Plebania (wieś)
54°13′38″N 27°05′46″E/54,227222 27,096111 dawna plebania w stanie współczesnym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
222320 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 54°13′38″N 27°05′46″E/54,227222 27,096111
| |
Plebania (biał. Плябан, Plabań; ros. Плебань, Plebań) – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeckim, w sielsowiecie Kraśne.
Siedziba parafii prawosławnej pw. Zaśnięcia Matki Bożej[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W czasach zaborów wieś rządowa w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 roku liczyła 102 mieszkańców w 14 domach[3].
W latach 1921–1945 wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Kraśne.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 215 osób, 22 były wyznania rzymskokatolickiego a 193 prawosławnego. Jednocześnie 22 mieszkańców zadeklarowało polską a 193 białoruską przynależność narodową. Było tu 35 budynków mieszkalnych[4]. W 1931 w 42 domach zamieszkiwało 243 osób[5].
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Plebanii i prawosławnej w Kraśnem. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Kraśnem i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Kraśnem[6].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR[7][8]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR[9].
Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej - budynek z I poł. XIX w., dawniej kościół rzymskokatolicki Wniebowstąpienia NMP. W ramach represji po powstaniu styczniowym (powstańcy przetrzymywali w kościele broń) zamieniony w cerkiew prawosławną. Ponownie świątynia katolicka w dwudziestoleciu międzywojennym. Następnie zamknięty przez komunistów. W 1996 przekazany prawosławnym[10].
- dzwonnica z XIX w.
- dawna plebania, obecnie muzeum
- cmentarz katolicki z grobami powstańców styczniowych
- kamień pamięci powstańców kościuszkowskich[11].
Przynależność państwowa i administracyjna[edytuj | edytuj kod]
- ? – 1917
Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski - 1917–1919
Rosyjska FSRR - 1919–1920
Polska, Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich, okręg wileński - 1920 Rosyjska FSRR
- 1920–1945[b]
Polska
- województwo:
- nowogródzkie (1921–1922)
- Ziemia Wileńska (1922–1926)
- wileńskie (od 1926)
- powiat:
- wilejski (1920–1927)
- mołodeczański (od 1927)
- województwo:
- 1945–1991
ZSRR, Białoruska SRR - od 1991
Białoruś
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Приход храма Успения пресвятой Богородицы д. Плебань. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-09]. (ros.).
- ↑ Plebanja, wieś, powiat wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 243.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 78.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 28.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1292.
- ↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
- ↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-03].
- ↑ Piotr Eberhardt, Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.
- ↑ «Плебань» //Каталіцкія святыні. Мінска-Магілёўская архідыяцэзія. Частка I". Тэкст и фота Аляксея Яроменкі. Мінск, «Про Хрысто», 2003 год. 256 с ISBN 985-6628-37-7
- ↑ globus.tut.by
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
- ↑ de facto do 1939
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Plebanja, wieś, powiat wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 243.
- Plebanja na mapie WIG
- Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3.
