Pałac w Geguti
 Ruiny pałacu (2016) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Inwestor | |
| Wysokość całkowita |
20 |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
VIII–IX w., XII w. |
| Zniszczono |
XIX w. |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
królowie Gruzji i Królestwa Imeretii |
Położenie na mapie Gruzji  | |
 42°11′28,0″N 42°41′27,0″E/42,191111 42,690833
| |
Pałac w Geguti[1] (gruz. გეგუთის სასახლე) – pałac królewski z XII wieku w Geguti w zachodniej Gruzji zachowany w stanie ruiny, zabytek Gruzji o znaczeniu narodowym.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsza część budynku, tj. pomieszczenie z dużym paleniskiem, pochodzi z VIII lub IX wieku[2], było wykorzystywane jako pałacyk myśliwski[3], a później używane jako pałacowa kuchnia[4]; możliwe, że pierwotną budowlą w tym miejscu było rzymskie castellum[3], które starożytni autorzy wymieniali pod nazwą Mocheresis[3]. Pałac w obecnej formie wzniósł król Jerzy III w trzeciej ćwierci XII wieku[1] niedaleko miasta Kutaisi[1], w pobliżu rzeki Rioni[5]. Miał on najpewniej służyć jako zimowa rezydencja króla[6]. Źródła pisane i historycy są zdania, że pałac był ulubioną posiadłością gruzińskiej rodziny królewskiej[4], korzystała z niego m.in. królowa Tamara[5]. W 1191 roku jej były mąż, kniaź Jurij Bogolubski próbował w pałacu dokonać zamachu stanu i przejąć władzę[7]. W XIII–XIV wieku wzniesiono pałacową kaplicę[3]. Po upadku królestwa Gruzji pałac służył władcom Królestwa Imeretii[3].
Budynek zachował się we względnie niezmienionym stanie do 1823 roku[6], następnie uległ znacznemu zniszczeniu[6]. Nie zachowała się m.in. kopuła w centrum gmachu[5].
W 1937 roku przeprowadzono badania archeologiczne pałacu i oczyszczono jego niektóre części, odkryto wówczas około 60 artefaktów z różnych epok[7]. Od 1954 do 1962 roku prowadzono prace zabezpieczające ruiny[7].
Pałac oraz kaplica pałacowa został uznany za zabytek Gruzji o znaczeniu narodowym w 2006 roku[2]. Jest to jedyny zachowany budynek z okresu historii Gruzji jako zjednoczonego królestwa (zob. historia Gruzji)[5].
W 2015 roku prowadzono prace rewitalizacyjne pałacu; zamontowano w tym czasie oświetlenie do nocnych iluminacji ruin[7]. Przy pałacu około 2016 roku postawiono szklany panel z naniesionymi brakującymi fragmentami budowli, dzięki czemu zwiedzający patrząc poprzez nią na zabytek mogą sobie wyobrazić jego oryginalny wygląd[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek murowany z cegły i kamienia[6]. Elewacje zewnętrzne pokryto glazurowaną cegłą[6]. Pałac dwukondygnacyjny, wzniesiony na rzucie zbliżonym do kwadratu[6]. Mury pałacu zostały wzmocnione okrągłymi przyporami[3]. Pomieszczenie o charakterze reprezentacyjnym zbudowano na rzucie nieregularnego krzyża i nakryto jego centralną część kopułą o średnicy 14 m[6], wysokość sali w najwyższym punkcie wynosiła 20 m[6]. Do tejże sali przylegały pomieszczenia nakryte ostrołukowymi sklepieniami[6]. Pozostałe pomieszczenia były przeznaczone na apartamenty rodziny królewskiej, skarbiec oraz pomieszczenia dla służby[3].
Przy pałacu znajdowała się kaplica[4]. Współcześnie pałac znajduje się w stanie ruiny[5], zajmuje powierzchnię około 2000 m²[7].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Ruiny kaplicy (2012) -
Narożnik pałacu ze skarpą (2011) -
Pomieszczenie z ostrołukowym sklepieniem (2006) -
Ruiny (2016) -
Ruiny widziane przez szklaną taflę (2016) -
Możliwy oryginalny wygląd
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Bohdan Baranowski, Historia Gruzji, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 71, ISBN 83-04-02345-8, OCLC 22004404 [dostęp 2023-04-10].
- ↑ a b ,,კულტურის ზოგიერთი უძრავი ძეგლისათვის ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის მინიჭების შესახებ“ [online], სსიპ ”საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე” [dostęp 2023-04-10] (gruz.).
- ↑ a b c d e f g David Khoshtaria, The Royal Palace of Geguti [online], atinati.com, 17 stycznia 2021 [dostęp 2023-04-10].
- ↑ a b c Geguti Palace [online], Kutaisi Scientific Center, 4 grudnia 2007 [dostęp 2023-04-10] [zarchiwizowane z adresu 2007-12-04].
- ↑ a b c d e f Technology shows historic Geguti Palace 800 years ago [online], Agenda.ge [dostęp 2023-04-10].
- ↑ a b c d e f g h i Bohdan Baranowski, Historia Gruzji, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 72, ISBN 83-04-02345-8, OCLC 22004404 [dostęp 2023-04-10].
- ↑ a b c d e Restoration works give new life to medieval Geguti Palace ruins [online], Agenda.ge [dostęp 2023-04-10].
