarencie[3]. 24 maja 1915 roku, w momencie przystąpienia Włoch do I wojny światowej, „Giacinto Pullino” wchodził w skład 2. eskadry okrętów podwodnych w Wenecji, a „Galileo Ferraris” służył w 3. eskadrze okrętów podwodnych w Brindisi[8][9]. W latach 1915–1916 roku „Giacinto Pullino” wykonał 31 misji ofensywnych u wybrzeży przeciwnika, a „Galileo Ferraris” do 1917 roku odbył 17 patroli bojowych[10][11].
29 lipca 1916 roku „Giacinto Pullino” wyszedł w morze z zadaniem zaatakowania parowców stojących w porcie Fiume i w nocy z 30 na 31 lipca przechodząc pomiędzy wyspami Unie a Galiola utknął na mieliźnie[10]. Dowiedziawszy się o unieruchomionym nieprzyjacielskim okręcie podwodnym, dowództwo Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine wysłało w ten rejon zespół okrętów, których załogi wzięły do niewoli marynarzy „Giacinto Pullino”, a także zdołali ściągnąć okręt podwodny z mielizny i rozpoczęli jego holowanie do bazy w Poli, jednak 1 sierpnia 1916 roku jednostka zatonęła nieopodal Cape Promontore[6][10][d]. W 1929 roku wrak „Giacinto Pullino” został podniesiony przez specjalistów z Regia Marina, po czym w 1931 roku został złomowany[6][10][e].
W 1917 roku „Galileo Ferraris” został przeniesiony do 2. eskadry okrętów podwodnych w Wenecji, przeprowadzając stamtąd kolejnych 18 patroli u wybrzeży Dalmacji[11]. Podczas powrotu z jednego z nich, 27 listopada 1917 roku w warunkach sztormowych jednostka weszła na mieliznę u ujścia Padu[5][11]. 16 stycznia 1918 roku okręt został podniesiony i odholowany do Porto Corsini, a następnie do bazy w La Spezia[5][11]. Ostatecznie okręt został skreślony z listy floty 15 grudnia 1919 roku[5][6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276, Fontenoy 2007 ↓, s. 120, Fraccaroli 1970 ↓, s. 115, Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619 i Gogin 2024 ↓ podają, że wyporność nawodna wynosiła 345 ton.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276, Fontenoy 2007 ↓, s. 120, Fraccaroli 1970 ↓, s. 115, Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619 i Gogin 2024 ↓ podają, że prędkość podwodna wynosiła 9 węzłów.
- ↑ Identycznie podają Fontenoy 2007 ↓, s. 120 i Csonkaréti 2004 ↓, s. 346. Natomiast Fraccaroli 1970 ↓, s. 115 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619 podają, że okręty oprócz działa kalibru 57 mm uzbrojone były w działo kalibru 47 mm.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 120 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 619 podają błędnie, że do zdarzenia doszło w dniach 31 lipca – 1 sierpnia 1917 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276, Fraccaroli 1970 ↓, s. 115, Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 91 i Gogin 2024 ↓ podają, że okręt został podniesiony 28 lutego 1931 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 276.
- ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 120.
- ↑ a b c d e Pollina 1963 ↓, s. 59.
- ↑ a b c Gogin 2024 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Fraccaroli 1970 ↓, s. 115.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Pollina 1963 ↓, s. 57.
- ↑ a b Csonkaréti 2004 ↓, s. 346.
- ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 80.
- ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 278.
- ↑ a b c d Grupsom 2024P ↓.
- ↑ a b c d Grupsom 2024F ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Erminio Bagnasco, Achille Rastelli: Navi e marinai italiani nella Grande Guerra. Parma: Ermanno Albertelli Editore, 1997. ISBN 88-85909-75-2. (wł.).
- Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
- Ivan Gogin: GIACINTO PULLINO small submarines (1914). Navypedia. [dostęp 2024-04-29]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895–1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
- Regi Sommergibile GALILEO FERRARIS. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-04-29]. (wł.).
- Regi Sommergibile GIACINTO PULLINO. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-04-29]. (wł.).
