Powiat brański
Powiat brański – od 1513 do 1795 r. powiat w województwie podlaskim, w ziemi bielskiej. Jego stolicą było miasto Brańsk.
Historia powiatu[edytuj | edytuj kod]
_z_1770_r.jpg)
Województwo podlaskie składało się z ziemi drohiczyńskiej, mielnickiej i bielskiej. Ziemia bielska dzieliło się na 3 powiaty: brański, tykociński i suraski[1].
Brańsk znalazł się w granicach nowego województwa podlaskiego w roku 1520, a w 1569 wraz z nim stał się częścią Korony. Po przyłączeniu Brańsk ustalono jako miejsce sejmików ziemi bielskiej (odbywały się one odtąd w brańskiej farze), a także sądów ziemskich. Księgi sądów brańskich, stanowiące główne źródło do badań dziejów Podlasia, przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie zostały spalone przez Niemców we wrześniu 1944 r.[2].
Sejm w 1768 r. nakazał przeniesienie sądów ziemskich do Bielska, pozostawiając tu tylko sąd grodzki dla powiatów brańskiego i suraskiego[3]. W 1792 odnotowano tu wystąpienia chłopów przeciw staroście. Niezależnie od tego Brańsk pozostawał ośrodkiem gospodarczym starostwa, obejmującego w latach 1558 i 1661-1664 15 wsi[4].
W latach 1795–1807 powiat brański przestał istnieć, a Brańsk i Tykocin weszły w skład powiatu suraskiego[5] w departamencie białostockim pruskiej prowincji Prusy Nowowschodnie (Nowych Prus Wschodnich). Brańsk stał się siedzibą landrata powiatu suraskiego, a także sądu[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ L. Tatomir, Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski, Kraków 1868 r. s. 160 – dostępna na stronie: Google books. (2012-10-30).
- ↑ Archiwum Główne Akt Dawnych – AGAD. [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych [on-line]. agad.gov.pl. [dostęp 2023-03-03].
- ↑ M. Baliński, T. Lipiński, Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym. Nakładem S. Orgelbranda Księgarza, Warszawa 1844 r. s. 1313–1314. – dostępna na stronie: Google books. (2012-10-30).
- ↑ S. Andrzejewski, M. Siuchniński, Miasta polskie w tysiącleciu, tom pierwszy. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1965 r. s. 251.
- ↑ A. Cz. Dobroński, Od rozbiorów do końca lat dwudziestych XIX w. Rozdział XI z Historia Województwa Podlaskiego. Instytut Wydawniczy Kreator, Białystok 2010 r. s. 109–110.
- ↑ J. Maroszek, Dzieje powiatu Wysokie Mazowieckie 1866-2006. Białystok 2008 r. s. 59.