Stanisław Gorczyca (1895–1923)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Gorczyca
porucznik piechoty porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

2 kwietnia 1895
Białobrzegi

Data i miejsce śmierci

26 października 1923
Krosno

Przebieg służby
Lata służby

1914–1921

Siły zbrojne

c. i k. Armia
Armia Polska we Francji
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)

Stanisław Gorczyca[a] (ur. 2 kwietnia 1895 w Białobrzegach, zm. 26 października 1923 w Krośnie) – porucznik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 2 kwietnia 1895 we wsi Białobrzegi, w ówczesnym powiecie krośnieńskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jana[2] i Apolonii[3][4]. Uczęszczał do c. k. Szkoły Realnej w Krośnie, gdzie w 1912 zdał egzamin dojrzałości[5][6][7][8]. Następnie studiował na Akademii Handlowej w Krakowie i działał w Związku Strzeleckim[2].

21 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do 3. kompanii „rzeszowskiej” VI batalionu[9]. 6 sierpnia 1915 został mianowany sierżantem[9]. 22 października 1915 został ciężko ranny w ataku na wieś Kukle[9]. W maju 1916 wrócił na front do macierzystego batalionu i wziął udział we wszystkich bitwach[9]. Należał do „najlepszych podoficerów VI baonu. Bardzo odważny, sumienny i pracowity, pełen inicjatywy, samodzielny”[10]. W bitwie pod Kostiuchnówką (lipiec 1916) jako dowódca plutonu, „kiedy 5 pułk piechoty wycofał się i nieprzyjaciel zaczął wychodzić na tyły, pierwszy się zorientował, porwał za sobą pluton do kontrataku. Czynem swoim sierż. Gorczyca w znacznej mierze przyczynił się do uratowania sytuacji, dając możność przygotowania się całemu baonowi”[10]. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii i wysłany na front włoski[11]. Do Polski wrócił z Armią gen. Hallera[2].

1 czerwca 1921 był przydzielony do Grupy Inżynieryjnej Nr 5, a jego oddziałem macierzystym był 52 pułk piechoty[12]. Później został formalnie przeniesiony do rezerwy i przydzielony w rezerwie do 52 pułku piechoty w Złoczowie[13], a następnie do 22 pułku piechoty w Siedlcach[14]. Jako oficer rezerwy został zatrzymany w służbie czynnej, którą pełnił w 6 pułku saperów w Przemyślu. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 579. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[15]. Po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej został zatrudniony w Polskim Banku Przemysłowym w Krośnie[16].

Zmarł 26 października 1923 w Krośnie[17]. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Krośnie (sektor B1, rząd 6, grób 5)[18]. W tym samym grobie została pochowana Marysia Gorczyca (ok. 1921–1934)[18].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Gorczyca dowiedział się, że Naczelny Wódz odznaczył go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari nr 7225 z informacji prasowej, opublikowanej 8 czerwca 1922 na łamach „Polski Zbrojnej”[25][26], lecz nie mógł uczestniczyć w dekoracji żołnierzy byłych Legionów Polskich 13 czerwca tego roku na Placu Saskim w Warszawie[26]. Z kolejnej informacji opublikowanej 5 lipca 1922 na łamach „Polski Zbrojnej” dowiedział się, że „D.O.K. Lwów wzywa wszystkich b. Legjonistów, zamieszkałych na terenie Dowództwa, odznaczonych orderem «Virtuti Militari» («Polska Zbrojna» nr 152 i nast.), aby bezwłocznie podali swe nazwiska i adresy oddziałowi V szt. D.O.K. Lwów – celem podjęcia odznak”[25][27]. Zastosował się do apelu i przesłał do DOK VI we Lwowie swój adres „por. Gorczyca Stanisław 6. pułk saperów Przemyśl”[25]. 14 lipca zastępca dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI generał brygady Mieczysław Linde zwrócił się na piśmie do Adiutantury Naczelnego Wodza w Warszawie „proszę o nadesłanie orderu „Virtuti Militari””[28]. W odpowiedzi, 20 września 1922 rotmistrz Adam Korwin-Sokołowski zawiadomił DOK VI, że „order «Virtuti Militari» V. klasy dla sierż. Gorczycy Stanisława Nr. 7225 został przesłany do Dowództwa 24 pp w Łucku dnia 19 czerwca 1922 r. przez kpt. Ślizowskiego Leopolda z 24 pp”[29].

