Receptory zmiatacze

W immunologii receptory zmiatacze (ang. scavenger receptors, SR) – receptory komórkowe głównie na makrofagach ale i na innych komórkach, które mają zdolność wiązania się z i usuwania różnorodnych ligandów. Ligandami są często struktury drobnoustrojów, ale też własne struktury organizmu, które uległy szkodliwej modyfikacji lub uszkodzeniu^[1].

Receptory zmiatacze uruchamiają fagocytozę, ale również komórkowe szlaki sygnalizacyjne. Poprzez szerokie spektrum ligandów, w tym PAMP, zmiatacze są częścią układu immunologicznego nieswoistego i są zaliczane do receptorów rozpoznających wzorce^[1].

Po raz pierwszy zidentyfikowano receptory zmiatacze jako receptory makrofagów, które wiążą utleniony LDL cholesterol gromadzący się w ścianie tętnic i przekształcają się w komórki piankowate. Wytwarzane przez nie różne cytokiny, stymulują rozwój miażdżycy^[1].

Komórki Kupffera w wątrobie są szczególnie bogate w receptory zmiatające: SR-A1, SR-A2 i MARCO.

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Nazewnictwo i klasyfikacja receptorów zmiataczy została po raz pierwszy zapoczątkowana w 2014^[2]^[1].

Receptory zmiatające to bardzo liczną i zróżnicowaną strukturalnie grupą cząsteczek. Na podstawie ich cech strukturalnych podzielono je na 12 klas (od A do L)^[3]:

Klasa A (SR-A) ulega ekspresji głównie w makrofagach tkankowych, komórkach Kupffera i subpopulacji komórek dendrytycznych. Odgrywa ważną rolę w fagocytozie patogennych mikroorganizmów.
- SR-A1 (SCARA1, MSR1) - ligandy: oxLDL, LPS, LTA^[3]
- SR-A2 (MSR1) - ligandy: β-glukan^[3]
- SR-A3 (SCARA3)
- SR-A5 (SCARA5)
- SR-A6 lub MARCO (receptor makrofagów o strukturze kolagenowej) - ligandy: oxLDL, LPS^[3]
Klasa B ma dwa regiony transbłonowe, pętlę pozakomórkową i dwa końcowe końce cytoplazmatyczne; te ostatnie są zaangażowane w generowanie sygnałów wewnątrzkomórkowych, podczas gdy pętla pozakomórkowa, która znajduje się między dwiema domenami przezbłonowymi, oddziałuje z ligandami.
- SR-B1 – ligandy: np. utleniony LDL cholesterol, HDL cholesterol
- SR-B2 (CD36) – ligandy: np. utleniony LDL cholesterol, HDl cholesterol, PAMP grzybów i bakterii, LTA^[3]
- SR-B3
Klasa C występuje tylko u niektórych owadów (Drosophila). Jest to białko transbłonowe, którego N-końcowa domena znajduje się pozakomórkowo.
Klasa D zawiera tylko jednego przedstawiciela
- SR-D1 (CD68 lub makrosjalina) – ligandy: oxLDL^[3]
Klasa E obejmuje również receptory należące do receptorów lektynowych typu C (CLR)
- SR-E1 (LOX-1)
- SR-E2 (Dectin-1, SCARE2, CD369) - ligandy: β-glukan^[3]
- SR-E3 (receptor mannozy, CD206)
- SR-E4 (ASGPR1, CLEC4H1,or HL-1)
Klasa F
- SR-F1 (SCARF1, SREC-1) – ligandy, np. HSP, kalretykulina
- SR-F2 (SREC-2)
Klasa G
- SR-G (SR-PSOX/CXCL16)
Klasa H
- SR-H1 (FEEL-1)
- SR-H2 (FEEL-2)
KLasa J
- SR-J1 (RAGE) - ligandy: AGE, HMGB1^[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d J. Gołąb, M. Jakóbisiak, M. Lasek, T. Stokłosa: Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017, s. 222. ISBN 978-83-01-19450-5.
↑ MR. PrabhuDas, CL. Baldwin, PL. Bollyky, DME. Bowdish i inni. A Consensus Definitive Classification of Scavenger Receptors and Their Roles in Health and Disease.. „J Immunol”. 198 (10), s. 3775-3789, 05 2017. DOI: 10.4049/jimmunol.1700373. PMID: 28483986.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h JakubJ. Gołąb JakubJ. i inni red., Immunologia, Wydanie 8, Warszawa: PWN, 2023, s. 265, ISBN 978-83-01-23008-1 [dostęp 2023-10-07] .

[jakóbisiak2017-1] J. Gołąb, M. Jakóbisiak, M. Lasek, T. Stokłosa: Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017, s. 222. ISBN 978-83-01-19450-5.

[pmid28483986-2] MR. PrabhuDas, CL. Baldwin, PL. Bollyky, DME. Bowdish i inni. A Consensus Definitive Classification of Scavenger Receptors and Their Roles in Health and Disease.. „J Immunol”. 198 (10), s. 3775-3789, 05 2017. DOI: 10.4049/jimmunol.1700373. PMID: 28483986.

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h JakubJ. Gołąb JakubJ. i inni red., Immunologia, Wydanie 8, Warszawa: PWN, 2023, s. 265, ISBN 978-83-01-23008-1 [dostęp 2023-10-07] .

[1]

[2]

[3]