Rozkojarzenie stanu czuwania i snu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rozkojarzenie stanu czuwania i snu, stan dysocjacji[1] (łac. status dissociatus) – zaburzenie snu polegające na jednoczesnym występowaniu składników snu REM, snu NREM i czuwania[2]. W Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ICSD-2) traktowane jest jako postać zaburzeń zachowania podczas snu REM. Koncepcję status dissociatus przedstawili Mahowald i Schenck w 1991 roku[3]. Klinicznie przedstawia się jako wielokrotne wahania zmiennych (behawioralnych, neurofizjologicznych, autonomicznych) określających każdy ze stanów (REM, NREM, czuwanie) przy jednoczesnym braku konwencjonalnego zapisu REM i NREM w badaniu polisomnograficznym. Stan dysocjacji opisywano w szybko postępujących chorobach neurodegeneracyjnych (np. śmiertelnej rodzinnej bezsenności), chorobach autoimmunologicznych, w tym w narkolepsji; w guzach mózgu (podwzgórza, wzgórza, pnia mózgu); w innych chorobach neurodegeneracyjnych, np. w chorobie Parkinsona czy otępieniu z ciałami Lewy’ego; w innych rzadkich zespołach (np. zespole Mulvihilla-Smitha). Najcięższa postać stanu dysocjacji, określana przez Lugaresiego i wsp. jako agrypnia excitata, występowała w majaczeniu alkoholowym, zespole Morvana i śmiertelnej rodzinnej bezsenności[4].

Kryteria[edytuj | edytuj kod]

Antelmi i wsp. zaproponowali kryteria klasycznego stanu dysocjacji (w odróżnieniu do mniej nasilonych postaci spektrum dysocjacji snu i czuwania).

  1. Brak konwencjonalnych cech snu NREM w badaniu polisomnograficznym, nie ma wrzecion snu i fali delta; obecne w zamian niestabilne wstawki snu REM;
  2. Pobudzenie psychoruchowe odzwierciedlające treść marzeń sennych, stan onejroidalny, ciągła lub niemal ciągła aktywność ruchowa;
  3. Zaburzony poziom czuwania, z wahaniami uwagi, czasem konfabulacjami i splątaniem[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Waldemar Szelenberger, Michał Skalski: Zaburzenia snu. W: Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria. T. 2. Wrocław: Urban & Parner, 2003, s. 501, 510. ISBN 83-87944-72-6.
  2. a b E. Antelmi, R. Ferri, A. Iranzo, I. Arnulf i inni. From state dissociation to status dissociatus. „Sleep Medicine Reviews”. 28, s. 5–17, 2016. DOI: 10.1016/j.smrv.2015.07.003. PMID: 26431902. 
  3. M.W. Mahowald, C.H. Schenck. Status dissociatus--a perspective on states of being. „Sleep”. 14 (1), s. 69–79, 1991. PMID: 1811323. 
  4. E. Lugaresi, F. Provini. Agrypnia excitata: clinical features and pathophysiological implications. „Sleep Medicine Reviews”. 5 (4), s. 313–322, 2001. DOI: 10.1053/smrv.2001.0166. PMID: 12530995.