Petras Stankeras
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
Petras Stankeras (ur. 29 czerwca 1948 w Trokach) – litewski historyk specjalizujący się w II wojnie światowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Od 15. roku życia interesował się historią II wojny światowej, historią niemieckiego narodowego socjalizmu, włoskiego faszyzmu oraz historią litewskiej policji.
W 1972 r. został absolwentem Państwowego Instytutu Pedagogicznego w Wilnie - na Wydziale Historii. Od 1973 do 1977 r. był starszym pracownikiem naukowym Litewskiego Centralnego Archiwum Państwowego. W latach 1977–1982 był inżynierem zarządu budowy dróg. Od 29 marca 1982 r. do 1990 r. pracował jako oficer milicji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej; od 1990 do 2000 roku był oficerem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Litwy w stopniu podpułkownika. Od 2000 roku do 25 listopada 2010 r. pracował jako urzędnik państwowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Tam przygotowywywał plany strategiczne[1].
Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]
W 2000 r. obronił pracę doktorską z dziedziny nauk humanistycznych na temat Policja litewska w czasie okupacji hitlerowskiej w latach 1941-1944 (struktura organizacyjna i personalna).
Jest współautorem 12 monografii naukowych, autorem 250 artykułów naukowych i popularnonaukowych w czasopismach litewskich, polskich i amerykańskich. Zgromadził kartotekę 20 000 osób z III Rzeszy oraz 100 000 zdjęć związanych z tą tematyką[2].
Petras Stankeras jest recenzentem trzech monografii, autorem naukowych komentarzy w książkach oraz autorem artykułów w Internecie. Przygotowywał wykłady i brał udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych historyków. Uczestniczył też w audycjach litewskich stacji radiowych. Tworzył prawną i naukową ekspertyzę ilustrowanych stron internetowych. Jest aktywnym członkiem zarządu Towarzystwa Historycznego badającego wojskową historię Litwy.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Litewski tygodnik „Veidas” 8 listopada 2010 r. zamieścił artykuł Petrasa Stankerasa, ostro krytykujący Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze oraz nazywający mitem zagładę Żydów podczas II wojny światowej. W artykule zatytułowanym „Trybunał w Norymberdze — największa prawna farsa w historii” Petras Stankeras między innymi napisał — „istotne jest i to, że w procesie norymberskim podstawę prawną zdobył mit o ponoć 6 mln zamordowanych Żydów, aczkolwiek w rzeczywistości sąd nie miał ani jednego podpisanego przez Hitlera dokumentu o zagładzie Żydów. Tego dokumentu, o ile on istniał, dotychczas nikt nie znalazł mimo obiecanej nagrody aż miliona dolarów”.
Artykuł wywołał międzynarodowy skandal. Rezydujący w Wilnie ambasadorzy Wielkiej Brytanii, Estonii, Francji, Finlandii, Holandii, Norwegii i Szwecji - 25 listopada 2010 roku skierowali list do ministra Spraw Wewnętrznych Litwy Raimundasa Palaitisa, w którym wyrazili protest przeciwko notorycznym przejawom antysemityzmu na Litwie. Ambasador RP na Litwie Janusz Skolimowski wyraził oburzenie z powodu tez zawartych w artykule Petrasa Stankerasa. Tygodnik „Veidas” później opublikował korektę tego zdania, twierdząc że słowo "ponoć" było błędem drukarskim. Minister Spraw Wewnętrznych Litwy Raimundas Palaitis zmusił historyka do rezygnacji ze stanowiska[3][4].
Petras Stankeras twierdził w późniejszych wywiadach, że nie negował Holokaustu, tylko liczbę zgonów, która może być wyższa lub niższa[2], inni komentatorzy wskazywali, że ogólnie artykuł był próba sympatyzowania z nazimem[5].
Prokurator Wileńskiego okręgu Republiki Litewskiej zakończyła w lutym 2011 postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej przeciwko Petrasowi Stankerasowi, w związku z brakiem znamion przestępstwa[6]. Centrum Szymona Wiesenthala potępiło decyzję litewskiego prokuratora o umorzeniu postępowania przeciwko Petrasowi Stankerasowi za negację Holokaustu[7]. Dovid Katz twierdzi, że po raz pierwszy w historii niepodległej Litwy ktoś zaprzecza istnieniu Holocaustu[8].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Petras Stankeras, Lietuvių policija 1941–1944 metais, Vilnius: Lietuvos gyventojų genocido ir rezistencijos tyrimo centras, 1998, ISBN 978-9986-757-17-7, OCLC 41610674.
- Petras Stankeras, Lietuvių policija Antrajame pasauliniame kare, Vilnius: Mintis, 2008, ISBN 978-5-417-00958-7, OCLC 298927913.
- Литовские полицейские батальоны. 1941–1945 гг. (2009) ISBN 978-5-9533-3897-4
- Petras Stankeras, Pralaimėta Adolfo Hitlerio kova, Vilnius: Mintis, 2014, ISBN 978-5-417-01075-0, OCLC 883896309.
- Stankarų giminės kronika (2014). ISBN 978-609-408-540-6
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stankeras Petras. Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. XXII. – Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, 2012, s. 448
- ↑ a b Istorikas Petras Stankeras: "Mano publikacija Simono Vyzentalio centrui užkliuvo greičiausiai siekiant pragmatiškų tikslų". [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ "Dėl pastabų apie holokaustą iš VRM pasitraukęs istorikas Petras Stankeras sako patyręs ministro spaudimą".
- ↑ "P.Stankeras: iš darbo man buvo liepta išeiti per valandą".
- ↑ Justinas Žilinskas. Neigimo banalybė. [dostęp 2014-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-16)].
- ↑ Vilniaus apygardos prokuratūros 2011 m. vasario 11 d. nutarimas
- ↑ Wiesenthal Center Blasts Acquittal of Holocaust Denier Petras Stankeras. [dostęp 2018-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-13)].
- ↑ Dovid Katz: Lietuvos Holokaustas buvo neįtikėtinai baisus. [dostęp 2014-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-27)].