Stacje paliw typu Fürstenwalde

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stacja paliw typu Fürstenwalde
Reichsautobahn-Tankstelle Fürstenwalde
Ilustracja
Stacja paliw w Fürstenwalde
Państwo

 Niemcy

Typ budynku

stacja paliw

Styl architektoniczny

modernizm, streamline

Architekt

Friedrich Tamms

Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stacja paliw typu Fürstenwalde”
52,335°N 14,078°E/52,335000 14,077700
Multimedia w Wikimedia Commons

Autostradowa stacja paliw typu Fürstenwalde (niem. Reichsautobahn-Tankstelle Fürstenwalde) – niemiecki budynek typowy stacji paliw przewidziany do budowy przy węzłach Autostrad Rzeszy, zaprojektowany przez Friedricha Tammsa w stylu streamline[1]. Nazwa typu pochodzi od pierwszego zrealizowanego obiektu w Fürstenwalde/Spree w Brandenburgii[2].

Stacja paliw w Fürstenwalde[edytuj | edytuj kod]

Elewacja stacji paliw w Fürstenwalde

Pierwsza stacja wzniesiona według projektu i jedna z pierwszych autostradowych stacji paliw została zbudowana na węźle Fürstenwalde-West autostrady A12 w 1937 r. przez firmę Wilhelma Ungera z Berlina-Pankow[3]. Funkcjonujące do tej pory prowizoryczne stacje benzynowe na Autostradach Rzeszy (niem. Reichsautobahn) miały zostać zastąpione obiektami tego typu. Dzięki trójkątnemu planowi budynek wpisywał się w trójkąt utworzony przez łącznice wjazdowe i zjazdowe węzła autostradowego. Powierzchnia dachu ma kształt litery V. Pierwotnie na parterze znajdowała się przestrzeń dla podróżnych, toalety, magazyn oraz pomieszczenie dla pracowników stacji. Pomieszczenia w piwnicy służyły do magazynowania węgla i paliw, a także do ogrzewania[4]. Styl architektoniczny projektu spotkał się wówczas z krytyką. Z jednej strony nie podobał się otwarty styl nowej zabudowy, z drugiej zaś oczekiwano dużych stacji paliw nawiązujących do styli regionalnych[2].

Stacja paliw w Fürstenwalde działała do grudnia 1995 r. Pierwotnie podjeżdżano do niej z obu kierunków, a jadące z zachodu pojazdy przecinały przeciwny pas ruchu[5]. 19 lutego 1996 r. na wniosek Ingrid Friese stacja została wpisana na listę zabytków Brandenburgii[6]. Jest to ostatnia zachowana stacja benzynowa tego typu w Niemczech. Budynek poddano konserwacji i przywrócono wygląd zbliżony do pierwotnego, jednak ze względu na bezpieczeństwo ruchu drogowego nie planuje się dalszego użytkowania[7].

Stacje paliw typu Fürstenwalde w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Przy węźle Bielany Wrocławskie na autostradzie A4 pod Wrocławiem znajdują się dwie stacje benzynowe tego typu[8], które zostały wpisane do rejestru zabytków w 2012 r.[9]. Kolejna zachowana stacja znajduje się na węźle Szczecin-Zachód na autostradzie A6[10][11]. Wszystkie trzy stacje benzynowe nadal funkcjonują[12][13].

Zachowane stacje paliw typu Fürstenwalde[edytuj | edytuj kod]

Zachowane stacje paliw typu Fürstenwalde
Państwo Autostrada Węzeł Miejscowość Współrzędne Rok budowy Zabytek Funkcjonowanie Zdjęcie
 Niemcy Fürstenwalde-West Fürstenwalde/Spree 52°20′06,0″N 14°04′39,6″E/52,335000 14,077667 1937 09115484[6] N
 Polska A6 (Berlinka) Szczecin-Zachód Kołbaskowo 53°20′26,5″N 14°26′48,4″E/53,340694 14,446778 1937 N Stacja Orlen
 Polska A4 Bielany Wrocławskie (strona północna) Bielany Wrocławskie 51°03′01,1″N 16°58′11,1″E/51,050306 16,969750 1937 A/5781/1-2 z 19.01.2012[9] Stacja Orlen
 Polska A4 Bielany Wrocławskie (strona południowa) Bielany Wrocławskie 51°02′58,7″N 16°58′10,3″E/51,049639 16,969528 1937 A/5781/1-2 z 19.01.2012[9] Stacja Orlen

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

Na stacji paliw w Bielanach Wrocławskich filmowano sceny do filmu Profesor Zazul z 1965 r.[14] oraz do filmu Motodrama z 1971 r. w reżyserii Andrzeja Konica[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jan Lubitz: Architekten-Portrait. Friedrich Tamms 1904 - 1980. www.architekten-portrait.de, maj 2001. [dostęp 2024-02-11]. (niem.).
  2. ↑ a b Nikolaus Bernau: Brandenburg: Denkmal der Motorisierung soll Autobahnbau weichen. tagesspiegel.de, 1999-07-30. [dostęp 2024-02-11]. (niem.).
  3. ↑ Tankstelle an der Abfahrt Fürstenwalde. heimatgeschichte-fuerstenwalde.de. [dostęp 2024-02-14]. (niem.).
  4. ↑ Motorway service station (Autobahntankstelle) (1937). modernism-in-architecture.org. [dostęp 2024-02-14]. (ang.).
  5. ↑ Claus-Dieter Steyer: Brandenburg: Tankstelle unter Denkmalschutz. tagesspiegel.de, 2001-12-18. [dostęp 2024-02-11]. (niem.).
  6. ↑ a b Denkmalliste des Landes Brandenburg. Landkreis Oder-Spree. s. 32. [dostęp 2022-07-24]. (niem.).
  7. ↑ A12 Historische Autobahntankstelle Fürstenwalde. Arbeitsgemeinschaft Autobahngeschichte e.V. (AGAB e.V.).. autobahngeschichte.de. (niem.).
  8. ↑ Southern motorway service station Wroclaw (Stacja paliw) (1937). modernism-in-architecture.org. [dostęp 2024-02-14]. (ang.).
  9. ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 247 [dostęp 2022-07-24].
  10. ↑ Zabytkowa stacja paliw w Kołbaskowie. som.szczecin.pl. [dostęp 2024-02-11].
  11. ↑ Motorway service station (Stacja paliw) Szczecin (1937). modernism-in-architecture.org. [dostęp 2024-02-14]. (ang.).
  12. ↑ Orlen. Mapa stacji. Stacja Numer: 1034. orlen.pl. [dostęp 2024-02-16].
  13. ↑ Orlen. Mapa stacji. Stacje Numer: 644, 876. orlen.pl. [dostęp 2024-02-16].
  14. ↑ Profesor Zazul. filmpolski.pl. [dostęp 2024-03-18].
  15. ↑ Motodrama. filmpolski.pl. [dostęp 2024-02-14].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Brandenburgische Museen für Technik, Arbeit und Verkehr: Technische Denkmäler in Brandenburg. Berlin: Tescher Verlag, 2002. ISBN 3-89794-015-9. (niem.).
  • Tobias Romberg. Denkmalschutz oder Abrissbirne?. „Tankstelle”, s. 70-73. 2005. (niem.). 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stacje_paliw_typu_Fürstenwalde&oldid=73174031”