Piżmaczek florydzki
| Neofiber alleni[1] | |||
| True, 1884[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
piżmaczek florydzki | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Piżmaczek florydzki[8] (Neofiber alleni) – gatunek gryzonia z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju piżmaczek (Neofiber). Piżmaczek florydzki występuje na Florydzie i na południowo-wschodnich krańcach stanu Georgia[9]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Neofiber alleni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[7][9]. Neofiber alleni obejmuje 4 podgatunki[9].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1884 roku amerykański biolog Frederick William True nadając mu nazwę Neofiber alleni[2]. Opis ukazał się w czasopiśmie „Science” wydawanym przez American Association for the Advancement of Science[2]. Holotyp pochodził z Georgiany, w hrabstwie Brevard, we Florydzie, w Stanach Zjednoczonych[10].
Autorzy Handbook of the Mammals of the World oraz Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[9][11].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Neofiber: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Fiber Duméril, 1806 (bóbr)[12].
- alleni: dr Joel Asaph Allen (1838–1921), amerykański zoolog (teriologia i ornitologia), prezydent założyciel American Ornithologists’ Union w 1883 roku, kurator Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w latach 1885–1921[13][14].
- apalachicolae: Apalachicola, Floryda, Stany Zjednoczone[4].
- nigrescens: łac. nigrescens, nigrescentis „czarniawy”, od nigrescere „stać się czarnym”, od niger „czarny”[14].
- struix: łac. struix, struicis „sterta, stos, masa rzeczy”; w aluzji do domów w kształcie kopuły, które piżmaczki florydzkie budują z różnych materiałów roślinnych[15]
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla rodzaju Neofiber zaproponowano polską nazwę piżmaczek, a dla gatunku Neofiber alleni nazwę piżmaczek florydzki[8].
Kariotyp[edytuj | edytuj kod]
Garnitur chromosomowy N. alleni tworzy 26 par chromosomów (2n=52)[9].
Budowa ciała[edytuj | edytuj kod]
| Wzór zębowy[16] | I | C | P | M | |
|---|---|---|---|---|---|
| 16 | = | 1 | 0 | 0 | 3 |
| 1 | 0 | 0 | 3 | ||
Jest opisywany jako duży przedstawiciel rodziny Arvicolinae (karczowniki), jest jednak mniejszy od piżmaka amerykańskiego. Część grzbietowa piżmaczka florydzkiego jest wybarwiona na kolor ciemnobrązowy (włosy jaśniejsze u nasady i ciemnieją na końcach). Natomiast część brzuszna jest baldopłowa. Włosy na łapach są sztywne, co zwiększa powierzchnię stóp i ułatwia pływanie[9].
| wymiar | |
|---|---|
| długość tułowia z głową | |
| długość ogona | |
| długość ucha | |
| długość tylnej kończyny | |
| masa ciała |
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Piżmaczki florydzkie mogą być aktywne przez cały rok. Wiodą półwodny tryb życia[9]. Żyją do ok. 2 lat[7].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Po ciąży trwającej 26–29 dni, samica rodzi średnio 2 (1–4) młode[9].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Typowa lokalizacja: Floryda, hrabstwo Brevard, Georgiana[9][10]. Piżmaczek florydzki występuje na Florydzie i na południowo-wschodnich krańcach stanu Georgia[9].
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11]:
- N. a. alleni – zasięg: północno-wschodnia Floryda,
- N. a. apalachicolae – zasięg: północno-zachodnia część Florydy oraz południowo-wschodnie krańce stanu Georgia,
- N. a. nigrescens – centralna Floryda,
- N. a. struix – południowy kraniec półwyspu Floryda.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
W skład diety piżmaczka florydzkiego prawdopodobnie wchodzą nasiona, części zielone i korzenie roślin z rodzajów: grzybienie, kosaciec, tarczeń, płoczyniec, Woodwardia, a także traw takich jak: proso, chwastnica, Mariscus i Sporobolus. Piżmaczki prawdopodobnie żywią się też skorupiakami[9].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Piżmaczek florydzki zasiedla mokradła (15–46 cm) gęsto porośnięte trawami, w tym z gatunków Panicum hemitomon i Leersia hexandra oraz roślinami z rodzaju pontederia[9][7]. Podłoże siedliska jest piaszczyste, torfowe lub miękkie. Zbiorniki są na tyle głębokie, by umożliwiały zanurzenie się w wodzie w porze suchej. Zwierzęta zasiedlają zarówno mokradła słodkowodne, jak i słonowodne. Lubią pływające maty torfowiskowe. Piżmaczki florydzkie budują także rozbudowane systemy nor, drążąc tunele w osuszonych glebach błotnych zajętych przez pola trzciny cukrowej i inne obszary rolnicze[7].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Neofiber alleni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[7][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Neofiber alleni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c F.W. True. A muskrat with a round tail. „Science”. 4 (75), s. 34, 1884. (ang.).
- ↑ Schwartz 1953 ↓, s. 12.
- ↑ a b Schwartz 1953 ↓, s. 14.
- ↑ A.H. Howell. Description of a new race of the Florida water-rat (Neofiber alleni). „Journal of Mammalogy”. 1 (2), s. 79, 1920. DOI: 10.2307/1373747. (ang.).
- ↑ Schwartz 1952 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f Neofiber alleni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 288. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Neofiber alleni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 5 stycznia 2020]
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 453, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 8–9. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ a b The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Schwartz 1952 ↓, s. 3.
- ↑ Fiona Reid: A Field Guide to Mammals of North America, North of Mexico. San Diego: Houghton Mifflin Harcourt, 2006, s. 146, seria: Peterson field guide series. ISBN 978-0-395-93596-5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Schwartz. A new race of the round-tailed muskrat, Neofiber alleni, from southern Florida. „Natural History Miscellanea”. 101, s. 1–3, 1952. (ang.).
- A. Schwartz. A systematic study of the water rat (Neofiber alleni). „Occasional Papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 547, s. 1–27, 1953. (ang.).