Skarbiec kolegiaty w Quedlinburgu

Skarbiec kolegiaty w Quedlinburgu (niem. Domschatz) – stanowią zbiory średniowiecznego rzemiosła artystycznego, należące do najbogatszych tego typu zbiorów sztuki w Niemczech.

Dzieje

Dzieje skarbca są ściśle powiązane z powstaniem kolegiaty św. Serwacego głównej świątyni Quedlinburga założonej wraz z żeńskim klasztorem. Swoje bogactwo skarbiec zawdzięcza przede wszystkim władcom z dynastii Ludolfingów. Najpierw znajdował się przy północnym ramieniu transeptu w pomieszczeniu zwanym Zitter. Na początku lat 90. został zintegrowany z kolegiatą – zbiory rozmieszczono w obydwu ramionach transeptu i w takim układzie są prezentowane dla zwiedzających do dnia dzisiejszego.

Zbiory

Quedlinburger Itala – karty pergaminowe Vetus Latiny

Znajduje się tu ponad 50 cennych dzieł sztuki, głównie z okresu średniowiecza – zarówno dzieła sztuki sztuki ottońskiej, romańskiej jak i gotyckiej. Wśród nich wyróżniają się następujące dzieła:

• Karty pergaminowe Vetus latina (Quedlinburger Itala) – rękopis z ilustracjami stanowiący fragment Pierwszej Księgi Królewskiej (1 Krl 5,7-9). Dzieło wiązane ze Świętem Hieronimem i papieżem Damazym I, który zlecił doktorowi Kościoła przełożyć Pismo Święte na język łaciński – Wulgata.

• Dzban z Kany Galilejskiej, alabastrowy w formie antycznej wazy, wykonany najprawdopodobniej w Aleksandrii w pierwszym wieku n.e., tradycyjnie łączony z biblijnym wydarzeniem zapisanym w Nowym Testamencie – weselem w Kanie Galilejskiej.

• Grzebień Henryka I z kości słoniowej, wykonany w VII/VIII w. na terenie Egiptu lub Syrii. Korpus grzebienia ozdobiony jest motywami plecionki i motywami roślinnymi; wzbogacony w IX/X w. złotą obwódką z kamieniami szlachetnymi.

• Pastorał wykonany z drzewa jesionowego prawdopodobnie w warsztacie Lotaryńskim. Ozdobiony jest częściowo filigranem. Kwestia jego funkcji nie jest rozstrzygnięta. Wiąże się go z biskupią działalnością św. Serwacego, lub służył przeoryszy kwedlinburskich cysterek do których należała kolegiata św. Serwacego.

• Relikwiarz św. Serwacego wykonany z kości słoniowej powstał najprawdopodobniej na dworze Karola II Łysego ok. 870 r. Zdobienia relikwiarza przedstawiają scenę rozmowy Jezusa z jedenastoma apostołami (pominięto Judasza). Szkatułę zdobią ponadto liczne złocenia, dodane najprawdopodobniej ok. 1200 r. na zlecenie opatki Agnieszki II Miśnieńskiej. Z przodu relikwiarza umieszczono wykonaną w ametyście głowę św. Dionizosa (koniec I w.).

• Relikwiarz św. Katarzyny Aleksandryjskiej z ok. 1230-40 w typie skrzynkowym wykonany przez artystów dolnosaskich. Ściany boczne zaakcentowane cylindrycznymi narożami ozdobionymi filigranem, który zdobi także bordiury ścianek okalających reliefowe wizerunki tronującego Chrystusa w otoczeniu Apostołów, oraz św. Katarzynę. Płytę wierzchnią zdobi relief ze sceną Ukrzyżowania i wizerunki proroków.

• Relikwiarz późnogotycki (Reliquienschrein der hl. Corona) z 2 ćw. XV typu domkowego, złocony. Na ściankach reliefy m.in. Henryka I i żony Matyldy von Ringelheim, świętych m.in. Piotra i Pawła. Każda z postaci umieszczona jest pod płaskorzeźbionym motywem arkady; kolumienki zamkniętej łukiem trójlistnym.

• Ewangeliarz Samuela zawiera rękopisy z miniaturami wykonane najprawdopodobniej w Augsburgu w 2 ćwierci IX w. Przednia oprawa jest późniejsza, pochodząca z miejscowego warsztatu złotniczego pośrodku zawiera dwie złote blachy z reliefowymi przedstawieniami Marii z Dzieciątkiem w typie sedes sapientiae. Poniżej dwa wizerunki świętych Dionizego i Serwacego.

• Ewangeliarz Ottona I i Adelajdy zawiera tekst z miniaturami datowany na ok. 1000 r. Oprawa wykonana in situ ok. 1220-30 jest pokryta romańską blachą złoconą, kameryzowana, zdobiona misternym filigranem zawiera pośrodku wtórnie wstawiony relief wykonany z kości słoniowej z czterema scenami z życia Chrystusa: Boże Narodzenie, Chrzest, Ukrzyżowanie i Zdjęcie z krzyża. Reliefy o stylu bizantyńskim wykonane zostały w Konstantynopolu.

• Ewangeliarz św. Wiperta – przykład późnogotyckiej sztuki z 1 ćwierci XVI stulecia; pośrodku wierzchniej oprawy, pokrytej złotą blachą z ażurowym filigranem, umieszczono wizerunek Chrystusa w typie Salvator Mundi. Na ośmiu medalionach zdobiących bordiurę symbole 4 Ewangelistów (w narożach) oraz popiersia Doktorów Kościoła – świętych Ambrożego, Augustyna, Hieronima, Grzegorza.

• Gobelin z ok. 1200. Zachowało się zaledwie pięć fragmentów oraz bordiura otaczająca całość. Fundowany przez opatkę Agnieszkę II (1184-1203) zawiera m.in. personifikacje cnót, antycznych filozofów.

Bibliografia

• Dietrich Kötzsche (red.): Der Quedlinburger Schatz. Berlin: 1993. (niem.).brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona kolegiaty i skarbca w Quedlinburgu. [dostęp 2009-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 lutego 2009)]. (niem.).
• ZDF Expedition: Der Jahrhundertraub von Quedlinburg. [dostęp 2009-02-25]. (niem.).
• Galeria zdjęć. [dostęp 2009-02-25]. (niem. • ang. • fr.).