Stanisław Działowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Działowski
Ilustracja
starszy sierżant starszy sierżant
Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia 1900
Mielec

Data i miejsce śmierci

19 marca 1942
Perth

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

K.u.k. Luftfahrtruppen
Lotnictwo Wojska Polskiego
Armée de l’air
RAF

Jednostki

2 pułk lotniczy
6 pułk lotnicze
2 Anti-Aircraft Co-operation Unit

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Medal Lotniczy (dwukrotnie) Brązowy Krzyż Zasługi Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Odznaka Honorowa PCK IV stopnia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Działowski (ur. 11 kwietnia 1900 w Mielcu, zm. 19 marca 1942 w Perth w Szkocji) – polski lotnik wojskowy i konstruktor lotniczy – amator. Starszy sierżant pilot Wojska Polskiego i brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Walentego i jego drugiej żony Teofili z Sobieskich[1]. Ukończył sześć klas szkoły powszechnej a następne uczył się przez dwa lata w Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Mielcu[2]. W 1916 roku uciekł z domu i przedostał się do Wiednia, aby tam 6 marca 1916 roku zgłosić się na ochotnika do Cesarskiej i Królewskiej Armii i został skierowany do szkół mechaników lotniczych w Mauer i Szeged[3][4].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 wstąpił do Wojska Polskiego i został mechanikiem w Niższej Szkole Lotniczej w Krakowie, a od września 1920 w Bydgoszczy. Pracował tam jako majster w parku lotniczym szkoły. Wspólnie z bratem Mieczysławem w 1924 roku rozpoczął prace nad szybowcem Bydgoszczanka, który wziął w 1925 roku udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców[5].

W 1926 w Bydgoszczy, już jako szef montowni płatowców, ukończył kurs pilotażu. W 1927 roku został przeniesiony do 2 pułku lotniczego w Krakowie, w którym pełnił funkcję oblatywacza, instruktora lotów i kontrolera parku lotniczego. Wraz z bratem Mieczysławem był konstruktorem awionetek DKD, nazwa pochodziła od skrótu: Działowski - Jan Krüger (wspierał budowę finansowo) - Działowski. Jesienią 1925 roku przystąpił do budowy swego pierwszego samolotu – DKD-I. Samolot został zbudowany częściowo w piwnicy domu w Bydgoszczy, a oblatany w 1926 (pierwszy lot 1 lutego) przez Stanisława Działonowskiego[3] i w 1927 r. zaprezentowana na wystawie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Warszawie[3]. Na drugiej konstrukcji DKD-III Stanisław Działowski zajął 4. miejsce w I Krajowym Konkursie Awionetek w 1927[6], a następnie 3. miejsce w II Krajowym Konkursie Awionetek w 1928[7]. W konkursie tym natomiast zwyciężyła kolejna konstrukcja braci, DKD-IV[8]. Na DKD-IV wykonał lot dowódca 2. pułku lotniczego - mjr Tadeusz Wereszczyński, który zarekomendował ten samolot do zakupu przez wojsko w ilości 25 sztuk. Udostępnił też braciom Działdowskim jeden z hangarów 2 PL na potrzeby ich działalności[9]. Ostatnim ukończonym projektem Działowskich był DKD-V, który był przygotowany do startu w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge 1930. Podczas przelotu do Warszawy samolot lądował przymusowo w rejonie Końskich, Stanisław Działonowski został ranny[10]. W późniejszych latach opracowali projekty oznaczone jako DKD-VI, VII, VIII i IX ale nie udało się im uzyskać środków na ich zbudowanie[11].

Od 1930 roku Stanisław Działowski zajmował się ideą połączenia samolotu z samochodem - „aeromobilem” DKD-X, który jednak nie został ukończony z uwagi na brak finansów i chorobę konstruktora[12]. W 1932 roku na łamach „Wiarusa”, organu podoficerów wojska lądowego i marynarki wojennej, został opublikowany artykuł na temat „aeromobilu” z fotografiami modelu, wykonanego z drewna. Artykuł nie pozostał bez echa. W ciągu kilku tygodni podoficerowie II i V Okręgu Korpusu samorzutnie, za zezwoleniem dowódców, zebrali prawie 20 tys. złotych na budowę pierwszego „aeromobilu”. Za zgodą i pod patronatem ówczesnego dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, generała brygady Aleksandra Narbutt-Łuczyńskiego został powołany Fundusz Budowy „Aeromobilu”. Prototyp miał być zbudowany w ciągu lata 1933 roku w Dębicy, gdzie pomieszczenia i narzędzia przeznaczone na ten cel przekazał bezinteresownie tamtejszy fabrykant Augustyn Gunia. Dla upamiętnienia chlubnej inicjatywy polskiego korpusu podoficerskiego aeromobil otrzymał nazwę „Podoficer”[13].

