Smokey Bear

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Only you can prevent wildfires
logo Forest Service

Smokey Bear („Niedźwiedź Smokey” ang. smoke – dym) – maskotka Służby Leśnej Stanów Zjednoczonych (USDA Forest Service), od 1944 roku promująca w USA akcję ochrony lasów przed pożarami, symbol jednej z najdłużej prowadzonych kampanii społecznych – kampanii Smokey Bear Wildfire Prevention[1][2] (CFFP Program, The Cooperative Forest Fire Prevention[3]).

Znany na świecie wizerunek misia Smokey jest chroniony przez amerykańskie prawo federalne i administrowany przez Forest Service, National Association of State Foresters[1][4] i Ad Council[1][5]. Imię Smokey Bear nadano dwóm niedźwiadkom, uratowanym przez Forest Service, oraz dystryktowi obszaru chronionego Lincoln National Forest w Nowym Meksyku. Wielki pożar lasu, który miał miejsce w tym dystrykcie w 2012 roku, nazwano „Little Bear Wildfire”.

Nazwa Smokey Bear została użyta sprzecznie z celami kampanii przeciwpożarowej przez amerykańskich pilotów uczestniczących w wojnie wietnamskiej.

Historia kampanii[edytuj | edytuj kod]

Elementy historii pożarnictwa[edytuj | edytuj kod]

Pożary zagrażały życiu na Ziemi od czasu jego pojawienia się na lądach. Ich przyczyną były np. erupcje wulkanów, uderzenia piorunów lub meteorytów itp. Były jednym z czynników kształtujących struktury ekosystemów o różnej skali od spowodowania globalnego masowego wymierania kredowego (prawdopodobnie spłonęła cała lądowa część biosfery[6]) do lokalnego umożliwiania rozwoju pirofitów (zob. np. ekologiczne tło pożarów lasów w Yellowstone).

Po opanowaniu ognia przez pierwotnego człowieka i ekspansji gatunku – rozwoju miast i działalności technicznej – pożary coraz częściej miały przyczyny antropogeniczne. W rozrastających się miastach wybuchały trudne do opanowania pożary (m.in. burze ogniowe)[7]. W Nowym Jorku, w następstwie Wielkiego Pożaru z 1835 roku, ograniczono wykorzystanie drewna w budownictwie (powszechne stało się stosowanie kamienia i cegły)[8]. Tworzone jednostki straży pożarnej podejmowały coraz większe wyzwania organizacyjne i techniczne. Na przełomie XIX/XX wieku w czasie gaszenia nowojorskich pożarów wyróżniał się odwagą kapitan Joseph B. Martin (ur. 8 grudnia 1862, zm. 24 października 1941), który po jednej z bohaterskich akcji został przedstawiony dziennikarzom[9]:

Gentlemen, this is „Smokey Joe” Martin

Gaszenie pożarów lasu wymaga stosowania innych metod ochrony przeciwpożarowej (np. pasy przeciwpożarowe), zaangażowania wyszkolonych służb i specjalistycznego sprzętu[10]. Konieczna jest stała obserwacja terenu, umożliwiająca dostrzeżenie zagrożenia w fazie początkowej i zahamowanie rozprzestrzeniania się ognia. Dawno stwierdzono, że potrzebna jest przede wszystkim powszechna świadomość konieczności przestrzegania zasad zachowania się w lasach i w ich otoczeniu, obowiązku alarmowania służb w przypadku dostrzeżenia ognia oraz podporządkowania się zarządzeniom kierujących akcją gaśniczą.

1
Pożar młyna w Nowym Jorku (1853)
2
Zagrożenie dla lasów – kolej (iskry z palenisk parowozów i spod kół)
3
Patrol przeciwpożarowy w Pisgah National Forest w Północnej Karolinie (1923)
4
Dziewczęta z Camp Fire Girls przy ognisku[11] (1917)

II wojna światowa i powstanie Smokey Bear[edytuj | edytuj kod]

Do powiązania w świadomości Amerykanów problemu pożarowego zagrożenia lasów z postacią misia o imieniu „Smokey” przyczyniły się wydarzenia z okresu wojny na Pacyfiku, w tym japoński atak na Pearl Harbor (7 grudnia 1941) i ostrzelanie z japońskich okrętów podwodnych wybrzeża Kalifornii (Santa Barbara). Pociski eksplodowały na jednym z licznych w tym stanie pól naftowych[12], w pobliżu Los Padres National Forest[13]. Amerykanie odczuli bezpośrednie zagrożenie wojną – walka z pożarami stała się sprawą państwową[1].

