Perytektoid
1 i 2 – wyjściowe fazy stałe, 3 – faza stała powstająca w przemianie perytektoidalnej (perytektoid).
Po zakończeniu przemiany (odzyskaniu stopnia swobody) punkt opisujący układ wchodzi w obszar "2 + 3". Na powierzchni ziaren perytektoidu powstają drobne kryształy "2". Określenie zmian udziałów "2" i "3" w czasie chłodzenia umożliwia reguła dźwigni:
x – udziały składnika B w mieszaninie i w obu fazach, m – mieszanina (punkt podparcia dźwigni), am i mb – ramiona dźwigni
Perytektoid (perytektoida) - składnik strukturalny stopów, faza powstająca w wyniku perytektoidalnej przemiany fazowej, która w układzie dwuskładnikowym zachodzi z udziałem trzech faz stałych. W warunkach izobarycznych ten trójfazowy układ jest zerozmienny (inwariantny, niezmienniczy) (zobacz – reguła faz Gibbsa). Perytektoid powstaje w czasie chłodzenia mieszaniny dwóch rodzajów kryształów istniejących przed przemianą, zwykle na ich powierzchni. Przemiana perytektoidalna kończy się, gdy układ odzyskuje jeden stopień swobody – zanika jedna z wyjściowych faz lub obie fazy wyjściowe (w przypadku stopu o składzie perytektoidalnym). Przemiany perytektoidalne zachodzą np. w takich stopach, jak stopy miedzi z cyną, glinem lub krzemem[1][2][3][4][5][6].
Przykład
- Założenia:
- – składniki stopu dwuskładnikowego (A, B) wykazują ograniczoną wzajemną rozpuszczalność w fazie stałej
- − składniki tworzą perytektoid o składzie zbliżonym do składu roztworu stałego B w sieci krystalicznej składnika A
- – w stopie A z B dominuje składnik B (jego zawartość w stopie jest znacznie większa od zawartości w peritektoidzie)
- Przebieg procesów fazowych w warunkach równowagi (nieskończenie powolne chłodzenie)
- Mieszanina kryształów dwóch roztworów stałych (A(B) – B w sieci A, B(A) – A w sieci B) ma w warunkach p = const jeden stopień swobody, a więc w czasie chłodzenia temperatura może się zmieniać, w tempie zależnym od szybkości przemian A(B) w B(A) lub odwrotnie (zależnie od kształtu granic obszaru współistnienia). Po osiągnięciu temperatury przemiany perytektycznej zaczyna krystalizować trzecia faza stała (perytektoid) i układ traci swobodę (s = 0). Przemiana fazowa A(B) i B(A) w perytektoid zachodzi w stałej temperaturze tak długo, dopóki nie zniknie faza A(B). Układ zawierający perytektyk i B(A) może zmieniać temperaturę (s = 1). W czasie dalszego chłodzenia tej mieszaniny może zmieniać się skład obu faz wskutek zmian rozpuszczalności B w sieci perytektoidu i A w sieci B.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- eutektyk, eutektyka
- eutektoid, eutektoida
- perytektyk, perytektyka
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia techniki. T. Metalurgia. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1978, s. 459. (pol.).
- ↑ St. Rudnik: Metaloznawstwo. Warszawa: PWN, 1996. (pol.).
- ↑ St. Prowans: Materiałoznawstwo. Warszawa: PWN, 1997. (pol.).
- ↑ K. Przybyłowicz: Metaloznawstwo. Warszawa: WNT, 1996. (pol.).
- ↑ K. Wesołowski: Metaloznawstwo i obróbka cieplna. Warszawa: WNT, 1981. (pol.).
- ↑ Miedź i jej stopy. www.pg.gda.pl. [dostęp 2010-12-04]. (pol.).