Stanisław Ignacy Szczepanowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
Stanisław Ignacy Szczepanowski herbu Prus (ur. 1814 w Krakowie, zm. 16 września 1877 we Lwowie) – polski muzyk, gitarzysta-wirtuoz nazywany „królem gitary”, wiolonczelista, kompozytor i pedagog, powstaniec listopadowy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jako dziecko uczył się gry na skrzypcach i wiolonczeli. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie, od 1828 r. studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wybuchu powstania listopadowego porzucił studia i wyjechał do Warszawy. Wstąpił do Gwardii Honorowej, walczył w kilku bitwach. Po powstaniu wyemigrował do Szkocji. Na emigracji zaczął uczyć się gry na gitarze, w Edynburgu uczył się u Feliksa Horeckiego, następnie u Fernando Sora w Paryżu. Debiutował na scenie w 1839 r. w Edynburgu, nieco później w Londynie. Powodzenie zapewnił mu cykl koncertów w Paryżu w sali Herza. Grą na gitarze zachwycił F. Chopina, F. Liszta, F. Kalkbrennera, F.A. Habenecka oraz A. Mickiewicza, który pisał 15 lipca 1841 r. w liście do Sz.: "Twoją grę na gitarze, wiesz, jak wysoko cenię i jak ją serdecznie czuję. Twoja gitara tak mnie oczarowała, że ją czasem przez sen słyszę"[1]. Krytyk H.L. Blanchard uznał go za najwybitniejszego gitarzystę epoki. Jako wiolonczelista miał świetne recenzje w prasie angielskiej („The Times”, „The Morning Post”, „The Morning Chronicle”). W 1852 koncertował w Wiedniu, a gazeta „Illustrirte Zeitung” poświęciła mu obszerny artykuł, przedstawiając „artystę znanego w muzycznym świecie jako znakomitego wirtuoza gry na gitarze”[2]. W Dreźnie poznał Karola Lipińskiego, kompozytor zachwycił się jego grą.
Wielki sukces odniósł w Hiszpanii, gdzie otrzymał od królowej Izabelli II brylantowy pierścień, gitarę inkrustowaną złotem i perłami a także tytuł nadwornego solisty. Od brytyjskiej królowej Wiktorii otrzymał gitarę o wzmocnionej konstrukcji. Koncertował w Austrii, Belgii, Prusach, Rosji, Turcji, Egipcie, na ziemiach polskich od 1843 r. m.in. w Poznaniu, Krakowie, Lwowie, Wilnie, Warszawie, w mniejszych miejscowościach na ziemi lubelskiej, płockiej, radomskiej, augustowskiej. Jego wirtuozowska gra cieszyła się ogromnym powodzeniem[3]. Cechowała go niezwykła wyobraźnia, stosował efekty zapożyczone z techniki gry na wiolonczeli i skrzypcach (flażolety czy vibrato). Ze stylu flamenco zapożyczył technikę paznokciową. Podczas koncertów grywał głównie własne kompozycje, często oparte na polskich motywach narodowych. W 1866 r. w Gazecie Narodowej we Lwowie ukazały się ogłoszenia drukowane przez Szczepanowskiego, w których informował o tym, że osiada we Lwowie i rozpoczyna w tym mieście naukę gry na instrumentach muzycznych i konwersacje w językach obcych[4]. Uczył gry na gitarze i wiolonczeli.
Ożenił się w 1845 r. z Angielką Julianą Scott. Był stryjem Stanisława Szczepanowskiego, polityka, przedsiębiorcy i pioniera polskiego przemysłu naftowego.
Zmarł we Lwowie, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Skomponował dzieła na gitarę, wiolonczelę i fortepian:
- Souvenir de Varsovie, ok. 1843
- Fantazja na tematy narodowe, przed 1843
- Une larme, ok. 1852
- Mazurek sielankowy, przed 1859
- Souvenir de Cracovie, ok. 1860
- Variations sur un theme polonais, i in.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. T. T. 7. 1972, s. 63-65.
- ↑ Stanislaus Szczepanowski. T. nr. 462. Illustrirte Zeitung, 29 maja 1852, s. 348-349.
- ↑ Stanisław Szczepanowski. T. nr. 156. Dziennik Narodowy, 7 kwietnia 1844, s. 627-628.
- ↑ Stanisław Szczepanowski osiedlając się we Lwowie. T. 7. Gazeta Narodowa, 19 sierpnia 1866, s. 4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Chmara-Żaczkiewicz, Encyklopedia muzyczna PWM. T. 10: Sm-Ś część biograficzna, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, ISBN 978-83-224-0866-7.
- Barbara Konarska, Polskie drogi emigracyjne. Emigranci polscy na studiach we Francji w latach 1832-1848, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, ISBN 83-01-06607-5.
- Koncert pana Stanisława Szczepanowskiego, „Dziennik Literacki”, s. , nr.1, 8 stycznia 1853.
- Stanisław Schnür-Pepłowski, Obrazy z przeszłości Galicyi i Krakowa (1772-1858), T. 2, Lwów 1896.
- Stanislaus Szczepanowski, „Illustrirte Zeitung”, s. 348-349, nr. 462, 29 maja 1852.
- Stanisław Szczepanowski, „Dziennik Narodowy, s. 627-628, nr. 156, 7 kwietnia 1844.
- Stanisław Szczepanowski osiedlając się we Lwowie, „Gazeta Narodowa”, s. 4, 19 sierpnia 1866.
- Kornel Ujejski, Do Stanisława Szczepanowskiego gitarzysty [w:] Wiersze różne, Przemyśl 1893.
- Nekrologia, „Tydzień literacki, artystyczny, naukowy i społeczny”, s. 63, nr. 4, 23 września 1877.