Opowieść o Róży (rękopis)
 Karta 26, miniatura z rękopisu Roman de la Rose | |
| Oznaczenie |
Ms.CZART.2920 IV DG1223 |
|---|---|
| Autor iluminacji | |
| Data powstania |
pocz. XV w. |
| Miejsce powstania |
Francja |
| Język | |
| Technika |
manuskrypt na pergaminie |
| Rozmiary |
30,6×28 cm |
| Liczba kart |
k.162 (niekompletny)[1] |
| Czcionka | |
| Miejsce przechowywania | |
Opowieść o Róży, Romans Róży (fr. Roman de la Rose) – francuskojęzyczny rękopis iluminowany autorstwa Guillaume de Lorrisa i Jeana de Meuna. Rękopis należy do kolekcji księżnej Izabeli Czartoryskiej[2].
Iluminowany rękopis ze zbiorów Czartoryskich jest kopią jednego z najpopularniejszych dzieł literatury starofrancuskiej pod tym samym tytułem; część pierwsza (alegoryczny traktat o miłości) autorstwa Guillaume de Lorrisa powstała w latach 1220–1230[2] lub w roku 1236[1], część druga (poemat filozoficzny) autorstwa Jeana de Meunga w latach 1268–1282. Autorzy obu części posługiwali się figurą literacką personifikacji pojęć, co wykorzystywali w swej pracy ilustratorzy[2]. Oba poematy, aż do końca XIII wieku były razem przepisywane i traktowane jako całość[1].
Opis rękopisu[edytuj | edytuj kod]
Rękopis został napisany w języku francuskim, bastardą gotycką w dwóch kolumnach na pergaminie. Zawiera 38 miniatur i inicjały kaligraficzne.
Iluminacje znajdujące się w egzemplarzu ze zbiorów Czartoryskich nawiązują do tych pochodzących ze starszego rękopisu i są na nim wzorowane. Miniatury mają szerokość kolumny tekstu i ukazują pojedyncze postacie lub pary osób. Są to personifikacje uczuć, przywar i ułomności ludzkich, prowadzące grę miłosną między kochankiem i ukochaną – Różą zamkniętą w Zamku Miłości[2]. Miniatury cechuje płaszczyznowość, a tło ukazanych scen, jak i ramki ozdobione są bardzo wyrazistymi formami zdobniczymi.
Na karcie 26 znajduje się miniatura przedstawiająca ukoronowanego "Boga Miłości" siedzącego na tronie i trzymającego w dłoniach dwie strzały (jedna jest wycelowana w młodzieńca) oraz "Kochanka" odzianego w fałdzistą robę z szerokimi rękawami, który klęczy przed tronem.
Wartość artystyczna rękopisu z kolekcji Czartoryskich znacznie ustępuje egzemplarzowi paryskiemu, który przechowywany jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie (sygn. rkps.IV3760)[2].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
W XVI wieku rękopis należał do Claude'a de Gouffier, księcia Roannais. Z tego okresu pochodzi renesansowa oprawa traktatu, wykonana z brunatnej skóry koźlej, tłoczonej ślepo i złotem, na której znajduje się m.in. herb rodu Gouffier otoczony łańcuchem rycerskiego Zakonu św. Michała Archanioła oraz z dewizą HIC TERMINUS HEARET oraz z monogramem: splecione XIO[a] Rękopis, wraz z modlitewnikiem z 1570 roku, 4 stycznia 1811 roku trafił do Puław. Był darem Zofii i Stanisława Zamoyskich dla księżnej Izabeli, która obszernie opisała rękopis w katalogu zbiorów Domu Gotyckiego jako manuskrypt bardzo dawny pod tytułem Roman de la Rose[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Powieść o Róży – egzemplarz z Biblioteki Narodowej
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oprawa była odnawiana w 1964 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Gąsiorowska 1953 ↓, s. 3.
- ↑ a b c d e Miodońska 2001 ↓, s. 22.
- ↑ Czartoryska 2014 ↓, s. 214-215.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Izabela Czartoryska, Aneta Kwiatek (oprac.): Pisma literackie i estetyczne. Antologia. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2014. ISBN 978-83-7638-376-7.
- Barbara Miodońska, Katarzyna Płonka-Bałus: Puławska kolekcja rękopisów iluminowanych księżnej Izabeli Czartoryskiej. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2001. ISBN 83-87312-76-2.
- Maria Jarosławiecka-Gąsiorowska: Trzy francuskie rękopisy iluminowane w zbiorach Czartoryskich w Krakowie. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 1953.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Skany manuskryptu w bibliotece Polona