Püsterich z Sondershausen
Püsterich z Sondershausen – wykonana z brązu figurka z XIII wieku, odnaleziona w połowie XVI wieku w ruinach zamku Rotenburg w górach Kyffhäuser w Turyngii.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Figurka ma 57 cm wysokości i przedstawia brzuchatego młodego mężczyznę z podniesioną do czoła prawą ręką. Kawałka drugiej ręki i jednej nogi brakuje. Część lewej ręki, od dłoni spoczywającej na lewym udzie po łokieć, została wycięta na zlecenie landgrafa Hesji, Moritza von Hessen[1], celem zbadania materiału, z którego wykonano odlew. W głowie postaci znajdują się dwa otwory – w ustach oraz nad lewym okiem. Głowa i korpus są puste w środku.
Figurka datowana jest na XIII wiek. Jej nazwa pochodzi od niem. słowa pusten – pol. dmuchać. W 1546 figurka trafiła do zamku w Sondershausen[2].
Przeznaczenie[edytuj | edytuj kod]
Figurka od momentu odkrycia fascynowała badaczy, którzy wymyślali fantastyczne teorie na temat jej rzekomego przeznaczenia. Zdaniem niektórych był to posążek kultowy przedstawiający germańskiego boga Thora, bóstwo słowiańskie (Abraham Frentzel w 1719 roku wyprowadził nawet etymologię nazwy figurki od polskiego słowa "bystry"), czy wspólne bóstwo ognia Słowian i Germanów. Uważano ją także za podstawę chrzcielnicy lub ołtarza[3], a nawet kocioł do destylacji samogonu. Najprawdopodobniej była to znana od starożytności aeolipila – zabawka w rodzaju kotła parowego – podgrzana w niej woda parowała przez otwory w głowie.
Inne figurki[edytuj | edytuj kod]
Brązowa figurka Püstericha z pierwszej poł. XII w. znajduje się również w wiedeńskim Muzeum Historii Sztuki[4]. Figurka przedstawia siedzącego nagiego brzuchatego chłopca, który lewą ręką dotyka czoła a prawą trzyma się za bok. Średniowieczne figurki Püstericha przedstawiały z reguły nagie postaci z wydatnymi narządami rodnymi, co może być nawiązaniem do prehistorycznych symboli płodności[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 510. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 511. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ Wilhelm Mannhardt: Die Götterwelt der deutschen und nordischen Völker: Eine Darstellung, Volume 1. Oxford University, 1860, s. 84. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ a b Kunsthistorisches Museum in Wien: Bronze. Meisterwerke der Kunstkammer: Püsterich. [dostęp 2009-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2009)]. (niem. • ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 511. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- Wilhelm Mannhardt: Die Götterwelt der deutschen und nordischen Völker: Eine Darstellung, Volume 1. Oxford University, 1860, s. 84. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007. ISBN 978-83-7301-973-7.