Przyczółek bratysławski
 |
Ten artykuł od 2017-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Przyczółek bratysławski (słow. Bratislavské predmostie, węg. Pozsonyi hídfő, niem. Pressburger (Bratislavaer) Brückenkopf) – dawna potoczna nazwa jedynej części Słowacji (wcześniej – Czechosłowacji) położonej na południe od Dunaju. W całości leży w granicach Bratysławy.
Przyczółek bratysławski powstał w wyniku rozbioru Królestwa Węgier na mocy traktatu w Trianon. 14 sierpnia 1919 wojsko czechosłowackie zajęło leżącą na południowym brzegu Dunaju, naprzeciwko Bratysławy, wieś Petržalka (węg. Pozsonyligetfalu, niem. Engerau). Na żądanie delegacji czechosłowackiej na konferencji pokojowej w Wersalu przyznano ten teren Czechosłowacji. Powodem było to, że mieszkańcy Bratysławy mieli tu ogrody, pola uprawne i letniska. Przed przyłączeniem do Czechosłowacji teren ten należał do komitatu Pozsony. W 1910 wieś liczyła 2,9 tys. mieszkańców, w tym 2,0 tys. Niemców, 0,5 tys. Węgrów, 0,3 tys. Słowaków. Przyczółek miał wówczas 29 km² powierzchni.
Po rozbiorze Czechosłowacji w 1938 Petržalka (wraz z Devínem po drugiej stronie Dunaju) została przyłączona do Niemiec. W 1945 powróciła do odtworzonej Czechosłowacji. Na konferencji pokojowej w Paryżu delegacja czechosłowacka ze względów strategicznych żądała powiększenia przyczółka o kolejnych pięć wsi: Rusovce (węg. Oroszvár, niem. Karlburg, chorw. Rosvar), Jarovce (węg. Horvátjárfalu, niem. Kroatisch Jahrndorf, chorw. Hrvatski Jandrof), Čunovo (węg. Dunacsún, niem. Sarndorf, chorw. Čunovo), Rajka (niem. Ragendorf) i Bezenye (chorw. Bizonja, niem. Pallersdorf) z węgierskiego komitatu Moson. Pokój paryski z 10 lutego 1947 przyznał Czechosłowacji trzy pierwsze miejscowości i pozostawił dwie ostatnie przy Węgrzech. Po wejściu pokoju paryskiego w życie 15 października 1947 przyczółek bratysławski powiększono w ten sposób o 65 km², do dzisiejszych 94 km². Rusovce zamieszkiwali głównie Niemcy (ponad 70%), Jarovce – głównie Chorwaci (80%), a Čunovo – Chorwaci, Niemcy i Węgrzy. Nie obyło się bez wysiedleń ludności – Rusovce opuścili Niemcy i zamieszkali tam Węgrzy, a ich domy zajęli Słowacy; dzisiaj mieszkańcy urodzeni na Węgrzech to zaledwie 15% społeczeństwa. Čunovo i Jarovce w mniejszym stopniu objęły wysiedlenia (z powodu dużego odsetka Chorwatów), głównie miejscowych Niemców[1].
Po drugiej wojnie światowej przyczółek bratysławski, szczególnie Petržalka, stał się sypialnią Bratysławy. Nastąpił wspomniany masowy napływ Słowaków, którzy obecnie stanowią absolutną większość ludności tego terenu. W 1946 włączono do Bratysławy Petržalkę, a w 1972 Jarovce, Rusovce i Čunovo. Obecnie przyczółek bratysławski stanowi powiat Bratysława V, dzielący się na cztery dzielnice: Petržalka, Jarovce, Rusovce i Čunovo.