Faktycznie kapitan Ślizowski działając z upoważnienia ówczesnego dowódcy 24 pp Stanisława Kalabińskiego odebrał krzyż nr 7225, ale dla ówczesnego chorążego Stanisława Gorczycy (ur. 1900)[30].

24 września 1923 rotmistrz Sokołowski wysłał do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu order nr 5678 wraz z legitymacją celem wręczenia Stanisławowi Gorczycy, zamieszkałemu w Krośnie (Polski Bank Przemysłowy)[31]. 3 października 1923 zastępca szefa sztabu DOK X major SG Bronisław Prugar-Ketling scedował doręczenie orderu na Powiatową Komendę Uzupełnień Sanok, ta 8 października zleciła to zadanie oficerowi ewidencyjnemu w Krośnie[32], który wystąpił do Magistratu miasta Krosna z prośbą o wezwanie Stanisława Gorczycy do jego biura[33]. Stosowne pismo wpłynęło do magistratu 16 października, dziesięć dni przed śmiercią porucznika Gorczycy, lecz nie zdążono doręczyć mu wezwania, a tym bardziej orderu[33]. 31 października 1923 burmistrz Krosna zawiadomił oficera ewidencyjnego w Krośnie o śmierci Stanisława Gorczycy[34].

5 czerwca 1924 kapitan Franciszek Józef Ptak (urodzony w Białobrzegach), słuchacz Wyższej Szkoły Intendentury odebrał z Biura Kapituły Order Virtuti Militari nr 5678 wraz z legitymacją w celu wręczenia rodzinie zmarłego porucznika Stanisława Gorczycy[35].

W 1924 Prokuratura przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr II w Lublinie wdrożyła postępowanie w związku z podejrzeniem, że porucznik Gorczyca z 24 pp „nieprawnie nosi order nadany śp. Gorczycy Stanisławowi ur. w Białobrzegach, pow. Krosno”[36].

1 grudnia 1924 szef Biura Kapituły Orderu Virtuti Militari major Adolf Maciesza wysłał do Prokuratora przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr II w Lublinie sprawozdanie z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, a w konkluzji napisał: „stwierdzam że sierżantowi (obecnie ppor. z 24 pp.) Gorczycy Stanisławowi jedynie dzięki omyłce wręczono order „Virtuti Militari” V klasy Nr 7225”[37].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W latach 20. XX wieku, w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław I”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 189, 491.
  2. ↑ a b c Żołnierze Niepodległości: Gorczyca Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-12-15].
  3. ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-15].
  4. ↑ Kolekcja ↓, s. 34.
  5. ↑ Sprawozdanie 1908 ↓, s. 74.
  6. ↑ Sprawozdanie 1909 ↓, s. 75.
  7. ↑ Sprawozdanie 1910 ↓, s. 119.
  8. ↑ Sprawozdanie 1912 ↓, s. 55, 57.
  9. ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 8, 18.
  10. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
  11. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 8, 19.
  12. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 166, 634.
  13. ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 80.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 189.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 491.
  16. ↑ Kolekcja ↓, s. 19.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 15 marca 1924, s. 129.
  18. ↑ a b śp. Stanisław Gorczyca. Urząd Miasta Krosna. [dostęp 2022-12-15].
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 6.
  20. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-15].
  21. ↑ M.P. z 1933 r. nr 131, poz. 172, poz. 102.
  22. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-15].
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 12 czerwca 1923, s. 390.
  24. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-15].
  25. ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 15.
  26. ↑ a b Rozkazy Min. Spraw Wojskowych. „Polska Zbrojna”. 152, s. 3, 1922-06-08. Warszawa. 
  27. ↑ Po odbiór orderu „Virtuti Militari”. „Polska Zbrojna”. 178, s. 3, 1922-07-05. Warszawa. 
  28. ↑ Kolekcja ↓, s. 14.
  29. ↑ Kolekcja ↓, s. 16.
  30. ↑ Kolekcja ↓, s. 13.
  31. ↑ Kolekcja ↓, s. 29.
  32. ↑ Kolekcja ↓, s. 28.
  33. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 32.
  34. ↑ Kolekcja ↓, s. 31.
  35. ↑ Kolekcja ↓, s. 38.
  36. ↑ Kolekcja ↓, s. 46.
  37. ↑ Kolekcja ↓, s. 8–10.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Gorczyca_(1895–1923)&oldid=69406510”