Forest Service (wraz z Cooperative Forest Fire Prevention, War Advertising Council i Association of State Foresters) podjął starania o zwiększenie zaangażowania ludności cywilnej w akcje przeciwpożarowe. Popularyzowano m.in. plakaty z wizerunkami Hitlera i Hideki Tōjō oraz z takimi sloganami jak „Pożary lasów pomagają wrogowi” lub „Nasza nieostrożność, ich tajna broń”[1].

Po zakończeniu wojny stwierdzono, że głównymi sprawcami pożarów są ludzie – turyści, grzybiarze i inni, nieprzestrzegający zasad bezpieczeństwa. W kolejnej kampanii wykorzystano popularność wyprodukowanego w 1942 roku animowanego filmu Disneya pt. Bambi, adaptacji książki Bambi. Eine Lebensgeschichte aus dem Walde (Bambi. Historia życia z lasu, 1928)[14], napisanej przez zakazanego w III Rzeszy austriackiego pisarza żydowskiego pochodzenia, Felixa Saltena. W 1944 roku Walt Disney udzielił CFFP rocznego zezwolenia na stosowanie wizerunków bohaterów filmu w czasie nowej kampanii przeciwpożarowej (hasło: „Proszę, panie, nie bądź nieostrożny. Zapobiegaj pożarom lasów. Większe niebezpieczeństwo niż kiedykolwiek!”[15]). Kampania odniosła sukces, co skłoniło organizatorów do zachowania tematyki kolejnych plakatów – dalszego odwoływania się do zagrożenia leśnych zwierząt. W 1947 roku popularny stał się pierwszy plakat z postacią niedźwiedzia amerykańskiego, któremu nadano imię „Smokey”, co było przypomnieniem postaci kapitana Josepha B. „Smokey” Martina[1]. Autorem grafiki był Albert Staehle, jeden z najbardziej cenionych amerykańskich ilustratorów, znany z wyrazistych rysunków zwierząt[16].

„Smokey Bear” symbolizuje kampanię przeciwpożarowej ochrony lasów przez ponad 75 lat. Charakterystycznym elementem jego ubioru jest kapelusz typu M1911 Campaign Hat, noszony m.in. przez strażników leśnych i skautów-zwiadowców Baden-Powella (również przez Kanadyjską Policję Konną).

1
„Pożary lasów pomagają wrogowi”
„Nasza nieostrożność,
ich tajna broń”
(1941/1942)
2
Pierwszy plakat z misiem Smokey (Albert Staehle)
(1944)
3
Smokey Bear z innymi bohaterami bajek
(1953)
4
50-lecie "Camp Fire Girls"
(1960)

Żywe symbole[edytuj | edytuj kod]

Lincoln National Forest i „Gap Fire”[a]
„Little Bear Wildfire” w dystrykcie leśnym „Smokey Bear”[17] (czerwiec 2012)
Capitan (Nowy Meksyk),
„Smokey Bear Viewpoint”
Smokey Bear 1 w National Zoological Park w Waszyngtonie
Smokey Bear 2 w National Zoological Park w Waszyngtonie
Miejsce pochówku Smokey Bear w Capitan
Smokey Bear (Smokey Bear 1)

