Publiczne zdroje artezyjskie w Krakowie
Publiczne zdroje artezyjskie w Krakowie – publicznie dostępne artezyjskie studnie głębinowe zlokalizowane w kilku punktach Krakowa, ujmujące głównie jurajskie piętro wodonośne. Woda wypływa z nich pod własnym ciśnieniem i w większości z nich ma podwyższoną mineralizację.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec lat 80. w Krakowie prowadzono badania budowy geologicznej w celu określenia możliwości budowy metra. Spośród wykonanych wierceń, część ujęła wody w wapieniach górnej jury wypływające pod własnym ciśnieniem. Pierwszy z tych odwiertów, zlokalizowany przy ul. Podchorążych, zaadaptowano na ujęcie wody dostępne dla ludności. Uzyskane wyniki doprowadziły do wykonania następnych otworów z myślą o ujęciu wód jurajskiego piętra wodonośnego i udostępnieniu ich jako studni publicznych. Ostatecznie na początku lat 90. udostępniono sześć studni o głębokości ok. 80-100 m.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Same studnie najczęściej są słabo widoczne i znajdują się w podziemnych obudowach zabezpieczonych pokrywami na poziomie gruntu. Charakterystyczne są punkty poboru wody znajdujące się kilkanaście-kilkadziesiąt metrów od studni, z których woda dostarczana jest pod ziemią odcinkiem rurociągu. Punkty poboru mają formę niskiej cembrowiny z daszkiem na kolumnie i dwoma kranami.
Pięć studni artezyjskich ujmujących jurajskie piętro wodonośne:
- Zdrój Królewski – Plac Inwalidów, w południowej części placu, przy alejce graniczącej z Parkiem Krakowskim
- Zdrój Nadzieja – ul. Podchorążych, naprzeciwko stadionu WKS Wawel
- Zdrój Lajkonik – ul. Kościuszki, naprzeciwko wylotu ulicy Włóczków
- Zdrój Jagielloński – Plac Sikorskiego, na środku placu, naprzeciw Biblioteki Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Zdrój Dobrego Pasterza – ul. Majora, pomiędzy blokami osiedla na wysokości wylotu ul. Sudolskiej
W centrum Nowej Huty funkcjonuje dodatkowa studnia ujmująca mioceński poziom wodonośny:
- Zdrój Solidarności w Parku Ratuszowym, w północnej części ul. Rydza Śmigłego.
Podczas prac w latach 90. wykonano więcej otworów, których nie zaadaptowano jako studnie publiczne ze względu słabą wydajność lub przekroczenie parametrów fizyko-chemicznych (w jednym z odwiertów stwierdzono wodę mineralną o sumie składników ponad 2 g/dm3).
-
Zdrój Królewski na Placu Inwalidów -
Zdrój Nadzieja przy ul. Podchorążych -
Zdrój Lajkonik przy ul. Kościuszki -
Zdrój Jagielloński na Placu Sikorskiego -
Zdrój Dobrego Pasterza na Prądniku Czerwonym, w rejonie ul. Majora
Jakość wody[edytuj | edytuj kod]
Woda w studniach odznacza się podwyższoną mineralizacją w granicach 0,7-1,1 g/dm3 i wykazuje się zwiększoną obecnością jonów wodorowęglanów i siarczanów oraz magnezu, wapnia, sodu i potasu. Studnie te są częścią systemu awaryjnego zaopatrzenia w wodę mieszkańców Krakowa dlatego okresowo woda jest badana przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Krakowie. Dostępne analizy wskazują na przekroczenie stężeń niektórych parametrów, jakie powinny spełniać wody zdatne do spożycia zgodnie z obowiązującymi normami[1]. Przekroczone są parametry fizyko-chemiczne takie jak mętność, zapach, zawartość żelaza i manganu[2][3]. W analizach studnie określane są jako dopuszczone do użytku warunkowo.
W roku 2008 ukazało się w prasie lokalnej kilka artykułów poruszających temat jakości wody w zdrojach z sugestią skażenia biologicznego w niektórych z nich[4][5].
Ze względu na warunki geologiczne i hydrogeologiczne mało prawdopodobne jest skażenie biologiczne wody w ujętej przez zdroje warstwie wodonośnej[6]. Wykonane przed udostępnieniem studni analizy pozwalają przypuszczać, że obszary zasilania studni znajdują się na północnych obrzeżach Krakowa, a wiek tych wód określono na ok. 10 tys. lat[6]. Ewentualne skażenie pojawić się może w obrębie infrastruktury technicznej pomiędzy otworem a punktem czerpalnym.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. [dostęp 2013-09-19].
- ↑ Analiza sanepid z 2008. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
- ↑ Analiza sanepid z sierpnia 2009. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
- ↑ Przedruk artykułu z Gazety Krakowskiej na stronie wodadlazdrowia.pl. [dostęp 2013-09-19].
- ↑ Przedruk artykułu z Dziennika Polskiego na stronie wodadlazdrowia.pl. [dostęp 2013-09-19].
- ↑ a b Kleczkowski et al., 1994
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A.S. Kleczkowski, J. Myszka, J. Stopa, T. Solecki: Krakowskie artezyjskie zdroje wód pitnych z wapieni jury. Kraków: Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH : Wydział Ochrony Środowiska - Urząd Wojewódzki, 1994. ISBN 83-902365-5-9.
- Atlas hydrogeoróżnorodności województwa małopolskiego : praca zbiorowa. Kraków: Departament Rolnictwa i Geologii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Zespół Geologii : Wydawnictwo Kartograficzne "Compass", 2010. ISBN 978-83-7605-164-2.