Order Lenina

Order Lenina
Орден Ленина
	; Awers wersji 1930–1934
	; Awers wersji 1934–1936
	; Awers wersji 1936–1943
	; Awers wersji 1943–1991
	; Baretka
Ustanowiono	6 kwietnia 1930
Wielkość	wysokość: 38–45 mm,; szerokość: 38 mm
Kruszec	złoto, platyna
Wydano	431 418
Powyżej	(brak)
Poniżej	Order Rewolucji Październikowej
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Lenina (ros. Орден Ленина) – najwyższe odznaczenie państwowe (order) ZSRR.

Został ustanowiony postanowieniem Prezydium Centralnego Komitetu Wykonawczego (CIK) ZSRR z 6 kwietnia 1930 roku. Upamiętniał postać przywódcy rewolucji październikowej i twórcy Rosji radzieckiej Włodzimierza Lenina. Statut Orderu redagowano i zmieniano kilkakrotnie. Order był jednostopniowy.

Wyższym radzieckim odznaczeniem bojowym był Order „Zwycięstwo”, lecz nadawano go jedynie za II wojnę światową, dlatego nie jest uwzględniany w ogólnym starszeństwie radzieckich orderów i odznaczeń.

Zasady nadawania[edytuj | edytuj kod]

Order Lenina mógł być nadawany osobom, kolektywom, instytucjom, organizacjom społecznym, stowarzyszeniom, jednostkom wojskowym, okrętom wojennym, republikom związkowym i autonomicznym ZSRR, jednostkom podziału terytorialnego (krajom, obwodom, okręgom, rejonom), miastom i innym miejscowościom. Osoby były nagradzane Orderem za szczególnie wybitne zasługi w obronie socjalistycznej ojczyzny, wzmocnieniu obronności ZSRR, rozwijaniu przyjaźni i współpracy między narodami, wzmacnianiu pokoju, ofiarną pracę i inne szczególnie wybitne zasługi dla państwa^[2].

Order Lenina otrzymywały także osoby uhonorowane tytułem Bohater Związku Radzieckiego lub Bohater Pracy Socjalistycznej^[2].

W projektowaniu odznaki uczestniczyli malarz Iwan Dubasow i rzeźbiarz Iwan Szadr (Dubasow sam został później nagrodzony Orderem)^[1].

Do 1953 roku order wykonywano ze złota, a popiersie Lenina z platyny^[1].

Osoby odznaczone Orderem[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Lenina.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Lenina.

Niektóre osoby były nagradzane Orderem Lenina więcej niż jeden raz. Jedenastokrotnie Orderem Lenina zostali odznaczeni: długoletni minister handlu zagranicznego ZSRR Nikołaj Patoliczew oraz minister obrony ZSRR marszałek Związku Radzieckiego Dmitrij Ustinow, dziesięciokrotnie – konstruktor samolotów, generał pułkownik lotnictwa Aleksandr Jakowlew, dziewięcioma Orderami byli nagrodzeni: gen. płk Piotr Diemientjew, generał pułkownik Wasilij Riabikow i badacz polarny Iwan Papanin; ośmioma – 4. Sekretarz Generalny KPZR Leonid Breżniew, generał armii Paweł Batow, marszałek Związku Radzieckiego Aleksandr Wasilewski i marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Sokołowski; siedmioma – marszałek Związku Radzieckiego Iwan Bagramian, marszałek Związku Radzieckiego Siemion Budionny, admirał Siergiej Gorszkow, marszałek Związku Radzieckiego i Polski Konstanty Rokossowski; sześcioma – marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow^[3].

Orderem Lenina byli też odznaczeni m.in. światowi przywódcy komunistyczni: Georgi Dymitrow, Dolores Ibarruri, Hồ Chí Minh, Josip Broz Tito, Fidel Castro, Jumdżaagijn Cedenbal (trzykrotnie), Nicolae Ceausescu (dwukrotnie), Erich Honecker (dwukrotnie), Heinz Hoffmann (dwukrotnie), Gustáv Husák (czterokrotnie), Janos Kadar (dwukrotnie), Ludvík Svoboda (dwukrotnie), Willi Stoph, Walter Ulbricht, Todor Żiwkow (trzykrotnie), Edward Gierek (1973), Władysław Gomułka (1970) i Wojciech Jaruzelski (dwukrotnie)^[3].

W 1967 Orderem Lenina zostało odznaczonych 11 obywateli polskich: Kazimierz Bardyszewski, Stefan Konieczniak, Grzegorz Konopko, Piotr Kupidłowski, Andrzej Krzyżanowski, Bronisław Lenczewski, Jakub Martyniuk, Czesław Maciejewski, Jan Mizerkiewicz, Bonifacy Obiedziński, Władysław Próchniak^[4]. W październiku 1968 z okazji XXV-lecia LWP Orderem Lenina odznaczono dużą grupę generałów ludowego Wojska Polskiego. Order otrzymali m.in. marszałek Polski Marian Spychalski oraz generałowie: Wojciech Jaruzelski, Bolesław Chocha, Grzegorz Korczyński, Tadeusz Tuczapski, Józef Urbanowicz, Zygmunt Huszcza, Eugeniusz Molczyk, Jan Raczkowski, Florian Siwicki, Czesław Waryszak, Adam Czaplewski oraz wiceadmirał Zdzisław Studziński ^[5]. Wśród nagrodzonych były także osoby cywilne m.in. Zofia Dzierżyńska – żona Feliksa Dzierżyńskiego, a także polski aktor, wielokrotnie wcielający się w rolę Lenina w teatrze i na ekranie, Ignacy Machowski^[6].

