Pręgierz we Wrocławiu
51°06′34″N 17°01′57″E/51,109444 17,032500
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Data odsłonięcia | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′34″N 17°01′57″E/51,109444 17,032500
| |
Pręgierz we Wrocławiu – kopia zabytkowego pręgierza pochodzącego z 1492 roku stojąca na Rynku we Wrocławiu, przed oknami Izby Sądowej ratusza.
Obecny pręgierz jest wierną rekonstrukcją oryginału wzniesionego w 1492 roku w pobliżu miejsca ustawienia poprzedniego, drewnianego pręgierza z początku XIV wieku. Pręgierz zbudowano w warsztacie kamieniarskim Gauskego i Preusse'a. Ten ostatni był architektem, kamieniarzem i murarzem z Saksonii, autorem m.in. elewacji i wystroju południowej nawy ratusza[1].
Ustawiony na trzystopniowym cokole pręgierz został wykonany z piaskowca w kształcie czworobocznego słupa podtrzymującego pięcioboczną ażurową latarnię, w górnej części stożkowo zwężającą się[2]. Na szczycie zbiegających się ramion latarni umieszczona została siedemdziesięciocentymetrowa figurka kata z mieczem i pękiem rózg[2], zwanego Rolandem[3]. Nad figurką znajdowała się metalowa chorągiewka wiatrowa z literą "W". Do słupa w dolnej części umocowano metalowe uchwyty, do których przywiązywano skazańców[1].
Ostatnia publiczna egzekucja pod pręgierzem odbyła się w połowie XVIII wieku[4], a kara chłosty pod koniec XIX stulecia, choć daty te nie są pewne[1]. Według legendy wychłostano pod nim m.in. Wita Stwosza, któremu udowodniono sfałszowanie weksla[4]. Metalowe uchwyty usunięto w 1848 roku, a w roku 1852 próbowano zburzyć cały pręgierz, czemu sprzeciwił się król Prus Fryderyk Wilhelm IV[1].
Na przestrzeni dziejów pręgierz ulegał uszkodzeniom. 10 lutego 1925 roku wiatr strącił figurę kata i częściowo uszkodził sam pręgierz. Po zniszczeniach konstrukcję odremontował na zlecenie miasta Karl Ulbrich, a wykonanie kopii figurki powierzono rzeźbiarzowi Reinhardowi Hilgerowi. W trzonie odnowionego pręgierza umieszczono miedziany pojemnik z dokumentacją remontu. Do kolejnych zniszczeń doszło w okresie walk o Wrocław podczas II wojny światowej. W lutym 1945 roku pręgierz został mocno zniszczony, a rozebrano go w kwietniu 1947 roku[1], zachowane fragmenty przenosząc do Muzeum Architektury[4]. Rekonstrukcję planowano kilkukrotnie, ostatecznie dokonano jej w latach 80. XX wieku wg projektu Bogdana Jackiewicza[2] opierającego się na szkicach, zdjęciach oraz na dokumentacji z 1925 roku. Oficjalne odsłonięcie zrekonstruowanego pręgierza nastąpiło 30 grudnia 1985 roku[1][2], figurkę kata ustawiono w 2002 roku[4]. Postać kata wzorowana jest na rysunkach Dürera[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Wojciech Prastowski: Odkrywamy Wrocław: Pręgierz - miejsce spotkań. TuWrocław, 2011-10-02. [dostęp 2011-10-02]. (pol.).
- ↑ a b c d e Beata Maciejewska: Będzie kat. Gazeta Wyborcza / Wrocław, 2002-01-03. [dostęp 2023-03-21].
- ↑ Beata Maciejewska: Przed obliczem kata. Gazeta Wyborcza / Wrocław, 2001-05-11. [dostęp 2023-03-21].
- ↑ a b c d Rynek we Wrocławiu - Pręgierz. Pascal. Travel Club. [dostęp 2011-10-02]. (pol.).