Przejdź do zawartości

Park dworski „Waldekówka” w Racławicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park dworski „Waldekówka”
w Racławicach
Obiekt zabytkowy nr rej. 243/A z 5 maja 1977
i 25 czerwca 2008
Państwo

 Polska

Miejscowość

Racławice

Powierzchnia

3,28 ha

Data założenia

XIX w./pocz. XX w.

Położenie na mapie gminy Nisko
Mapa konturowa gminy Nisko, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Park dworski „Waldekówka”w Racławicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Park dworski „Waldekówka”w Racławicach”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Park dworski „Waldekówka”w Racławicach”
Położenie na mapie powiatu niżańskiego
Mapa konturowa powiatu niżańskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Park dworski „Waldekówka”w Racławicach”
Ziemia50°30′44″N 22°09′56″E/50,512222 22,165556

Park dworski „Waldekówka” w Racławicach – zabytkowy park dworski o charakterze założenia krajobrazowego[1], mieszczący się przy ul. Zielonej w Racławicach koło Niska w województwie podkarpackim. Stanowi fragment terytorium Doliny Dolnego Sanu (obszaru Natura 2000)[2]. Nazwa „Waldekówka” pochodzi od rodziny Waldecków, którzy od 1917 do 1944 roku byli właścicielami tego terenu.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Park dworski powstał w XIX wieku[3], bądź na początku XX wieku[4] jako założenie krajobrazowe wykorzystujące walory przyrodnicze obszaru przylegającego do starorzecza Sanu. Teren wchodził w skład majątku ziemskiego o powierzchni 14,5 ha, będącego własnością Maksymiliana Franckego. Dobra te odkupił 30 kwietnia 1917 roku Mieczysław Waldeck wywodzący się z rodziny ziemiańskiej[5].

Dwór w Racławicach na początku
XX wieku
Widok na dwór i park dworski
(przed 1910 r.)

Park dworski, dwór i zabudowania gospodarcze łącznie z folwarkiem znajdowały się w rękach Waldecków do 1944 roku. Majątek został znacjonalizowany dopiero w 1949 roku. Dwór, który przekształcono w siedzibę stacji sanitarno-epidemiologicznej, wraz z otaczającym go parkiem ulegał postępującej dewastacji. W 1995 roku zespół dworsko-parkowy odzyskał Ryszard Waldeck-Ostromęcki, po czym odsprzedał go z braku środków na prace renowacyjne. Obecnym właścicielem obiektu jest Maciej Bielówka[5].

Walory przyrodnicze parku[edytuj | edytuj kod]

Na terytorium parku znajduje się starorzecze Sanu zwane „Waldekówką” ze stanowiskami grzybieni białych i grążeli żółtych. Część terenu porasta bagienny las olszowy. Na obszarze występują ponadto zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, zbiorowiska szuwarowe (w tym turzycowiska) i ciepłolubne murawy ostnicowe[6].

Bytują tutaj dwa gatunki dzięcioła objęte ścisłą ochroną gatunkową: dzięcioł zielony i czarny. Przypuszcza się, że na terenie starorzecza „Waldekówka” możliwa jest pomyślna reintrodukcja kotewki orzecha wodnego[6].

Zachowały się resztki starodrzewu, w tym dwa okazy pomnikowe: dąb szypułkowy o obwodzie pnia 390 cm i wysokości 23 m oraz klon zwyczajny o obwodzie pnia 320 cm i wysokości 19,5 m[7].

Dwór[edytuj | edytuj kod]

Piętrowy dwór powstał na przełomie XIX i XX wieku. Składał się z korpusu o prostokątnej bryle i odchodzącej od niego prostopadle przybudówki. Narożniki obiektu podkreślały lizeny, a podział pomiędzy parterem i piętrem wyznaczał gzyms kordonowy. Główne wejście opatrzone było werandą z tarasem ogrodzonym balustradą, nad którym znajdowała się płaskorzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus w formie tonda. Obiekt stanowił letnią rezydencję Marii i Mieczysława Waldecków[8]. Po II wojnie światowej mieściła się w nim stacja sanitarno-epidemiologiczna[5]. Budynek został wyeksploatowany i znacznie zniszczony przez państwowych użytkowników. Dwór rozebrano ze względu na zły stan techniczny.

Obecny właściciel wybudował nowy obiekt nawiązujący do architektury dworskiej wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Nie stanowi kopii nieistniejącego dworu.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Park dworski w Racławicach jest błędnie nazywany Parkiem Krajobrazowym „Waldekówka”.
  2. ↑ Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 (Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska).
  3. ↑ Hanna Lawera, Artur Bata, Nisko i okolice, Wydawnictwo „Roksana”, Krosno 1998.
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2009-07-04].
  5. ↑ a b c Dionizy Garbacz, Tajemnice Waldekówki w: Sztafeta, numer z dnia 14.07.2005.
  6. ↑ a b Andrzej Capiga, Tajemnice starorzecza w: Gość Sandomierski, numer z dnia 27.01.2008.
  7. ↑ Wykaz pomników przyrody województwa podkarpackiego (Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale).
  8. ↑ Ks. Tomasz Moskal, Zarys dziejów parafii Racławice, maszynopis.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Hanna Lawera, Artur Bata, Nisko i okolice, Wydawnictwo „Roksana”, Krosno 1998, ISBN 83-87282-63-4.
  • Dionizy Garbacz, Tajemnice Waldekówki w: Sztafeta, numer z dnia 14.07.2005.
  • Andrzej Capiga, Tajemnice starorzecza w: Gość Sandomierski, numer z dnia 27.01.2008.
  • Ks. Tomasz Moskal, Zarys dziejów parafii Racławice, maszynopis.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_dworski_„Waldekówka”_w_Racławicach&oldid=72172451”