Jako pierwsi cudzoziemcy zostali odznaczeni 10 września 1934 dwaj amerykańscy lotnicy (mechanicy samolotowi), biorący udział w ratowaniu statku „Czeluskin”^[7].

Łącznie do momentu rozpadu ZSRR nadano 431 418 Orderów Lenina^[1].

Organizacje odznaczone Orderem[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym Orderem Lenina została udekorowana gazeta „Komsomolskaja prawda” 23 maja 1930 za organizację socjalistycznego współzawodnictwa kolektywów młodzieżowych podczas pierwszego planu pięcioletniego i w pięciolecie powstania gazety^[8].

Z tym tematem związana jest kategoria: Jednostki wojskowe odznaczone Orderem Lenina.

Media odznaczone Orderem[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Czasopisma odznaczone Orderem Lenina.

Miejscowości odznaczone Orderem[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Miejscowości odznaczone Orderem Lenina.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Medal 100-lecia urodzin Lenina

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d Орден Ленина. Государственная публичная научно-техническая библиотека России. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
↑ ^a ^b Борис Айрапетян: Высшая награда в Советском Союзе. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
↑ ^a ^b Немного о кавалерах ордена. kerchtt.ru. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
↑ 11 Polaków odznaczonych Orderem Lenina. „Dziennik Bałtycki”. Nr 256 (7250), s. 1, 29-30 października 1967.
↑ Награждение орденами СССР военнослужащих Польской Народной Республики. „Ведомости Верховного Совета СССР”. № 42, s. 717, 16.10.1968. (ros.).
↑ Ryszard Klimczak. Ignacy Machowski (1920 - 2001). „Dziennik Teatralny”, 11.01.2019. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
↑ Страна награждает героев. „Trud”, 21 kwietnia 1934. (ros.).
↑ Ордена „Комсомольской правды”. Komsomolskaja prawda, 2010-05-24. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Орден Ленина – История учреждения, эволюция и разновидности (ros.)

[gpntbr-1] Орден Ленина. Государственная публичная научно-техническая библиотека России. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

[monfr-2] Борис Айрапетян: Высшая награда в Советском Союзе. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

[kerchtt-3] Немного о кавалерах ордена. kerchtt.ru. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

[4] 11 Polaków odznaczonych Orderem Lenina. „Dziennik Bałtycki”. Nr 256 (7250), s. 1, 29-30 października 1967.

[5] Награждение орденами СССР военнослужащих Польской Народной Республики. „Ведомости Верховного Совета СССР”. № 42, s. 717, 16.10.1968. (ros.).

[6] Ryszard Klimczak. Ignacy Machowski (1920 - 2001). „Dziennik Teatralny”, 11.01.2019. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

[7] Страна награждает героев. „Trud”, 21 kwietnia 1934. (ros.).

[8] Ордена „Комсомольской правды”. Komsomolskaja prawda, 2010-05-24. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Tytuły honorowe	Bohater Związku Radzieckiego (Złota Gwiazda) Bohater Pracy Socjalistycznej (Medal Sierp i Młot) Matka-bohater
Ordery	Order „Zwycięstwo” Lenina Rewolucji Październikowej Czerwonego Sztandaru Suworowa Kutuzowa Bohdana Chmielnickiego Aleksandra Newskiego Uszakowa Nachimowa Wojny Ojczyźnianej Czerwonej Gwiazdy Sławy Czerwonego Sztandaru Pracy „Znak Honoru” Przyjaźni Narodów „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” Sławy Pracy „Za osobiste męstwo” Macierzyńska sława”
Medale	„Za pracowniczą dzielność” „Za pracowniczą wybitność” „Weteran pracy” „Za Odwagę” Za zasługi bojowe” Uszakowa Nachimowa „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” „Za wyróżnienie w ochronie granic państwowych ZSRR” „Za wyróżnienie w służbie wojskowej” „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR” „Za umacnianie braterstwa broni” „Za obronę Leningradu” „Za obronę Moskwy” „Za obronę Odessy” „Za obronę Sewastopola” „Za obronę Stalingradu” „Za obronę Kijowa” „Za obronę Kaukazu” „Za obronę Radzieckiego Obszaru Podbiegunowego” „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Za zwycięstwo nad Japonią” „Za zdobycie Budapesztu” „Za zdobycie Królewca” „Za zdobycie Wiednia” „Za zdobycie Berlina” „Za wyzwolenie Belgradu” „Za wyzwolenie Warszawy” „Za wyzwolenie Pragi” „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Za odbudowę przedsiębiorstw metalurgii żelaznej południa” Za odbudowę kopalni węgla Donbasu” „Za rozwój dziewiczych ziem” Za budowę Bajkalsko-Amurskiej Magistrali” „Za przekształcenie Nieczarnoziemów RFSRR” „Za rozwój zasobów mineralnych i rozwój kompleksu nafto-gazowego Zachodniej Syberii” „Za wybitną służbę w ochronie porządku publicznego” „Za odwagę w pożarze” „Za ratowanie tonących” 100-lecia urodzin Lenina „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” 70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „50 lat radzieckiej milicji” 800-lecia Moskwy 250-lecia Leningradu 1500-lecia Kijowa Macierzyństwa „Za nienaganną służbę”

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe