Portal:Literatura

Skrót: P:L
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Literatura

Literatura to wszystkie "sensowne twory słowne" (Stefania Skwarczyńska[potrzebny przypis]), zatem dzieła artystyczne, literatura piękna, oraz teksty użytkowe, literatura stosowana - zachowane w formie pisanej lub w przekazie ustnym. Dzieli się ją na trzy rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat.

Inne portale dotyczące literatury: William Szekspir, Komiks, Bibliologia, Fantastyka, Fantasy, Śródziemie.


Wybrany wyróżniony artykuł

Zabójstwo przy Rue Morgue (ang. The Murders in the Rue Morgue) – nowela napisana przez Edgara Allana Poego, opublikowana w czasopiśmie Graham's Magazine w roku 1841. Autor zaliczał ją do grupy jego historii analitycznych. Określana jest jako pierwszy utwór detektywistyczny. Podobne dzieła, poprzedzające jednak utwory Poego, to Panna de Scudery (1819) Ernsta Hoffmanna oraz Zadig (1748) Woltera.

C. Auguste Dupin jest detektywem z Paryża, który decyduje się rozwiązać zagadkowe morderstwo dwóch kobiet w tym mieście, po tym jak podejrzany został już aresztowany. Wielu świadków było cytowanych w gazetach, że słyszeli podejrzanego, jednak każdy z nich uważał, że był to inny rodzaj głosu. Na miejscu zbrodni Dupin znajduje podejrzany włos, który zdaje się nie należeć do człowieka. Zamieszcza ogłoszenie w gazecie z zapytaniem, czy komuś nie zagubił się orangutan („Ourang-Outang"). Gdy odwiedza go marynarz, który odpowiedział na jego zapytanie, Dupin wyjaśnia, w jaki sposób ustalił, że to zwierzę jest prawdziwym „zabójcą” przy Rue Morgue.

Postać Dupina jako pierwszego fikcyjnego detektywa była wykorzystywana w różnych literackich wymiarach, nawiązywano do niego choćby w kreacji przyszłych figur detektywistycznych, wliczając w to Sherlocka Holmesa i Herkulesa Poirot. Wiele późniejszych postaci wzorowanych było na modelu błyskotliwego detektywa stworzonego przez Poego. Sama postać Dupina pojawia się ponownie w Tajemnicy Marii Roget (ang. The Mystery of Marie Roget) oraz w Skradzionym liście (ang. The Purloined Letter).



Wybrana wyróżniona sylwetka

Fabijan Hilarawicz Szantyr (biał. Фабіян Гіляравіч Шантыр; pseudonimy: N.Swietłow, A.Chmara; kryptonimy: F.Sz., F.Sz-r, Fabijan Sz-r, Sz.F.; ur. 23 stycznia?/4 lutego 1887 w Słucku, zm. 29 maja 1920 w Nowozybkowie) – białoruski lewicowy działacz narodowy i społeczny, polityk, prozaik, poeta, publicysta, tłumacz; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; w 1919 roku komisarz ds. narodowych Tymczasowego Robotniczo-Chłopskiego Radzieckiego Rządu Białorusi; rozstrzelany z polecenia władz radzieckich; zdaniem niektórych źródeł pierwsza białoruska ofiara radzieckich represji politycznych.



Listy na medal

Lista pierwszych wydań dzieł Stanisława Lema drukiem zwartym - Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

Artykuły na medal

Stanisław Moskal (ur. 1935) - Giacomo Casanova – Antoni Lange – Victor Hugo – William Szekspir – Leconte de Lisle – Henry Wadsworth Longfellow − Literatura szwedzkojęzyczna – Melchior Wańkowicz – Lolita - Arrakis (Diuna) - Rudyard Kipling - Bjørnstjerne Bjørnson

Dobre artykuły

Wergiliusz - Piotr Starkowiecki - Weronika Rosati - Ustrój polityczny Aten (Arystoteles) - Hobbit, czyli tam i z powrotem - Ferenc Molnár - John Ronald Reuel Tolkien - Galadriela - Rivendell - Przegląd dzieł Williama Szekspira – Sonety Williama Szekspira – W poszukiwaniu straconego czasu – Bestia ludzka - Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego - Nędznicy - Pateryk Kijowsko-Pieczerski - Dzwony Bazylei - Pasażerowie z dyliżansu - Rok dziewięćdziesiąty trzeci - Oryginał Laury - Lawon Barszczeuski - Hella (Mistrz i Małgorzata) - Zabójstwo przy Rue Morgue - Nortowie - Statek śmierci - Dziennik Anny Frank - Górski wieniec - Nautilus (fikcyjny okręt) - Space Science Fiction Magazine - Władysław Szlengel - Teodor Prodrom - Sully Prudhomme - Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (esej) - Stanisław Lem - Słońce też wschodzi - Sławamir Adamowicz - Sejm ptasi - Sąd polubowny (komedia Menandra) - Natalla Babina - Odludek albo mizantrop - Menander - Matteo Maria Boiardo - Markijan Szaszkewycz - Literatura bizantyńska za panowania dynastii heraklijskiej 610-717 - Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów (1204–1453) - Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów (1081-1204) - Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 - Kakashi Hatake - Jan Malalas - Gustav Wied - Górski wieniec - Fabijan Szantyr - Ernest Hemingway - Chrétien de Troyes - Agatiasz Scholastyk - Harry Potter i Kamień Filozoficzny (powieść)


Rodzaje i gatunki literackie

Liryczne: aleksandryn – anakreontyk – bergeretta – bukolika (sielanka) – ci – chōka – dumka – elegia – epigramat – epitafium – epyllion – fraszka – fu – gazel – haiku – hymn – kaligram – kasyda – limeryk – oda – pieśń – psalm – romanca – rubajjat – shi – sielanka – sonet – tren

Epickie: anegdota – autobiografia – bajka – baśń – biografia – chansons de geste – epos – humoreska – kronika – legenda – makama – monogatari – nowela – opowiadanie – pateryk – powieść – powieść auktorialna – powieść autobiograficzna – powieść biograficzna – powieść detektywistyczna – powieść epistolarna – powieść fantastyczna – powieść historyczna – powieść kryminalna – powieść poetycka – powieść produkcyjna – powieść przygodowa – powieść psychologiczna – powieść społeczno-obyczajowa – powieść tendencyjna – sadż – sirat

Dramatyczne: dramat antyczny – dramat niesceniczny – dramat satyrowy – dramat symboliczny – dramat szekspirowski – dramat romantyczny – dramat historyczny – dramat współczesny – dramat modernistyczny – dramat właściwy – komedia – oficjum – skecz – tragedia – tragifarsa

Mieszane: ballada – ballada romantyczna – dramat romantyczny – gawęda – satyra – poemat dygresyjny – poemat heroikomiczny – powieść poetycka – sylwa – traktat

Pograniczne: apologia – bestiariusz – dziennik – emblemat – esej – felieton – latopis – pamiętnik – reportaż


Literatura obca

afrykańska – albańska – angielska – amerykańska – arabska – austriacka – azerska – bengali – białoruska – brazylijska – bułgarska – chorwacka – chińska – czeska – duńska – estońska – fińska – farerska – francuska – grecka – gruzińska – hebrajska – hindi – hiszpańska – irlandzka – islandzka – japońska – kanadyjska – katalońska – koreańska – latynoamerykańska – litewska – łotewska – macedońska – malajska – meksykańska – mongolska – niemieckojęzyczna – norweska – nowogrecka – ormiańska – perska – portugalska – rosyjska – rumuńska – sanskrycka – serbska – słowacka – słoweńska – szwajcarska – szwedzkojęzyczna – turecka – ukraińska – walijska – węgierska – włoska – antycznej Grecji – antycznego Rzymu


Czasopisma literackie

Ukazujące się: Akcent – ArtPAPIER – Borussia – Czas Kultury – Dialog – Enigma – FA-art – Fo pa – Ha!art – Kursywa – Literatura na Świecie – Nowa Fantastyka - Nowe Książki – Odra – Opcje – Pamiętnik Literacki – Pomosty – Protokół kulturalny – Red. – Rita Baum – Studium – Tekstualia – Teksty Drugie – Topos – Wakat – Zeszyty Poetyckie – Znak