Żywym symbolem kampanii został niedźwiadek, uratowany w 1950 roku przez strażaków uczestniczących w opanowywaniu pożaru lasu w górach Capitan w Nowym Meksyku (Capitan Gap Fire). W wielkiej akcji uczestniczyły lokalne załogi z Nowego Meksyku i Teksasu oraz Departament Stanu w Nowym Meksyku. Załoga starająca się powstrzymać rozprzestrzenianie się ognia otrzymała meldunek o samotnym niedźwiadku, dostrzeżonym w pobliżu linii ognia. Około 30 strażaków przetrwało przejście frontu burzy ogniowej leżąc na skale twarzami w dół przez ponad godzinę. Dotarli do niedźwiadka, który – ze spalonymi łapami – schronił się na zwęglonym drzewie. Odzyskiwał zdrowie w domu jednego z wybawców, a następnie pod fachową opieką w Santa Fe. Jego los wzbudził wielkie zainteresowanie odbiorców informacji prasowych w całym kraju. Postanowiono zaprezentować niedźwiadka w National Zoological Park w Waszyngtonie pod warunkiem, że będzie to związane z reklamowaniem akcji ochrony lasów[18]. Uratowany w 1950 roku Smokey Bear miał licznych fanów. Steve Nelson i Jack Rollins napisali na jego temat piosenkę zatytułowaną „Smokey the Bear” („the” wstawiono dla zachowania rytmu). Był tematem licznych książeczek dla dzieci, programów telewizyjnych, filmu animowanego, gier itp. Pozostał w National Zoo do śmierci w 1976 roku (ze swoją partnerką – czarną niedźwiedzicą Goldie – nie miał potomstwa). Został uroczyście pochowany i trwale upamiętniony w Smokey Bear Historical Park w Capitan[19] i w National Zoo[20].

Smokey Bear II („Little Smokey”, Smokey Bear 2)

W waszyngtońskim National Zoological Park jego miejsce zajął drugi niedźwiadek urodzony w Lincoln National Forest. „Little Smokey” trafił do National Zoological Park w 1971 roku (Smokey i Goldie „zaadoptowali” go[19]). Nie był ofiarą pożaru – został uratowany przez Forest Service od śmierci głodowej po osieroceniu przez matkę. W maju 1975 roku nadano mu uroczyście miano Smokey Bear II[21].

Zadania programu CFFP[edytuj | edytuj kod]

W zakres Cooperative Forest Fire Prevention Program (CFFP) wchodzi m.in. wspomaganie usług publicznych, świadczonych United States Forest Service w ramach ochrony 155 lasów państwowych przed pożarami. Działalność obejmuje np. angażowanie lokalnych społeczności, rozwijanie sponsoringu, przygotowywanie materiałów promocyjnych. Wykorzystywana jest reklama poprzez media oraz różne formy aktywności edukacyjnej[3].

Edukacyjna działalność Smokey Bear obejmuje różne grupy wiekowe i formy przekazywania wiedzy. W zakres programów wchodzą zagadnienia:

  • pożary – korzyści z ognia, nauka o ogniu, naturalne pożary)[22]
  • zapobieganie pożarom – bezpieczne ognisko, spalanie odpadów podwórkowych, użytkowanie i konserwacja sprzętu gaśniczego[23]

Udostępniane są zestawy materiałów edukacyjnych, przeznaczone dla dzieci[24] i dla nauczycieli[25].

Przyznawane wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W połowie lat 50. XX wieku organizacje najbardziej aktywne w działalności przeciwpożarowej wyróżniano dyplomami uznania. Opracowanie projektu statuetki nagrody powierzono artyście USDA Forest Service, Rudolphowi „Rudy'emu” Wendelinowi. Wendelin zaproponował statuetkę przypominającą Oscara. Projekt został zaakceptowany przez trzech partnerów kampanii przeciwpożarowej – US Forest Service, National Association of State Foresters (NASF) i Ad Council, którzy zdecydowali się na sponsoring. Od 1957 roku Komitet Programowy CFFP corocznie przyznaje złote, srebrne i brązowe statuetki Smokey Bear za wybitne zasługi dla zapobiegania pożarom oraz za nieustanne pogłębianie świadomości zagrożeń pożarami spowodowanymi przez człowieka. Początkowo wyróżniane były instytucje, a w kolejnych latach – grupy i osoby[26][27].

Jako pierwsze złotą statuetkę otrzymały instytucje[26]:

  • The Advertising Council, Inc. (1957)
  • American Forestry Association (1957)
  • American Forest Products Institute (1957)
  • The Children of America (Judy Bell) (1957)
  • The Radio and Television Broadcasters of America (1958)
  • Boy Scouts of America (1984)
Only you can prevent a forest
Gap Fire (2016)

oraz osoby[26]: James P. Felton (koordynator ds. reklamy wolontariatu, Virginia, 1976), John Bethea (pisarz, 1985), Joe Baker i James R. Miller (1986), Nancy A. Budd (1987), William Keim (1987), Harry R. „Punky” McClellan (1987; 1985 – srebro, 1977 – brąz). W 2018 roku statuetkę Złotego Smokey Bear otrzymała Carrie Bilbao oraz Mid-Atlantic Forest Fire Compact[28].

