Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Tartu

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
*Tartu Jumalaema Uinumise katedraalkirik*
	6949
	sobór katedralny
	; Widok ogólny
Państwo	Estonia
Miejscowość	Tartu
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Estoński Apostolski Kościół Prawosławny
Eparchia	Tartu
Wezwanie	Zaśnięcia Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	15 sierpnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1776
Data zakończenia budowy	1783
Data poświęcenia	1783
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni
Styl	klasycystyczny
Architekt	Paweł Szpekle, Adamson (przebudowa)
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 1
Kopuła; • liczba kopuł	; 5
Liczba ikonostasów	1
Ołtarz; • liczba ołtarzy; • wezwania ołtarzy bocznych	; 3; św. Mikołaja, św. Izydora Jurjewskiego
	Położenie na mapie prowincji Tartu Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
	Położenie na mapie Estonii Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
	58°22′57″N 26°43′21″E/58,382500 26,722500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej – prawosławny sobór w Tartu, katedra eparchii Tartu Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Na miejscu dzisiejszego soboru pierwotnie znajdował się klasztor dominikanów z kościołem św. Marii Magdaleny. Obiekt ten przestał istnieć przed XVIII w. W 1753 na miejscu jego ruin wzniesiono pierwszą cerkiew prawosławną na potrzeby istniejącej już od kilku lat wspólnoty wiernych. Świątynia ta uległa zniszczeniu w czasie pożaru miasta w 1775^[1].

Już rok po pożarze przystąpiono do budowy nowej cerkwi, zaprojektowanej na zamówienie carycy Katarzyny II przez nowogrodzkiego architekta Pawła Szpeklego. Podczas prac budowlanych parafia w Tartu korzystała z kaplicy domowej. Wznoszenie soboru trwało siedem lat. Gotowy obiekt został poświęcony i oddany do użytku liturgicznego w 1783^[1].

Sobór pierwotnie reprezentował styl wczesnoklasycystyczny, z zachowaniem struktury krzyżowo-kopułowej. W latach 1840–1842 został gruntownie przebudowany według projektu Adamsona. Do obiektu dobudowano wówczas dwa skrzydła. Wzniesiono również nową, większą kopułę i cztery kopuły boczne, zwieńczone pozłacanymi krzyżami. Nad przedsionkiem zbudowano na planie prostokąta zwieńczoną iglicą dzwonnicę. W 1860 w soborze urządzono drugi ołtarz, św. Mikołaja, zaś w 1901 trzeci, św. Izydora Jurjewskiego^[1].

Związani z cerkwią[edytuj | edytuj kod]

Z parafią soborową związani byli – w okresie, gdy mieszkali na stałe w Tartu – rosyjscy poeci Wasilij Żukowski i Nikołaj Jazykow. W 1921 w świątyni miał miejsce ślub rosyjskiego poety, porewolucyjnego emigranta, Igora Siewierianina, i poetki estońskiej Felissy Krut^[1].

W latach 1957–1961 proboszczem miejscowej parafii był ks. (następnie hieromnich) Aleksy (Ridigier), późniejszy patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II^[2].

W 1919 w świątyni pochowano zamordowanych przez estońskich bolszewików biskupa rewelskiego Platona (jego szczątki przeniesiono następnie do soboru Przemienienia Pańskiego w Tallinnie) oraz kapłanów Mihaila Bleivego i Nikołaja Bieżanickiego^[1]. Wszyscy oni zostali następnie kanonizowani jako święci nowomęczennicy^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Собор успения пресвятой Богородицы. [dostęp 2014-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)]. (ros.).
↑ АЛЕКСИЙ II
↑ Священномученик ПЛАТОН (Кульбуш), епископ Ревельский. [dostęp 2014-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].

[tartu-1] Собор успения пресвятой Богородицы. [dostęp 2014-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)]. (ros.).

[2] АЛЕКСИЙ II

[3] Священномученик ПЛАТОН (Кульбуш), епископ Ревельский. [dostęp 2014-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].

[1]

[2]

[3]