Pobikry
Na mapach: 
52°37′48″N 22°38′41″E/52,630000 22,644722
52°37′48″N 22°38′41″E/52,630000 22,644722| wieś | |
 Oficyna dworska, pierwotnie dwór (pocz. XIX w.) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-230[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0395760[5] |
Położenie na mapie gminy Ciechanowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
| 52°37′48″N 22°38′41″E/52,630000 22,644722[1]
| |
Pobikry – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Ciechanowiec[5][6].
W latach 1952-1954 miejscowość była siedzibą gminy Pobikry. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Pobikrach[7], natomiast prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii św. Mikołaja w Grodzisku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Znani właściciele wsi[edytuj | edytuj kod]
- w pierwszej połowie XV w. Kazimierz IV Jagiellończyk nadał wieś (zwaną Pobikrowy) Pietraszowi Nieświckiemu
- do schyłku wieku XVII siedziba Pobikrowskich h. Bawola Głowa z Kolcem. Jeszcze w roku 1758, jako dziedzic części wsi, wzmiankowany Marcin Teodor Pobikrowski, sędzia grodzki brański[8]
- w XVII i XVIII wieku Pobikry należały do rodzin: Godlewskich i Niemirów (od 1717)[7]
- w roku 1794 właścicielką była Teresa z Ossolińskich Kuszlowa, stolnikowa podlaska
- 9 czerwca 1804 roku od ks. Konstantego Kuszla, kanonika gnieźnieńskiego, majątek Pobikry nabył Dominik hr. Ciecierski h. Rawicz (1781-1828), marszałek szlachty Obwodu Białostockiego
- w roku 1884 Wanda Ciecierska wniosła wieś Jezierskim, właścicielom wioski do roku 1939[8]
Historia kościoła w Pobikrach[edytuj | edytuj kod]
- Bartłomiej Pobikrowski, podsędek ziemski drohicki i jego żona Cecylia Kuczyńska, ufundowali w roku 1504 pierwszy drewniany kościół pw. św. Anny, Katarzyny, Cecylii i Wszystkich Świętych, uposażając go w dwie włóki ziemi
- w roku 1514 Paweł Algimunt Holszański (1485–1555), biskup łucki, założył w Pobikrach parafię, wystawiając 8 maja 1514 roku w Skrzeszewie dokument erekcyjny
- pożar pierwszej świątyni fundacji Pobikrowskich pod koniec XVII wieku
- budowa nowej (przed 1704 rokiem) świątyni staraniem ks. Franciszka Kuczyńskiego, wzniesionej sumptem miejscowego dziedzica Stanisława Godlewskiego h. Gozdawa (zm. 1709), starosty nurskiego i kasztelana podlaskiego. W roku 1743 kościół spalił się
- trzeci drewniany kościół ufundował w 1743 roku chorąży ziemi drohickiej Karol Niemira h. Gozdawa. Jego budową kierował ks. Jakub Chrościewicz (1720–1753), ówczesny proboszcz pobikrowski
- dzięki ofiarności Dominika hr. Ciecierskiego w roku 1814 ukończono budowę nowego, drewnianego kościoła
- czwarty pobikrowski kościół spłonął 17 września 1846 roku razem z plebanią i budynkami gospodarczymi
- 9 października 1857 roku został położony kamień węgielny pod budowę kościoła murowanego. Fundatorem nowej świątyni był dziedzic Pobikier – Stefan hr Ciecierski (1821–1888) i jego żona Jadwiga Rzewuska (1836–1882)[7]
W roku 1921:
- we wsi Pobikry znajdowało się 30 budynków mieszkalnych. Naliczono 211 osób (103 mężczyzn i 108 kobiet). Wszyscy zadeklarowali narodowość polską. Wyznanie rzymskokatolickie zgłosiło 178 osób, prawosławne 21, a mojżeszowe 12.
- w folwarku Pobikry było 13 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 206. mieszkańców (87. mężczyzn i 119 kobiet). Wszyscy zadeklarowali narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie[9]
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 13 Eskadra Towarzysząca[10].
W Pobikrach znajduje się zbiorowa mogiła 106 Żydów z Ciechanowca zastrzelonych we wsi 2 grudnia 1942 przez niemiecką żandarmerię. Obecnie w tym miejscu znajduje się pomnik upamiętniający ofiary[11].
Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa
.jpg)
- w ogrodzeniu cmentarza kościelnego murowane bramki z nietynkowanej cegły
- na cmentarzu:
- krypta grobowa Wandy z Ciecierskich i Stanisława Jezierskiego, Horwattów
- grób Piotra i Franciszka Szadurskich
- liczne krzyże żeliwne z końca XIX w.
- plebania zbudowana w 1863 r., odnowiona 1958
- zespół dworski z XIX w.:
- oficyna dworska zbudowana w I połowie XIX w.
- stajnia z wozownią
- kuźnia
- park[12].
- krzyż przydrożny z 1861, cokół murowany z cegły na nim pełny krzyż żeliwny z okrągłymi gałkami na zakończeniach ramion[8]
- Mogiła zbiorowa ludności cywilnej narodowości żydowskiej ofiar terroru niemieckiego z 2.VI.1942 r[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 102844
- ↑ Wieś Pobikry w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 940 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Diecezja drohiczyńska. [dostęp 2012-05-17].
- ↑ a b c Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, str. 60
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat wysokomazowiecki, Gmina Skórzec
- ↑ Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991, s. 349. ISBN 83-206-0795-7.
- ↑ a b Informacje na stronie : Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. (2012-08-11)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2023, s. 84 [dostęp 2024-02-10] [zarchiwizowane 2024-01-26] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 68.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pobikry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 342.
- Siedziba gminy: Ciechanowiec
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonie | |
| Integralne części wsi |
|