Niewydawane: Artyleria – Brulion - Chimera – Fenix – Fenix Antologia – Gazeta Literacka – Kamena – Kwadryga – Kłosy – Kresy – Kurier Polski (1829-1831) – Lampa – Linia – Literatura (tygodnik) – Literatura Ludowa – Maski – Nowe Widnokręgi – Nowy Pamiętnik Warszawski – Ponowa – Pogranicza – Pro Arte et Studio – Prosto z Mostu – Przegląd Artystyczno-Literacki – Przegląd Polski – Skamander – Sycyna – Sztuka i Naród – Twórczość – Tygodnik Ilustrowany – Undergrunt – Wiadomości Literackie – Współczesność – Zapis – Zdrój – Zebra – Zeszyty Literackie – Zwrotnica

Zobacz też: Kategorię grupującą czasopisma literackie.



Aktualności literackie




Wybrany cytat



Wybrana grafika

=
=

Archiwum


Chcesz pomóc?

Kategoria zalążków artykułów literackich zawiera bardzo wiele haseł. Pomóż nam poprawić ich jakość! Kliknij tutaj i wybierz artykuł, który chcesz poszerzyć. Dziękujemy!


Wikiprojekty!


Jeśli masz jakieś pytanie wiążące się z literaturą, możesz je zadać na stronach dyskusji wikiprojektów: literackiego i literaturoznawczego. A może sam/sama dołączysz do ich uczestników i zechcesz wzbogacić zasoby Wikipedii, pisząc nowy artykuł o jakimś utworze literackim czy pisarzu, lub poszerzając już istniejący?


Do poszerzenia

Twórcy: Doris Lessing – Karl Adolph Gjellerup – Knut Hamsun – Julia Hartwig – Michel Houellebecq – Per Jersild – Nadżib Mahfuz – Olga Tokarczuk – Jan Chryzostom Pasek – Juliusz Słowacki – Stendhal – Michaił Szołochow – Federico García Lorca – Guy de Maupassant – Kostis Palamas – Józef Roth

Dzieła: Antoniusz i Kleopatra – Boska komedia – Czekając na Godota – Faust – Ferdydurke – Gargantua i Pantagruel – Król Lear – Kubuś Fatalista i jego pan – Lolita – Sonety do Laury – Ślub – Na Zachodzie bez zmian – Nocny lot – Idiota – Odyseja – Pani Bovary – Pieśń o Nibelungach

Pojęcia: dramat właściwy – epos rycerski – gawęda – literatura angielska – literatura antycznej Grecji – literatura chińska – mirakl – nowela – postać literacka – powieść – trawestacja – weryzm


Ostatnio dodane

Niektóre niedawno dodane artykuły związane z literaturą:

Sylwetki twórców: Hedvig Charlotta Nordenflycht - Bengt Lidner - Anna Maria Lenngren - Anzia Yezierska - Urban von Feilitzen - Paul Carell - Per Olof Sundman - Mariusz Surosz - Sven-Eric Liedman - Steven Brust - Ibikos - Thomas Sjöberg (dziennikarz) - Göran Tunström - Aftoniusz - Mustaj Karim - Göran Sonnevi - Witold Starecki - Jelena Dimitrijević - Damian Dawid Nowak - Anna Matwiejewa - Joey Travolta - Emanuel Kratochwil - Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska - Michaił Dudin - Zdzisław Cozac

Dzieła literackie: Kariera Artura Ui - Wrota Obelisków - Trylogia Pękniętej Ziemi - Obudź się i śnij - Orbis pictus

Pojęcia: literatura farerska - literatura fińska - pirychej - postać literacka - prąd literacki - tradycja literacka - koło hermeneutyczne - literatura obrachunków inteligenckich - raki - literackość - impresjonizm

Grupy i pokolenia literackie: Inaczej - Wierzbak - Próby - Pokolenie „Współczesności” - Kontynenty

Postacie literackie - Marko Ramius


Inne portale polskojęzycznej Wikipedii



Przypisy


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Portal:Literatura&oldid=73570473”