Stanisław Elgas

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Zygmunt Elgas
Ilustracja
pułkownik administracji pułkownik administracji
Data i miejsce urodzenia

17 listopada 1876
Milówka

Data i miejsce śmierci

5 kwietnia 1973
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1894–1927

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X

Stanowiska

inspektor poboru

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie pokoju) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii 1898 (Austro-Węgry) Krzyż Jubileuszowy Wojskowy Medal Pamiątkowy Bośniacko-Hercegowiński

Stanisław Zygmunt Elgas (ur. 17 listopada 1876 w Milówce, zm. 5 kwietnia 1973 w Krakowie) – pułkownik administracji Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Grób płk. Stanisława Elgasa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Urodził się 17 listopada 1876 w Milówce, w ówczesnym powiecie żywieckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Rudolfa[1] (1837–1899) i Marii (1842–1928)[2].

Jesienią 1894 rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej Armii. Został wcielony do Śląskiego Pułku Piechoty Nr 1 w Opawie[3]. W następnym roku został przeniesiony do Bośniacko-Hercegowińskiego Pułku Piechoty Nr 1 w Wiedniu[4]. W latach 1899–1901 pełnił w tym oddziale służbę na stanowisku oficera prowiantowego[5][6]. Jesienią 1903 został przeniesiony do nowo sformowanego Bośniacko-Hercegowińskiego Batalionu Strzelców Polowych w Wiedniu[7]. W latach 1904–1905 pełnił w nim funkcję oficera prowiantowego[8]. W 1913 został przeniesiony do 4 Tyrolskiego Pułku Strzelców Cesarskich w Trydencie[9]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach Batalionu Strzelców Polowych Nr 18[10][11]. W 1918 był urlopowany z „płacą poczekalną” (niem. Wartegebühr)[12].

W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie: kadeta–zastępcy oficera (starszeństwo z 1 września 1894)[13], porucznika (starszeństwo z 1 września 1895)[14], nadporucznika (starszeństwo z 1 listopada 1899)[15], kapitana (starszeństwo z 1 listopada 1909)[16] i majora (starszeństwo z 1 sierpnia 1916)[17].

2 listopada 1918 objął dowództwo nad organizującym się w Rzeszowie Pułkiem Piechoty Ziemi Rzeszowskiej[18][19][20][21]. 13 listopada 1918 generał Bolesław Roja zwolnił go z czynnej służby wojskowej i przeniósł w stały stan spoczynku[22][a]. 27 grudnia 1918 został formalnie przyjęty z dniem 1 listopada 1918 do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej z zatwierdzeniem posiadanego stopnia majora[24] i przydzielony do Okręgu Generalnego Kraków[25]. 7 lutego 1919 został odkomenderowany do Wydziału IX Sztabu Generalnego na stanowisko dowódcy Ekspozytury Wydziału IX SG dla Dowództwa Okręgu Wojskowego Przemyśl i Dowództwa „Wschód” we Lwowie[26]

16 lipca 1919 został przeniesiony z Oddziału V Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego do Departamentu Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych[27]. 6 maja 1920 objął szefostwo Oddziału XIII Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”[28]. 4 czerwca 1920 został przeniesiony z Oddziału V Sztabu MSWojsk. do Baonu Zapasowego 11 Pułku Piechoty na stanowisko dowódcy batalionu[29][30][31]. 11 czerwca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[32][33]. Od 4 do 25 lipca 1920 przebywał w Rzeszowie na urlopie rekonwalescencyjnym[34]. Od maja do października 1921 był komendantem miasta Kielce[35].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 10. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 11 pp[36]. Następnie został przeniesiony do 38 Pułku Piechoty w Przemyślu i przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Przemyśl na stanowisko komendanta[37]. W lutym 1924 został przydzielony na stanowisko szefa Szefostwa Poborowego Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[38]. W sierpniu tego roku, po likwidacji szefostwa, objął stanowisko inspektora poboru DOK X[39]. 1 grudnia 1924 został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 2. lokatą w korpusie oficerów piechoty (administracji)[40]. W lutym 1926 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i przeniesiony do Oddziału V Sztabu Generalnego jako oddziału macierzystego z pozostawieniem w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X[41]. Z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku[42].

Mieszkał w Krakowie[43]. W 1934, jako pułkownik stanu spoczynku administracji pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto[44].