„Smokey Bear” w Wietnamie[edytuj | edytuj kod]

Do wykorzystania wizerunku Smokey Bear sprzecznego z ideą ruchu na rzecz ochrony lasów doszło w latach 1962–1971. Uczestniczący w wojnie wietnamskiej amerykańscy piloci użyli hasła „Only you can prevent a forest” zamiast „Only you can prevent wildfires”. W nowej wersji hasło określało cel akcji – zniszczenie wietnamskich lasów, w których kryli się przeciwnicy; równocześnie niszczono uprawy rolne (Operation Ranch Hand, zob. tęczowe herbicydy, Agent Orange, defoliacja). Zmienione plakaty umieszczono w końcu 1965 roku w otoczeniu budynków „Ranch Hand” w bazach sił powietrznych Langley Air Force Base (Wirginia), Eglin Air Force Base (Floryda) i Biên Hoà Air Base (Wietnam). Równocześnie piloci nadawali imię „Smokey Bears” swoim Douglasom C-47 i innym samolotom[29].

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

  • W filmie krótkometrażowym Disneya pt. In the Bag, miś Humphrey próbuje podpalić śmieci. Ale powstrzymuje go Smokey, głosząc przy okazji swój slogan.
  • Smokey został sparodiowany w odc. 22 serialu Brickleberry. Wzorowana na nim postać Misia Pogorzusia jest alkoholikiem i kobieciarzem, który tylko w telewizji jest wzorem cnot.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Pożar w okolicach wsi Capitan (1950), w czasie którego służby leśne uratowały niedźwiadka Smokey Bear, jest nazywany „Capitan Gap Fire”. Był jednym z licznych groźnych pożarów, występujących w Nowym Meksyku (w tym w Lincoln National Forest) i innych rejonach południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych w okresie 1950–2019[30] (m.in. Gap Fire 2008, Gap Fire 2016). Groźny pożar w południowo-centralnym Nowym Meksyku w czerwcu 2012 roku zdewastował ok. 179 km² powierzchni, w tym ok. 143 km² terenów Lincoln National Forest. Został nazwany „Little Bear Fire”[31].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f About the Campaign. [w:] Strona internetowa Smokey Bear Wildfire Prevention campaign [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-11]. (ang.).
  2. ↑ Ten miś ostrzega już od 66 lat. [w:] Portal kampaniespołeczne.pl [on-line]. Fabryka Komunikacji Społecznej. [dostęp 2019-06-11].
  3. ↑ a b Smokey Bear Guidelines. [w:] dokument USDA Forest Service, F&AM Staff, Washington Office [on-line]. March 2009. [dostęp 2019-06-16].
  4. ↑ Who is Smokey Bear?. [w:] Strona internetowa National Association of State Foresters [on-line]. National Association of State Foresters. [dostęp 2019-06-11].
  5. ↑ Wildfire Prevention. [w:] Strona internetowa Ad Council [on-line]. Ad Council. [dostęp 2019-06-11]. (ang.).
  6. ↑ D.S. Robertson, W.M. Lewis, P.M. Sheehan, O.B. Toon. K‐Pg extinction: Reevaluation of the heat‐fire hypothesis. „JOURNAL OF GEOPHYSICAL RESEARCH: BIOGEOSCIENCES”. 118, s. 329–336, 02 January 2013. American Geophysical Union. DOI: 10.1002/jgrg.20018. (ang.). 
  7. ↑ Marek Żukow-Karczewski: Największe pożary w Polsce i na świecie. [w:] ekologia.pl Środowisko [on-line]. PALECZNY.PL. [dostęp 2019-06-13].
  8. ↑ Rufus Rockwel Wilson: New York: Old & New; Its Story, Streets, and Landmarks. Philadelphia & London : Lippincott, 1902, s. 354.
  9. ↑ Joseph B. “Smokey” Martin (memorial). [w:] Portal Find a Grave [on-line]. [dostęp 2019-06-12]. (ang.).
  10. ↑ Magdalena Karpowicz, Justyna Gniazdowska. Postęp w technice gaszenia pożarów lasów. „Zarządzanie ochroną przyrody w lasach”. Tom X, 2016. wydawnictwo-tuchola.pl. DOI: 10.5604/01.3001.0010.0504. ISSN 2081-1438. 
