Profiler kryminalny
Profiler kryminalny – osoba zajmująca się tworzeniem profilu sprawcy przestępstwa. Profiler przy tworzeniu portretu sprawcy bierze pod uwagę: wiek, zawód, sytuację rodzinną i materialną, osobowość, zainteresowania, obawy, motywację itp.[1] Zadaniem profilera jest opracowanie cech przestępcy na podstawie jego działań przed, w trakcie i po popełnieniu przestępstwa (tzw. ślady behawioralne). Profiler analizujący przestępstwo i zebrane dane wspiera policję i prokuraturę w śledztwie[2].
Historia zawodu profilera[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy utworzony profil przestępcy sięga 1888 roku i dotyczy seryjnego mordercy Kuby Rozpruwacza[3]. Profesja ta w Polsce zyskała na popularności w latach 90. XX wieku[4]. Wcześniej profilowanie istniało pod nazwą „sporządzania portretu psychologicznego nieznanego sprawcy”. Zawód profilera kryminalnego nie funkcjonuje w polskim prawie jako odrębny zawód. Nie istnieją również akty prawne regulujące wymagania, obowiązki i umiejętności kandydata[4].
Najważniejsze pytania, na które profiler szuka odpowiedzi[edytuj | edytuj kod]
Profiler kryminalny w celu uzyskania jak najlepszego obrazu sprawcy, musi odpowiedzieć sobie na wiele pytań. Najważniejsze z nich[5]:
- Czy ofiara i sprawca się znali?
- Jakiego rodzaju była to znajomość?
- Jakie emocje ich łączyły?
- Czy sprawca znał miejsce, w którym dokonano przestępstwa, i w jaki sposób jest z nim związany?
- Jaka była możliwa motywacja czynu?
- Czy sprawca cierpi na jakieś specyficzne zaburzenia (psychiczne, w sferze seksualnej itd.)?
- Jakie zachowania sprawca mógł przejawiać w przeszłości?
- Jakie zachowania sprawca może przejawiać w przyszłości?
Nurty w profilowaniu kryminalnym[edytuj | edytuj kod]
Profilowanie indukcyjne polega na dopasowaniu przestępcy do istniejącej typologii i profilu przestępstw i przestępców, a także typów zachowań. Zdaniem badaczy tego nurtu te same przestępstwa popełniają osoby o takich samych lub podobnych cechach psychicznych i fizycznych oraz przynajmniej podobnym (jeśli nie identycznym) doświadczeniu życiowym i kryminalnym[6].
Profilowanie dedukcyjne (naukowe) polega na tworzeniu profilu przestępcy dla konkretnej sprawy. Informacjami są przede wszystkim fizyczne dowody i dokumenty identyfikacyjne zebrane na miejscu zbrodni i naukowo przeanalizowane przez ekspertów z określonych dziedzin (np. medycyny sądowej)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przemysław Gruz, Rozpracować mordercę – spotkanie z profilerem Janem Gołębiowskim [online], 22 czerwca 2021.
- ↑ Miłosz Szkudlarski, Jak profiluje się przestępców? [online], 23 stycznia 2019.
- ↑ Daniel Niezdropa, PROFILER. Kim jest tajemniczy badacz przestępczego „PSYCHE” [online], 12 lipca 2022.
- ↑ a b Zuzanna Matusik, Profiler kryminalny – na czym polega zawód następców Sherlocka? [online], 10 maja 2021.
- ↑ Jan Gołębiowski, Umysł przestępcy. Tajniki kryminalnego profilowania przestępcy [online] [dostęp 2022-12-20].
- ↑ a b Centrum Szkolenia Policji, Kwartalnik policyjny. Proces wykrywczy [online] [dostęp 2022-12-20].