Zmarł 5 kwietnia 1973 w Krakowie. Został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (kwatera M-płd-po prawej Ziemiańskiej)[2].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

austro-węgierskie

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wg Jerzego Majki i Grzegorza Ostasza 15 listopada 1918 doszło w Rzeszowie do swoistego zamachu stanu. Legioniści oraz peowiacy podjęli próbę odsunięcia wyższych rangą oficerów „austriackich”. Kilku z nich nawet na krótko aresztowano. Po naradach w magistracie i wiecu oficerskim uchwalono odwołanie płk. C. Brücknera i mjr. S. Elgasa. Dowództwo pułku objął por. Bronisław Wilusz, rzeszowski adwokat, który – paradoksalnie – trzy dni wcześniej wrócił z frontu włoskiego z dużą grupą żołnierzy c. i k. Pułku Piechoty Nr 40. Krakowska Komenda Wojsk Polskich w nieco zachowawczy sposób podjęła się wyciszenia sporu. W rezultacie stanowisko dowódcy pułku przez kilka dni zajmowali równocześnie mjr S. Elgas i por. B. Wilusz. Ostatecznie usankcjonowano decyzje, które zapadły w Rzeszowie, i zdecydowano o czasowym przeniesieniu płk. C. Brücknera i mjr. S. Elgasa w stan spoczynku[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-06-12].
  2. ↑ a b Wyszukiwarka grobów. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2021-06-13].
  3. ↑ Schematismus 1895 ↓, s. 307.
  4. ↑ Schematismus 1896 ↓, s. 562.
  5. ↑ a b Schematismus 1900 ↓, s. 626.
  6. ↑ Schematismus 1901 ↓, s. 634.
  7. ↑ Schematismus 1904 ↓, s. 648.
  8. ↑ Schematismus 1905 ↓, s. 656.
  9. ↑ a b Schematismus 1914 ↓, s. 591.
  10. ↑ a b Ranglisten 1916 ↓, s. 504.
  11. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 672.
  12. ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 855.
  13. ↑ Schematismus 1895 ↓, s. 246.
  14. ↑ Schematismus 1896 ↓, s. 254.
  15. ↑ Schematismus 1900 ↓, s. 279.
  16. ↑ Schematismus 1910 ↓, s. 287.
  17. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 68.
  18. ↑ Księga chwały 1992 ↓.
  19. ↑ Ciepielowski 1929 ↓, s. 5.
  20. ↑ Majka 1992 ↓, s. 8, 13.
  21. ↑ Majka i Ostasz 2019 ↓, s. 117, 119.
  22. ↑ O.W.L. 829. „Rozkaz”. 9, s. 1, 1918-11-13. Polska Komenda Wojskowa w Krakowie. 
  23. ↑ Majka i Ostasz 2019 ↓, s. 120.
  24. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 2 z 12 stycznia 1919, poz. 75.
  25. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 4 z 16 stycznia 1919, poz. 178.
  26. ↑ L. 455/1469/pers.. „Rozkazy Dowództwa Okręgu Wojskowego w Przemyślu”. 53, s. 1, 1919-02-25. Przemyśl. 
  27. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919, poz. 2837.
  28. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 44 z 13 maja 1920 roku, pkt 13.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 16 czerwca 1920, s. 470.
  30. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 60 z 12 lipca 1920 roku, pkt 392..
  31. ↑ Jarno 2003 ↓, s. 124, wg autora miał dowodzić batalionem od marca do 12 kwietnia 1921.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 23 czerwca 1920, s. 497.
  33. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 60 z 12 lipca 1920 roku, pkt 387..
  34. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 60 z 12 lipca 1920 roku, pkt 394..
  35. ↑ Jarno 2003 ↓, s. 47.
  36. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 22.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 236, 396, 1476.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 16 lutego 1924 roku, s. 70.
  39. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 63, 1280.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 730.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 2.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927, s. 42, 44.
  43. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 883.
  44. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 387.
  45. ↑ M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 307.
  46. ↑ Schematismus 1910 ↓, s. 704.
  47. ↑ Schematismus 1909 ↓, s. 698.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1895. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1895. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1896. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1895. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1900. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1899. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1901. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1900. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1904. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1903. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1905. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1904. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1910. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1909. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1917. (niem.).
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
  • Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Władysław Ciepielowski: Zarys historji wojennej 17-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  • Witold Jarno: Okręg Generalny Nr III Kielce w latach 1918–1921. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2003. ISBN 83-88679-31-7.
  • Jerzy Majka: 17 Pułk Piechoty. T. 24. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-21-0.
  • Jerzy Majka, Grzegorz Ostasz: Wokół formowania Wojska Polskiego na przykładzie Rzeszowa (1918–1919). W: Wywiad i kontrwywiad a bezpieczeństwo Polski odrodzonej po 1918 roku. Henryk Ćwięk (red.) Malwina Siewier (red.). Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2019. ISBN 978-83-8098-803-3.
  • Księga chwały piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Elgas&oldid=71646920”