  11. ↑ Pauline Turner Strong: Cultural Appropriation and the Crafting of Racialized Selves in American Youth Organizations: Toward an Ethnographic Approach. [w:] Sage Journals > Cultural Studies <=> Critical Methodologies [on-line]. December 18, 2008. [dostęp 2019-06-13]. (ang.).
  12. ↑ red.: Jeszcze w latach 20-stych las masztów wiertniczych przysłaniał krajobraz Los Angeles. [w:] serwis thefad.pl [on-line]. The Fad Limited, 6 stycznia 2017. [dostęp 2019-06-15].
  13. ↑ Los Padres National Forest. [w:] United States Department of Agriculture Forest Service [on-line]. USDA. [dostęp 2019-06-15]. (ang.).
  14. ↑ Felix Salten, ilustr. Markus Lefrançois: Bambi ; Eine Lebensgeschichte aus dem Walde. ISBN 978-3-95728-031-2.
  15. ↑ Explore Smokey Bear’s History. [w:] Plakat z wizerunkiem postaci z filmu "Bambi"" [on-line]. Ad Council. [dostęp 2019-06-15]. (ang.).
  16. ↑ Sharon Damkaer: Albert Staehle (1899 - 1974). [w:] American Art Archives [on-line]. Sharon Giese Damkaer. [dostęp 2019-06-15].
  17. ↑ Districts > Smokey Bear Ranger District. [w:] Lincoln National Forest; Forest Service [on-line]. USDA. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).
  18. ↑ Smokey’s History > The Orphan Cub. [w:] smokeybear.com [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  19. ↑ a b Capitan, New Mexico; Smokey Bear's Grave. [w:] Atlas Obscura [on-line]. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  20. ↑ Robert Hudson Westover (Office of Communication): The once ‘living’ Smokey Bear is remembered at the National Zoo. USDA Forest Service, June 5th, 2019. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  21. ↑ Tad Bennicoff: Bearly Survived to become an Icon. [w:] Blog Posts [on-line]. Smithsonian Institution Archives, May 27, 2010. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  22. ↑ About Wildfires. [w:] portal Smokey Bear [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).
  23. ↑ Prevention How-Tos. [w:] portal Smokey Bear [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).
  24. ↑ Smokey for Kids. [w:] portal Smokey Bear [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).
  25. ↑ For Educators. [w:] portal Smokey Bear [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).
  26. ↑ a b c Smokey Awards. [w:] smokeybear.com [on-line]. The Ad Council. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  27. ↑ Smokey Bear, US Forest Service: Smokey Bear Pauses from Routine to Distribute Awards (Bronze Smokey Bear Award to Pennsylvania State fire wardens for their “Wardens Helping in Prevention” program). Departament Rolnictwa USDA. [dostęp 2019-06-16]. (ang.).
  28. ↑ Mid-Atlantic Forest Fire Compact Wins National Smokey Bear Award. [w:] ODNR Division of Forestry works > News [on-line]. Ohio Department of Natural Resources, 20-07-2018. [dostęp 2019-06-17].
  29. ↑ James G. Lewis. On Smokey Bear in Vietnam. „Environmental History ; Gallery”. 11 (3), s. 598-603, July 2006. (ang.). 
  30. ↑ Steve Nix: Tragic and Destructive North American Wildfires - 1950 to Present. [w:] ThoughtCo > Science, Tech, Math > Animals & Nature [on-line]. May 2019. [dostęp 2019-06-17].
  31. ↑ Anne C. Tillery , Anne Marie Matherne: Postwildfire Debris-Flow Hazard Assessment of the Area Burned by the 2012 Little Bear Fire, South-Central New Mexico. [w:] Open-File Report 2013–1108 [on-line]. U.S. Department of the Interior U.S. Geological Survey } strony = 1-25. [dostęp 2019-06-17]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Smokey_Bear&oldid=72066164”