Samuel Jakub Imber
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Narodowość |
żydowska |
| Język |
jidysz, polski |
| Alma Mater |
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| Ważne dzieła | |
|
Esterke | |
Samuel Jakub Imber, pseud. „Jan Niemiara” (ur. 24 lutego 1889, zm. 1942) – poeta i publicysta tworzący w językach jidysz i polskim.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 24 lutego[1] 1889 roku w Jeziernej lub w Sasowie[2]. Jego ojciec Szamariahu Imber był nauczycielem i pisarzem[3], a wuj Naftali Herc Imber autorem Ha-Tikwy – hymnu Izraela[3][4]. Oprócz tradycyjnego wykształcenia żydowskiego otrzymał także wykształcenie świeckie w gimnazjum w Złoczowie i Tarnopolu[3]. Studiował anglistykę i polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie (1911/12–1922/23)[3], w trakcie I wojny światowej odbywając służbę wojskową[3]. W 1932 roku doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem Romana Dyboskiego[3]. Jego rozprawa doktorska ukazała się dwa lata później drukiem pod tytułem Pieśń i dusza Oscara Wilde’a[5].
Jego debiutancki wiersz ukazał się w 1905 roku na łamach gazety „Czernowicer Wochenblat”[4][5]. Dwa lata później opublikowano jego wiersze po polsku[4] pod pseudonimem „Jan Niemiara”, a także tłumaczenia literatury żydowskiej i ukraińskiej na język polski[3]. Pod wpływem twórczości takich autorów jak Arthur Schnitzler i Stefan Zweig, wraz z Melechem Rawiczem dążył do popularyzacji neoromantyzmu w żydowskim środowisku literackim Lwowa[4]. Dzięki debiutanckiemu tomikowi wierszy Wos ich zing un zog wydanemu w 1909 roku oraz poematowi Esterke (1911) o miłości Kazimierza III Wielkiego do Esterki[4], który należy do jego najważniejszych dzieł[3], Imber szybko stał się czołowym przedstawicielem generacji galicyjskich twórców piszących w jidysz[4]. Jego krótka podróż do Palestyny zaowocowała zbiorem In jidiszn land, który ukazał się w 1912 roku, po czym wznowiono go sześć lat później w Wiedniu pod tytułem Hejmlider[3]. Z kolei doświadczenia z okresu I wojny światowej posłużyły Imberowi za inspirację do wierszy o pacyfistycznym wydźwięku, które wydał w antologii Inter arma (1918), dzieląc jej strony z takimi pisarzami jak Uri-Cewi Grinberg, czy Dawid Kenigsberg[6].
Po pogromie lwowskim Imber wyjechał do Wiednia[7]. W Austrii, wraz z Grinbergiem, Rawiczem, Kenigsbergiem i Jakubem Mestelem, przez dwa lata prowadził[7] miesięcznik literacki „Najland”[7][4]. W tym samym okresie wydał także antologię poezji jidysz o nazwie Lider fun galicisze dichter[7]. W 1923 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W Ameryce wydał kolejną antologię poezji jidysz Modern Yiddish Poetry (1927)[7], a także prowadził polityczno-literacki periodyk „Di Gegenwart”[7][1].
W 1928 roku powrócił do Polski i skupił się na publicystyce[7]. Jego teksty w jidysz ukazywały się m.in. na łamach dziennika „Hajnt”, zaś artykuły po polsku na łamach polskojęzycznej prasy żydowskiej, takiej jak „Opinia”, czy „Chwila”[7]. W latach 30. wydał również dwa numery czasopisma „Cwiszen Windmihlen” oraz osiem numerów polemiczno-satyrycznego periodyku „Oko w Oko”[7]. Jego teksty publicystyczne, nierzadko będące ostrą konfrontacją z antysemityzmem[1], ukazały się w formie książkowej w dwóch zbiorach: Asy czystej rasy (1934) i Kąkol na roli (1938)[5].
Według różnych źródeł[8], zginął w 1942 roku z rąk ukraińskich nacjonalistów[1][4][8], w Złoczowie lub w Jeziernej[8].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
tomiki poetyckie[edytuj | edytuj kod]
- Wos ich zing un zog (pol.: Co śpiewam i mówię), 1909[5]
- In jidiszn land (W żydowskim kraju), 1912[5]
- Rojznbleter (Płatki róż), 1914[5]
- Wald-ojs wald-ejn (Z lasu w las), 1920[5]
- Geklibene dichtungen (Wiersze zebrane), 1921[5]
poematy[edytuj | edytuj kod]
publicystyka[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Eugenia Prokop-Janiec, Imber Samuel Jakub [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2021-10-19].
- ↑ Ruta 2018 ↓, s. 253.
- ↑ a b c d e f g h i Ruta 2018 ↓, s. 254.
- ↑ a b c d e f g h Imber, Samuel Jacob [online], Encyclopedia.com [dostęp 2021-10-19] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Szmuel Jakow Imber, [w:] Dezorientacje: antologia polskiej literatury queer, Alessandro Amenta, Tomasz Kaliściak, Błażej Warkocki (red.), Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021, s. 190, ISBN 978-83-66586-90-1.
- ↑ Ruta 2018 ↓, s. 254–255.
- ↑ a b c d e f g h i Ruta 2018 ↓, s. 255.
- ↑ a b c Ruta 2018 ↓, s. 256.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Magdalena Ruta. „Asy czystej rasy”, czyli Samuela Jakuba Imbera spojrzenie na relacje polsko-żydowskie. „Studia Judaica”. 2 (42), s. 253–278, 2018. ISSN 2450-0100.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- dzieła Imbera dostępne w bibliotece cyfrowej Polona