W 1935, z uwagi na stan zdrowia, Stanisław Działowski przeniesiony został w stan spoczynku[14]. Po zakończeniu zawodowej służby wojskowej nie zerwał związków z lotnictwem. Był kolejno: kierownikiem technicznym Szkoły Pilotów LOPP w Stanisławowie oraz pracownikiem Wytwórni Płatowców PZL WP-1 w Warszawie i PZL WP-2 w Mielcu[3].

Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do 6 pułku lotniczego we Lwowie i poprzez Rumunię został ewakuowany do Francji. We Francji pracował w montowni samolotów Lioré-et-Olivier LeO 451. W marcu 1940 został instruktorem pilotażu w 108 Batalionie Lotniczym w Montpellier[15].

Po upadku Francji ewakuowany do Anglii. 27 czerwca 1940 roku został przyjęty do RAF i otrzymał numer służbowy 793604[16][17][14]. Po przeszkoleniu latał od 27 sierpnia 1940 roku w 2 Jednostce Współpracy z Obroną Przeciwlotniczą (ang. AACU - Anti-Aircraft Co-operation Unit). 15 października 1941 został ranny w locie bojowym i skierowany do szpitala wojskowego w East Kilbrick w Szkocji. 17 marca 1942 został zwolniony z RAF-u, z uwagi na stan zdrowia. Zmarł 19 marca 1942 roku w Sanatorium RAF w Perth (Szkocja). Pochowany na tamtejszym cmentarzu Wellhill[14].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1921 roku ożenił się z Małgorzatą Pitroch, a w 1922 roku urodził się ich pierwszy syn Edward[18]. W późniejszych latach został ojcem jeszcze sześciu synów: Stanisława, Zbigniewa, Tadeusza, Henryka, Bogusława oraz Ignacego[19].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • W Krakowie w dzielnicy Podgórze jedna z ulic została nazwana imieniem Stanisława Działowskiego[22],
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Mielcu wybrał jako patrona Stanisława Działowskiego[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Fryc 2010 ↓, s. 40.
  2. ↑ Wawszczak 1985 ↓, s. 9.
  3. ↑ a b c d Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014, s. 197-199. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
  4. ↑ Fryc 2010 ↓, s. 40-41.
  5. ↑ Glass 1976 ↓, s. 356.
  6. ↑ Glass 1976 ↓, s. 96.
  7. ↑ Zbigniew Luranc, DKD-IV, w: Modelarz, nr 10/1989, s.14 oraz Mieczysław Działowski jr, SPOD ZNAKU IKARA.
  8. ↑ Glass 1976 ↓, s. 99.
  9. ↑ Wawszczak 1985 ↓, s. 60-61.
  10. ↑ Glass 1976 ↓, s. 99-100.
  11. ↑ Fryc 2010 ↓, s. 53.
  12. ↑ Glass 1976 ↓, s. 101-102.
  13. ↑ Piękny cel i szlachetna inicjatywa podoficerów. „Aeromobil” sierż. Działowskiego, Polska Zbrojna Nr 57 z 26 lutego 1933 roku, s. 6.
  14. ↑ a b c Krzystek 2012 ↓, s. 169.
  15. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 8.
  16. ↑ Stanisław Józef Działowski. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-03-27].
  17. ↑ a b Działowski Stanisław Józef. listakrzystka.pl. [dostęp 2020-03-27].
  18. ↑ Wawszczak 1985 ↓, s. 14.
  19. ↑ a b Fryc 2010 ↓, s. 56.
  20. ↑ M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 142 „za zasługi na polu obrony powietrznej i przeciwgazowej”.
  21. ↑ STANISŁAW DZIAŁOWSKI konstruktor –pilot st. sierżant 2 Pułku lotniczego w Krakowie i synowie, PDF tom2, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
  22. ↑ Kod pocztowy Kraków Działowskiego Stanisława. kodypocztowe.info. [dostęp 2020-03-27]. (pol.).
  23. ↑ Patron szkoły [online], zso1.home.pl [dostęp 2018-10-05] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Olgierd Cumft, Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07329-5.
  • Stanisław Fryc: Piloci Podkarpacia. Jasło: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-62843-53-4. OCLC 804789872.
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
  • Zbigniew Wawszczak: Bracia Działonowscy. Rzeszów: RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1985. ISBN 83-03-00625-8. OCLC 297522475.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Działowski&oldid=73731470”