Ostróżeczka wschodnia

Ostróżeczka wschodnia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	ostróżeczka
Gatunek	ostróżeczka wschodnia
	Nazwa systematyczna
	Consolida orientalis (J.Gay) Schrödinger; Abh. K. K. Zool.-Bot. Ges. Wien 4(5): 62 1909
Synonimy
	Consolida hispanica (Willk. ex Costa) Greuter & Burdet; Consolida orientalis var. hispanica (Willk.) Losa & Rivas Goday; Delphinium ajacis var. orientale (Gay) Finet & Gagnep.; Delphinium bithynicum Griseb.; Delphinium hispanicum Willk. ex Costa; Delphinium orientale J.Gay; Delphinium ornatum C.D.Bouché;
	Consolida hispanica (Willk. ex Costa) Greuter & Burdet; Consolida orientalis var. hispanica (Willk.) Losa & Rivas Goday; Delphinium ajacis var. orientale (Gay) Finet & Gagnep.; Delphinium bithynicum Griseb.; Delphinium hispanicum Willk. ex Costa; Delphinium orientale J.Gay; Delphinium ornatum C.D.Bouché;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostróżeczka wschodnia (Consolida orientalis (J.Gay) Schrödinger) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)^[3]. Pochodzi z południowej i wschodniej Europy, Afryki Północnej i Azji. W Polsce bywa uprawiany na kwiat cięty, przejściowo dziczeje.

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rośnie dziko w Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Tunezja), w Azji (Kaukaz, Turcja, Turkmenistan, Iran, Syria, Indie, Pakistan) oraz w południowej i wschodniej Europie (Ukraina, Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Rumunia, Serbia, Hiszpania). Na części swojego terenu występowania w Europie jest gatunkiem rodzimym, w niektórych rejonach Europy rozprzestrzenił się jako gatunek zawleczony. W Europie jest ponadto uprawiany^[4]. W Polsce uprawiany rzadko. Dawniej w okolicach Wrocławia występował jako gatunek zawleczony^[5]. Status we florze Polski: efemerofit^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny o pędzie prosto wzniesionym, osiągające wraz z kwiatami wysokość od 30 cm do 1 m^[5].
Liście: Ulistnienie naprzemianległe, liście dłoniaste, sieczne, o wąskich łatkach^[7]. Dolne przysadki wcinane^[5].
Kwiaty: Kwiaty grzbieciste, fioletowoniebieskie, zebrane w grona. Posiadają 5 barwnych działek kielicha, górna działka zakończona jest ostrogą o długości 8–12 mm, pozostałe cztery wąskojajowate^[8]. Występują podkwiatki sięgające do nasady kwiatów^[5]. Korona zrośnięta z dwóch lub czterech^[8] płatków w jeden miodnik, z ostrogą schowaną w ostrodze górnej działki^[8]. Słupek górny z długą szyjką. Pręciki liczne^[7], zwykle w liczbie 8–10^[8].
Owoce: Wielonasienny mieszek. Owoc osiąga długość 14–22 mm, jest owłosiony i nagle ściągnięty w dzióbek. Po dojrzeniu pęka^[9]. Nasiona czerwonobrązowe^[5]^[9], pokryte dachówkowato ułożonymi łuskami^[8].

Pokrój
Kwiatostan
Kwiat
Suche owoce

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów: 2n = 16^[5]. Poza naturalnym zasięgiem występuje dziko na siedliskach synantropijnych, łąkach i polach^[9].

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Roślina łatwa w uprawie. Lubi miejsca słoneczne i żyzną, przepuszczalną glebę. Nadaje się na rabaty lub na kwiat cięty, dość długo zachowujący świeżość. Rozmnaża się przez wysiew nasion od razu na stałe miejsce. Nasiona wysiewa się od wiosny do początku lata. Można też wysiewać jesienią, ale wówczas należy przed zimą miejsce wysiewu lekko okryć. Jesienny siew powoduje, że wiosną rośliny wcześniej kiełkują i rozwijają się. Odmiany o wysokich pędach wymagają podparcia^[10]^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-01-08] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-01-08].
↑ Taxon: Consolida hispanica (Willk. ex Costa) Schrödinger. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b RogerR. Philips RogerR., MartynM. Rix MartynM., The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals, London: Macmillan, 2002, s. 57, ISBN 0-333-74890-5 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e AlicjaA. Szweykowska AlicjaA., JerzyJ. Szweykowski JerzyJ., Słownik botaniczny, wyd. II, zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 611-612, ISBN 83-214-1305-6 .
↑ ^a ^b ^c Consolida orientalis (J. Gay) Schroedinger. Oriental knight's-spur. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
↑ Martin Haberer: Wielki atlas roślin ogrodowych i pokojowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Delta. ISBN 978-83-7175-623-8.
↑ Lance Hattat: 1000 roślin ogrodowych od A do Z. 1998. ISBN 978-1-4054-7958-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-01-08] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-08].

[grin-4] Taxon: Consolida hispanica (Willk. ex Costa) Schrödinger. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).

[Rutkowski-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[checklist2002-6] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[Philips-7] RogerR. Philips RogerR., MartynM. Rix MartynM., The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals, London: Macmillan, 2002, s. 57, ISBN 0-333-74890-5 .

[Szweykowscy-8] AlicjaA. Szweykowska AlicjaA., JerzyJ. Szweykowski JerzyJ., Słownik botaniczny, wyd. II, zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 611-612, ISBN 83-214-1305-6 .

[gobotany-9] Consolida orientalis (J. Gay) Schroedinger. Oriental knight's-spur. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).

[Haberer-10] Martin Haberer: Wielki atlas roślin ogrodowych i pokojowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Delta. ISBN 978-83-7175-623-8.

[Hattat-11] Lance Hattat: 1000 roślin ogrodowych od A do Z. 1998. ISBN 978-1-4054-7958-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]